Збіранне матэрыялаў для картатэкі слоўніка мясцовай гаворкі вызначанага цэнтра ўсходнепалескай дыялектнай зоны вырашана было праводзіць у адносна невялікім па тэрыторыі этнадыялектным мікрараёне з вельмі выразнымі натуральнымі межамі. Яго мяжой на поўначы з'яўляецца Прыпяць, на ўсходзе i поўдні — правы прыток Прыпяці Сцвіга з Моствай (мясц. Моўства), а на захадзе — таксама правы прыток Прыпяці Гарынь. У вызначаны этнадыялектны мікрараён увайшло акрамя Турава 33 вёскі (спіс вёсак, або сёл, як іх тут называюсь, падаецда асобна). Гэты мікрараён умоўна назван Тураўшчынай. Уся прастора Тураўшчыны зараз — бязлесная раўнійа, у той час як за яе рачнымі межамі пераважаюць яшчэ лясныя абшары. Зямля Тураўшчыны поўнасцю асвоена пад сельгасугоддзі — палі i пашы. ІнтэнсІўнае асваенне Тураўшчыны звязана з тым, што яна мае вельмі ўрадлівую глебу. Гэта адно з самых істотных адрозненняў Тураўшчыны ад баравога пясчанага i нярэдка балоцістага Палесся за Сцвігай i Прыпядцю i ад узвышанай гліністай Століншчыны за Гарынню. Праўда, старэйшыя мясцовыя жыхары Тураўшчыны помняць яе зусім іншай. У мінулым палі выступалі толькі прагалінамі між нізін i далін, пастаянна запоўненых вадой, зарослых альхой, векавечнымі дубамі, непраходнымі лазнякамі. Асноўным транспартным сродкам у жыхароў Тураўшчыны ў пару адкрытай вады быў у той час вузкі човен з адным доўгім вяслом-шастом, таму што i ва ўгоддзі, i ў суседнія вёскі, i нават у бліжэйшыя мястэчкі (Тураў, Давід-Гарадок, Столін) самай зручнай, лёгкай i самай прамой дарогай была вада. Прыбярэжныя вёскі каля Прыпяці i Сцвігі злучалі з ракой пойменныя азёры, затокі або старыя рэчышчы, а вёскі ўнутры Тураўшяыны былі звязаны з рэкамі i з суседнімІ вёскамІ рознымі пратокамі, канавамі, азярынамі i іншымі натуральнымі вадаёмамі. Такая натуральная вадзяная дарога называлася звычайна ездой, або яцелем. 3 любой вёскі на Тураўшчыне можна было трапіць па такіх праточынах i далінах у іншую вёску, а таксама перабрацца ca Сдвігі ў Гарынь або ў Прыпяць i наадварот. Увесну ж, у разліў, вада надоўга запаўняла ўсе нізіны, заходзячы нярэдка i ў вёскі. Ніколі не затапляла вада толькі Казаргаць— досыць значную ўзвышаную пясчаную граду, якая праходзіць праз усю Ty
Дадатковыя словы
зяўляецца
7 👁