У. ДУХОЎНАЕ ЖЫЦЦЁ Бог. Вера. Атэізм 1--48. Прыказкі пра бога на першы погляд нібы набожнага характару, а ў сапраўднасці пазбаўлены святасці 1 паважлівых адносін да бога. 76. Не сапрэшся--не заспрачаешся. 29. Мае і пераносны сэнс: у жыцці трэба прытрымлівацца аднаго напрамку, імкнуцца да пэўнай мэты. 31:32. Слядырэлігійнай барацьбы ў мінулым, гвалтоўнага навязвання уни і каталіцызму. Новая вера ўспрымалася часта толькі вонкава, захоўваліся ранейшыя абрады., 73. Путы--тут: датуль, да таго часу (польск. рдіу); пукі-- пакуль (польск. рбКі); бадай--ад бог дай, але тут у сэнсе а ну ж. 98. Скроха--скруха, смутак, 109. Меркаваўся--тут: радзіўся. 112. З багамі--тут:з абразамі. Маецца на ўвазе гандаль на рынку. 117. Рухае-- рохкае.. 124-191. Прыказкі пра чорта (беса). У многіх з іх богу супрацьпа" стаўляецца чорт, сіла якога часта перавышае. Сур'ёзнай веры ў чорта не заўважаецца, адносіны да яго пераважна паблажлівыя. Часта чорт -- алегорыя, увасабленне зла. 125. О жаг-- галавешка, абсмалены кол, качарга. (У слуцкіх гаворках - качарэжнік. З нар. сл., 104). 132. Цэлікам--цаліной, па бездарожжу. 134. Гл. таксама 103, 103а. 138. Пад фігу рай--са знешняга выгляду добры чалавек. 169. Павер'е-табу. 178. Калісьці табаку называлі чортавым зеллем. 183. Са старых павер'яў: як заспяваюць першыя пеўні, знікае ўсякая «нячыстая сіла». 192. Змусціць- збянтэжыць, засароміць (рус. смутить). 193. Клецьнік--у даўняй народнай дэманалогіі дух-ахоўнік клеці, сховішча дамашніх харчовых запасаў. Шпілеўскі прыпісвае яму таксама функцыі ахоўніка скарбаў (Шпил., 172). 194. Гаварылі пры пошасці на скаціну. Кумільган- па Шпілеўска- 4; му, злы дух у выглядзе чалавека-каня. " 195. Копша--як мяркуе Шпілеўскі, злыі цомслівы магільны дух, які патрабуе, каб сваякі нябожчыка клалі ў яго дамавіну розную ежу і грошы (Шпил., 181). 204-205. Навеяна абразамі, на якіх святыя часта маляваліся з прытуленымі да сябе рукамі. 207. Гл. таксамаІІ. 476, 477. 224, Канта--кант, царкоўная песня-малітва. 227. Пародыя на царкоўную малітву. 236а. Шалудзька-- шалудзівы, карослівы. 243. На званы--афяра на царкву. 250. Хіжа--тут: хворая. 252. Мае і пераноснысэнс: што з воза ўпала, тое прапала. 253.263. Уяўленні пра той свет, пекла і рай, не пазбаўленыя пэўнага крытыцызму. 261. Да неба--у рай
Дадатковыя словы
павере, паверяў, сурёзнай, унй
5 👁