номір адбыць, тады забяжыцца дамоў, як жару ўхвацьць, там нік, тут лісь, наб'ець сваё пільмд i пашоў на с круты, а ты — хоць ты выпруцься. Так i жывеыы дзе сам ні дайдзіш, там i ні найдзіьа. Казнь яму ці ні казнь — ўсядно як да пня». Да тоўстых, як да патэнцыяльна або пэўна лянівых, таксама не адчувалася асаблівай прыхільнасці, таму i звалі іх неяк неласкава: самуйла, буйла, рыдзіль, ьито ўшыркі, то ўдоўжкі. Вялікую спраўную жанчыну называлі тартарыца, калі яна любіла i ўмела лоўка i хутка працаваць: «Во лдміць — аж тр&шчьщь» або: «Аж гай ьаўмьць». A рыдзіль нават фігураваў у такой прымаўцы: «Хворый ты хворый, сам ты як рыдзіль, нос як бутвьння». Тоўстыя маглі быць купкуваценькімі ў гладкімі з круглым брушкам\ пуцкуватымі або лупатымі 'з вялікімі губамі, якія ўтвараюць адну дэталь разам з носам'. Пра таго, хто быў укормлены, але моцны i не тлусты, казалі: як кукамі збітый, сприуны як лут, як бізун. Калі размова ішла пра сприунае, поўнае дзіця — камлюка або целыьука, то яно магло выклікаць добрую усмешку i словы: «Няўрокам сказана, пахожый маліц 'для свайго ўзросту даволі вялікі', як пірамытый 'гладкі, укормлены'». Калі ж дзіця не вызначалася ўзорнымі паводзінамі, па-нашаму, дурэла, яно магло заслужыць такія стрыманыя эпітэты, як дуроный, благьи, ніякій, распуснік, агизный, сабакар, вачапор. Два апошнія словы ўжываліся ў тым выпадку, калі дзеці ставился непристойна да дарослых. Былі выпадкІ, калі маці сварылася i страшней. Вось прыйшло дзіця зімой з вуліцы, адным махам скінула з сябе пары тры штаноў, мокрых, як юхцьна, i комам павееіла на шасток на печы, a валёнкіў поўныя вады, пакінула каля парогу. С!амо ж узлезла на ложак i цешыцца. Тады ўжо маці рашчачэнівалася 'пачынала доўга i шматслоўна сварыццаў: «Ну, ьикараць малая, ні жывацёй сцеражыся', ycё кьнуў-рынуўг ьивирнуў гэты буртуль на шасток, i ў валінцах вун вада квякчыць, ды ў дабавак вун яшчэ ўсю пасцель здратавиу...» Лясь/-— i малое атрымлівае ліпіка па адным месцы... На гэтым моўны тэатр зачыняўся. Працавітых i здольных людзей называлі варацьла або ўмёка. Прозвішча самага рупнага руплівага' чалавека ў
Дадатковыя словы
агйз, благьй, бізўн, бўйла, вачапбр, дурбный, здратавйў, кўкамі, лясьі, набець, няўрбкам, пахбжый, прбзвішча, распўснік, рўпнага, самўйла, спрйўнае, спрйўны, ьйвйрнуў, ьйто
21 👁