распаўсюджаны тэрмін, блізкі да ўкраінскага: Масьніца, Масна нядёля (параўн.: масниця, масляна, масляницяў - варыянт назвы Масленіца Словы масленіца, масленка, масленая, якія бяруць пачатак r ад агульнаславянскага масла маслешца ў масленка ў маслены - масла вядомы ўсім славянам, але у ў значэнні назвы свята - толькі ўсходнім (maślny, maślanica сустракаецца ў польскіх гаворках)4 5. У гэтым значэнні, як лічаць укладальнікі ЭСБМ, усходнеславянскія тэрміны Масленіца, Масленка, Масленая ўтварыліся пад уплывам старажытнаславянскага словазлучэння маслянаіа седьміца6. Аўтары энцыклапедычнага слоўніка «Христианство» сцвярджаюць, што свята спачатку мела назву мясстуст., a выразы сырны тыдзень, масленіца з'явіліся не раней XVI стагоддзя7. Тэрмін Масленіца сустракаецца ў старажытнарускіх помніках сярэдзіны XVI ст., Масленка - пачатку XV ст., а сырны запуск - XIII ст. (у Пераяслаўскім летапісе па cnice XV ст.). Як здаецца нам, разглядаемыя тэрміны ўзніклі позна, калі было ўстаноўлена царкоўнае прадпісанне ўстрымлівацца ад мясной ежы, што было лагічным, як пераход да посту. У дахрысціянскія часы наўрад ці існавала ўстрыманне ад мясной ежы. Рэшткі шчодрых сталоў у час мясапуснага тыдня захаваліся i ў XX ст. у культуры розных еўрапейскіх народаў. Так напрыклад, у сербаў было прынята есці кур. Беларусы адступалі ад царкоўных прадпісанняў, кал i святкавалі на Масленым тыдні Улассе з мясной ежай, гарэлкай 4 Р усск о-ук р аи н ск и й словарь. К иев, 1961. С. 2 3 7. 5 Этимологический словарь славянских языков. М., 1990. Вып. 17. С. 2 2 3 2 2 8. Параўн. у іншых славянскіх народаў: лужычане - postnicy, zapust; чэхі masopust, fa ša n k; славакі - fašiang; славенцы - pust; сербы, чарнагорцы - бела, сирна, загонетна недеіьа, сирнице; харваты - pust, m esopust; македонцы сирната, сирупосна, бела, прош тена недела, сирница. Гл.: Календарные обычаи и обряды в странах зарубеж ной Европы кон. X IX - нач. X X в. (весенние праздники). М., 1977. С. 2 2 1,2 3 9,2 4 3. 6 Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. М н., 1 9 9 0. Т. 6. С. 246, 2 4 7. 7 Христианство. Энциклопедический словарь / П од ред. С. С. Аверинцева, А. Н. М еш к о в а, Ю. Н. П о п о в а. М., 1 9 9 5. Т. 2. С. 9 4. 2а Зак
Дадатковыя словы
зявіліся, маслянйцяў, маснйця, сйрна, сйрнйце
4 👁