У стылістычных сінонімах выражаюцца знявага, асуджэнне, абурэнне, агіда, даюцца іншыя негатыўныя ацэнкі пэўных з'яў, асоб, прадметаў, дзеянняў. Пазітыўная ацэнка даецца рэдка. Сінанімічныя рады часцей за ўсё складаюцца ca стылістычна нейтральных i прастамоўных або нават лаянкавых слоў. Цікава, што сярод назоўнікаў стылістьічныя сінонімы ў acноўным словы з канкрэтным значэннем {ліцд, лычэнько, морда, ряха; жывдт, пузо, трыбух, чэрыво; прыгожуня, хорошуха, краля; коломазь, шмаровыдло (Вое), a семантычныя - словы як з канкрэтным, так i з абстрактным значэннем {канава, pie, траньиэя, баібра; кій, палка, кульба; віз, подвода, фурманка канкр.; козьба, косовищ, сінокос; колер, цвет, масть; клопот, морока, возня - абстр. (Вое.). Прыметнікам i прыслоўям болын уласціва семантычная або семантыка-стылістычная сінаніміка {послушный, послужлывый, бызотказный; впырід, раній, ♦ в пэрву бчырыдь - семант., кёпській, ныкудышній, паршивый, ♦ чорт відь шо; бысплатно, дарма, задаром, за так, за гэ - семант.-стыл.). Дзеяслоўныя рады (яны самыя доўгія), як правша, уключаюць у сябе як ідэяграфічныя, так i стылістычныя сінонімы: жаніцгр, ачалавёчыцца, ♦ узяцъ у жонкі, павёсіць ярмо на шыю (Ліпск); ударыць, стукнуць, пляснуцъ, ляснуць, сцебанщь, грукнуць, бацнуць, жарнуць, смальнуць, змазаць, уляпіць, урэзаць, агрэць, свіснуць, садануць, пагргнуць, перацягнуць, хлыстануць (пугаю, кнутом), шпёпнуць, шмаргануць, джыгануць, аплявушыць - Яж.; упасці, зваліцца, вывалщца, паляцёцъ, разнуцца, грымнуцца, ♦ зарыцъ носам - Таўцв.; спываты, вышчёты (спяваць пісклява), выспівуваты, подспівуваты, даваты пёсні(многа спяваць); грукаты, грукотіты, тарахтіты, бдхаты, гдпаты, лопаты (моцна стукаць), барабаныты (стукаць у акно) - Boc. Сінонімы не ў аднолькавай ступені ўласцівы розным тэматычным трупам дыялектнай лексікі. Самая багатая сінаніміка сярод назваў розных бытавых дзеянняў, назваў прадметаў хатняга ўжытку, адзення i абутку, ежы i страў, назваў частак цела чалавека. Сінанімія цесна звязана з мнагазначнасцю i аманіміяй, таму некаторыя лексемы ўваходзяць у розныя сінанімічныя рады. Адны з іх супадаюць з дамінантай ва ўсіх сначэннях, іншыя толькі ў адным. Так, у гаворцы в. Красіеўка Іванаўскага раёна
Дадатковыя словы
аплявўшыць, грўкаты, грўкнуць, джыганўць, зяў, клбпот, кўльба, нўцца, пагргнўць, перацягнўць, послўжлывый, прыгожўня, пўзо, саданўць, станўць, стўкнуць, сінокбс, трыбўх, хорошўха, шмарганўць
0 👁