моў i параўноўваюцца з літ. kibčius задзіра', kepčiotis задзірацца', a таксама kibti чапляцца', kibčius 'той, хто чапляецца' (ЭСБМ, 5, 35; Лаучутэ, 114). Найбольш_пашыраным з'яўляецда варыянт кіпці з асіміляцыяй [b p], які характэрны для гаворак поўначы Беларусі, сярэднебеларускіх гаворак i адзначаецца да ўсходняй мяжы Гомельскай вобласді. У Мінскім, ПУхавщкш, Чэрвеньскш раенах адзначаецца варыянт кёпці, дзе [е], магчыма, старое (параўн. літ. kepčiotis) 9. У Чэрыкаўскім раёне занатаваны варыянт кыпці як вынік дыпалаталізацыі. Кантамінацыя кіпці + кохці, верагодна, з'явілася прычынай фанетычнага варыянта копці (Брагінскі раён). У Іўеўскім i Астравецкім раёнах выступаюць варыянты кніпці, кныпці (параўн. літ. knibliai 'кіпці, пазногці' (СПЗБ, 2)), якія таксама з'яўляюцца вынікам кантамінацыі з кіпці. Варыянт кн'іпці адзначаны таксама ў Смаргонскім, кнэпці — у Воранаўскім скім (СПЗБ, 2), кніпіць — у Астравецкім раёне (Сцяшковіч, 1983). Словаўтваральны варыянт кіпцюры 10 1 менш пашыраны. Ён адзначаецца ў заходняй зоне на паграніччы а гаворкамі заходняга Палесся, на поўдні рэспублікц уздоўж усходняй граніцы, а таксама занатаваны паралельна з іншымі варыянтамі на поўначы Віцебскай вобласці. Выступае ў фанетычных варыянтах кіпцюры, кіпцюрэ, а таксама са спецыфічным для гаворак поўдня Беларусі вымаўленнем пярэднеязычнага [т] — кіптюрі, (Пінскі), кіптюры (Лельчыцкі раён). Фіксуецца i варыянт капцюры, які трывала замацаваўся ў межах заходняй дыялектнай зоны, на гіаўночным усходзе Віцебскай i поўначы Магілёўскай вобласці. Спарадычна адзначаецца ён i на самым поўдні Гомельскай вобласці (Лельчыцкі, Ельчыцкі, Хойніцкі, Рэчыцкі, Годоельскі раёны). Магчыма, гэта вынік кантамінацыі кохці + кіпці-ўкопці (тэты варыянт ужо адзначаўся), *кип~ ці i алсюль-ўкапцюр lł. Цікавымі з'яўляюцца лінгвагеа9 Гл.: Гринавецкене Э. Й., Мацкевич Ю. Ф., Романович E. M., Чеберук E. И. Нерегулярные явления в фонетике, акцентуации и грамматике белорусских говоров западной зоны // Lietuvitj arealines iingvistikos kłausimai. 'Vilnius, 1977. P. 89—90. 10 Аб словаўтварэнні пры дапамозе су.фікса - у р /- ю р па тыпу стоўб — ст а ўб ур, стог — ст агур гл.: Сцяцко П. У. Беларускае народнае словаўтварэнне. Мн., 1977. C. 174. 11 Гэтай думкі прытрымліваюцца ўкладальнікі ЭСБМ
Дадатковыя словы
алсюль-^капцюр, зявілася, зяўляецда, зяўляюцца, кйп, кіпці-^копці
1 👁