Тлумачальны слоўнік прыказак (2011). І. Я. Лепешаў, М. А. Якалцэвіч

 ◀  / 696  ▶ 
Íшто шыбаючы на чужы лоб, трэба і свой падстаўляць». Праўда, я тады быў малады, дурны і часта прыходзіў дадому з гузамі на лбе (К. Крапіва. Мая прынцыповасць). – Насовіч, с. 190: На чужы лоб шыбаючы, трэба і свой падставіць; Прыказкі, кн. 2, с. 359: На чужы лоб сягаючы (шыбаючы), трэба і свой падставіць. На чужым горы (няшчасці) шчасця не пабудуеш. Гаворыцца пра таго, хто дамагаецца сваёй карыслівай мэты, ігнаруючы інтарэсы іншага чалавека. Калі суджана табе жыць з гэтым чалавекам, у цябе ўсё атрымаецца само па сабе, а калі – не, то навошта лезці ў чужыя сем'і? Як кажуць, на чужым горы шчасця не пабудуеш. Так яно і ёсць (Звязда. 2001, 9 жн.). Ой, Люба-Люба, ці хоць будзе ў цябе шчасце? Чуе маё сэрца нядобрае. Праўду, мусіць, кажуць старыя людзі: на чужым няшчасці не пабудуеш шчасця... (В. Блакіт. Вяселле ў Беражках). А на самай справе – ён даўно жанаты. Як даведалася, што збіраецца кідаць дзвюх маленькіх дачок, то адразу ж выкінула яго з галавы. На чужым горы сваё шчасце не пабудуеш (П. Савоська. Фіктыўны шлюб). * Так і прапала абмундзіроўка з майго шыкоўнага генеральскага шыняля. Сапраўды, з чужога няшчасця сабе шчасця не будзе (В. Быкаў. Доўгая дарога дадому). [Гаспадыня:] Ажаню Васіля, возьмем вялікі пасаг, ад якога стане на ногі наша гаспадарка. [Палкоўнік:] Так, план твой хітры. Значыцца, на чужым няшчасці хочаш будаваць сваё шчасце! (У. Галубок. Ганка). – Ліцвінка, с. 60: На чужым горы шчасця не пабудуеш. На чужыне і камар загіне. У чужой старане жыць нязносна цяжка. – Дадому вяртацца нам трэба з табою, баярышня, – казаў між тым Сцяпан. – Памолімся за душу рабы божай Хадоскі, прыстанем да полацкіх купцоў і паедзем, дадому паедзем. На чужыне і камар загіне (Л. Дайнека. След ваўкалака). – Прыказкі, кн. 1, с. 291: На чужыне і камар загіне. На чужы рот (раток) гузіка не нашыеш. Людзей не прымусіш маўчаць. Кажуць з неадабрэннем пра распаўсюджванне розных чутак, плётак. Сін.: Людзям языка не завяжаш; На чужы рот замок не навесіш; На чужыя вусны не накінеш хусты; Чужы рот – не свае вароты, не зачыніш; Чужы роцік не каўнерык, яго не зашпіліш. [Драніцы] трэба было на вачах у аднавяскоўцаў вытрымаць ролю перакладчыка – няхай абы выгляд размовы, каб унікнуць на гады наперад іхняга рогату, бо на чужы рот гузіка не нашыеш (І. Чыгрынаў. Апраўданне крыві). Некаторыя лічаць мяне
Нават дробная праўка будзе карыснай. Не стаўце знак націску, каб слова лепш знаходзілася праз пошук.

Дадатковыя словы

семі
8 👁
 ◀  / 696  ▶