Äстылі, і Юр'я («халодны») – 26 лістапада па старым стылі. Юр'е, як і Мікола, святкуецца ў нас двойчы – увесну і ўзімку. Беларусы заўважылі, што колькі снегу бывае на Юр'е зімовае, столькі травы – на Юр'е вясновае. А ўвогуле на абодва святы мы паблажліва злуёмся: «Два Юр'і ды абодва дурні: адзін халодны, другі – галодны» (Я. Сіпакоў. Зялёны лісток на планеце Зямля). – Прыказкі, кн. 1, с. 98: Два Юр'і і абодва дурні: адзін галодны, а другі халодны. Двойчы дае той, хто зараз дае. Кажуць суразмоўніку пры яго спробе адмовіцца ад прапанаванага хабару, задатку і пад. як цвёрдае, гарантаванае абяцанне, што гэта плата не апошняя. [Філімон:] А можа, пасля? Як усё ўжо будзе таго?.. [Скакун:] Пане міністр! Прыказка кажа: двойчы дае той, хто зараз дае. [Філімон:] Ну, што ж зрабіць! Маленечкі авансік можна (Ф. Аляхновіч. Пан міністр). Двойчы ў адну і тую ж раку ўвайсці немагчыма (нельга). Функц. не зам. Немагчыма паўтарыць якія-н. дзеянні, працэсы, падзеі і пад. з-за пастаяннай зменлівасці жыцця, яго бесперапыннага руху. Здаўна вядома, што двойчы ў адну раку ўвайсці немагчыма, на гэты раз даваеннага адзінадушша, «адабрэння і падтрымкі» не адбылося. Народ пачаў разумнець (В. Быкаў. Горкі смак перамогі). Зважаючы на тое, што мы стаім на парозе XXI стагоддзя і што двойчы ў адну і тую ж раку гісторыі ўвайсці нельга, сёння гэты ідэал [Вялікае Княства Літоўскае часоў Скарыны] я акрэсліў бы знешне парадаксальна: Вялікае Княства Літоўскае плюс інфарматызацыя ўсяго грамадства! (А. Мальдзіс. Гонар быць беларусам). Правільна кажуць, што двойчы ў адну раку ўвайсці немагчыма. Так і з тарашкевіцай. Гэта ўжо пройдзены этап. Няма патрэбы, як гаварыў В. Вітка, «рэанімаваць правапіс, які не прыняла і даўно адкінула жывая народная мова» (Роднае слова. 2001. № 4). Нельга ўвайсці ў адну і тую ж рэчку двойчы. Аднойчы згубленае, страчанае па нашай легкадумнасці, нерашучасці, баязлівасці не знойдзецца, назад не вернецца (С. Сяргей. Мара светлая). Мы не капіруем ранейшае. Змяніўся час, мяняецца змест адукацыі ў пачатковай школе, становяцца іншымі дзеці. Правільна гавораць, што немагчыма двойчы ўвайсці ў адну і тую ж раку (Настаўн. газ. 1998, 23 ліп.). – Калька з грэчаскай мовы. Выказванне, заснаванае на ўяўленні аб бесперапынным цячэнні ракі, належыць старажытнаму грэчаскаму філосафу Геракліту
Дадатковыя словы
юре, юря, юрі
0 👁