р а д ы 9 7 8 р а д з і н н ы чи нны й; со гл а сн ы й с у с та н о в л ен ым п о р яд ко м, зако н ам и. Вон ня радным абычаям, ня водле права Майдаборскага сягнуўся на маю чэсьць. Судовыя акты ХУІ стг.(Барысёнак: Адвакатура, 95). Н ареч. радна, 1. порядочно. 2. степенно, чинно. рады-дяя-дяе, мн. ч. - д ы я - д ы х — рад. Войш. / ра д ы Я, ш т о ЗЬ ІМ Я з н о ў к у. Дойка: Л. песьня. В ы ш л а Г а н у т к а на в у л і ц у ра д а я, Ш Ч а с ь л І в а я. Марціновіч(Беларус Но. 159). Б ы л І а б о д в а ра д ы я. Дзьве Душы, 16. П а ш л і мы д в о р у т а к І Я р а д ы я. Смал. (Дел.). Увелич. радзюсен ькі— радёш ене к(радёхоне к, С.). Нел. 544. Р а д з ю с е н ь к і б у д з е ш і з пу ш н а г а х л е б а. Нел. рады ў гады —очень редко. 1г. раёк, р а й к а, мн. ч. - й к і - к о ў - к о м - к і - к а м і к о х, м.— коробка для пчелиного роя, Гсл. маточник, в котором до времени держ ат пчелиную матку, чтобы не уш ла из улья. Нел. 544. 2.—см. п од рой. радзеньне-ня, п р е д л.-н ю, ср. 1. советование. Нел. 544. Нічыйго радзеньня няхоча слухаць. 2. зь кім, о т гл. и м я сущ. к радзіцца зь кім-—совещание. радзячы -чяя-чяс—рож даю щ ий. Шукаем тавару не ляжачага, а радзячага (кажа сват, прыехаўшы ў сваты). Кот. 202. радзГха-Ы-iYe, ж. —(женщ ина недавно родивш ая, С.) родальница. НК.: Очерки, 144; МГсл. радзіма-л*ы, ж.— семья (в особенности с точки зрения детей и внуков). Ой з чаго пазнаць красну дзевачку, што яна сіраціна? Двор невялік i збор невялік: няма радзімы да палавіны — няма роднага таткі. Горц. (Кот. 209). У полю крыніца, вада высыхае. У крыніцы высхне, то ў рэчцы прыбудзе, пакуль матка жыва, мне гасьціна будзе. Памер ацец, маці — уся мая радзіма, а я засталася бедна нешчасьліва. Моўчадзь Слон. (Д.Б.У., Но. 1526). Бадай ця, малойчык, ліхая гадзіна — выраклася мяне ўся мая радзіма: выракае ацец i родная маці, празь цябе, малойчык, мушу паміраці. Из нар. песни, Аш. Ой жыла гадочак я, жыла i другі, а на трэйці гадочак зажурылася, к мамачцы ў госьцікі захацелася. Дзе мяне мама пераймацъ будзе?Чым мяне мама частаваць будзе? Пераймацъ будзе за новым дваром, частаваць будзе мёдам а віном. Ой вырву я рожу кветку i пушчу на воду: плыві, плыві, рожа кветка аж да маго роду. Плыла, плыла рожа кветка, пры беражку стала. Ішла маці ваду браці, тую кветку ўзяла: ці ты мая дачушачка, сем нядзель хварэла — чаму гэта рожа кветка па вадзе зьбялела? — Не хварэла, матуленька, ні дня ні гадзіны, стужылася, знудзілася без свае радзІМЫ. Из песни. радзім(н)а-л/ы, ж.—родные, родня. Пазвалі на бяседу ўсю радзім у. Дядцо Пух. (Шел.). М а я радзім а i n ё i гуляе, горанька ня знае. Из нар. песни. 'Н е чакайце мяне ў хаце, час пры йш оў мне пам іраці". Ой, сканаў Габрусь у чуж ы не, ж аль учыніў сваей радзім е. Гарун: Габруська. Я на ж сама, здаецца, працавала ў лячэльні хвэльчарам, бо заўсёды, калі суседкі расказавалі ёй npa хваробу каго-лень у іхнай радзіме, казала ім корат ка палацінску: "М о ж а ф іброз... ". Юхневіч(Б. Ускалось, 1955, Но.5, 7). У с у с е д з к а й га с п о д з е ня ст ала цэлай радзім ы. Тм. 8. Расст раляюць. ён i яна зь нядобрым вадзіліся — казалі npa т ую радзім у. Тм. I ў Сы м онкі прад ачыма ўст алі р одн ы я кут ы, хат а бацькава, радзім а, груш ы дзікія, платы... С. Музыка, 173. Уменьш. ут дзімка-мкі-мцы—семейка. Ц і я была ў лузе не калінка, ці я ў роднай м ам кі не дзяўчы нка. П ам ер ацец, маці ' у с я ра д з ім к а, за ст а л а ся я м ала ды сірацінка. Новы песеньнік, 49. Я да свайго р о д у, хоць na шыю ў воду, я да свае р а д зім а н ь к і хоц ь цем най гадзінанькі. л.Б.У., Но. 1520. О й т олькі сесьці дый паехаці, р а д з ім у ра зж а л іц і... Н я так р а д н ю, я к ра д зім а ч к у, а я к ро д н ую маці... Гарэцкі: Нар. песьні, 26. Сы бот ухна нядзелю хне гадзіла, субралася Маланчына радзім а: прыехала сям ёх дзядзек ды на каравай... прыехала сям ёх цётак ды на каравай... прыехала сям ёх брат оў ды на каравай... прыехала сем сёст раў ды на каравай. Ж оват будзе, п р ы го ж будзе ды наш каравай. Гарэцкі: Нар. песьні 14. рад31мец-лащ, предл.-М Ц У, зват.-мча, м. 1. какая-то болезнь, пнз. падучая болезнь. Гсл.; Нел. 564. К а б цябе радзім ец выцяў, ды не адпусьціў, я к ты м яне выцяу. Нел. 564. К а б цябе радзім ец забіў. Гсл. 2. детская болезнь, состоящая в конвульсиях. Нел. 564. Радзімец поп наш вычытуе. Нел. радзімы-л*йя-л*яс, 1. природный(врожденный, С.)- Нел. 564. Радзімы знак на лобе. Нел. 2. родной. Нел. 564. Радзімы мой брат. Нел. 3. наследственный. Нел. 564. Радзімае маё адабралі ад мяне. Нел. радзімы знак—родинка. Ар.; Шел. У яго на руц цэ радзімы знак. Ст. радзіна-ны-не, ж., о б л а е т.—семья. Смаленш(Д. сборник ІУ, 173). Ч у ж а я радзіна абсела. Косіч 250. Ш ла б я, гуляла, ды няма зь кім. У с я мая радзіна на Украіне. Смал. п. (Дел.). Зьбералася ў ся чуж а я радзіна. Дел.(иод абсядаць). Ум еньш. раД31НКа-НК/нцы, ж. Н а Варачку ўся радзінка глянула. Косіч, 250. У м ен ьш. радзіначка-чк7-чі(ь/. Д о б р а я гадзіначка з усёю радзіначкай. Косіч 241. радзінны -няя-няе—свойственный "радлінам ". Нел. 564. Радзінны пернік. Нел
Дадатковыя словы
ліы, нкінцы
4 👁