п р ы г о д н а 9 2 9 п р ы г а д з Г л а 3. приключение, происшествие. Гсл. Ну, а вы, квіт за квіт раскажыце, спадару мой, аб сваіх прыгодах з тэй пары. Дзьве Душы, 170. 4. нечаянное, неприятное прошествие, обстоятельство. Нел. 499. У п р ы г о д з е п а м а ж ы с у с е д у. Нел. Я к а я пр ы г о д а т у т в ам с т а л а с я, ш т о вы с т а л і на да р о з е? Нел. З а р з а л і к о н і к і ля б р о д у, чу л і я н ы на с я б е п р ы г о д у, ш т о б р а т з а с я с т р о ю г о н і ц ц а. Из нар. песни, Нел. К а т о р ы ч а л а в е к х о ч а с а б е б о р з д а й б я д ы а б о п р ы г о д ы, т о й ч а л а в е к н я х а й п р ы а з а н е ( а р а б., г у к а н ь н е п я ц ь ц ё м н а м а л і т в у) с е г о с ь в е т н ы я с л о в а гу т а р ы ц ъ. Ют. 92610. П е р а н ё с Я п р ы г о д а ў НЯ М а л а. Кавыль: Ростань, 32. з п р ы г о д ы, (Скар. і.ц.) 1. по случаю чего. Ловаў зьвярыных нет, адно акалічныя сёла, гонячы, зьвер да іх з прыгоды запудзяць. Даўгяла: Сьвіслацкая воласьць у 1560.(Наш Край, 1927, хи, 30). Імне пераказавалі, з прыгоды ватага выступу на сходзе, сусім што Іншае. Дзьве Душы, 30. 3 прыгоды вяселъля ёй прыслалі падаркі. 2. вследствие какого-л. обстоятельства. Апошнія два гады Макасеі жылі на Каўкаскіх курортах, а з прыгоды рэволюцы й голаду ў М. Макасей надумаўся купіць У Пяцігорску дом. Дзьве Душы. 3 прыгоды судно с я разьбіла. Стт. 373. На ўсякую (кажную) прыгоду—на всякий случай. Глядзі ж прыдзі на ўсякую прыгоду. Дзьве Душы, 74. б ы ц ь, з н а д а б і ц ц а ў п р ы г о д з е — оказать помощь при необходимости, нужде, при случае. Панічыку! Пусьці мяне, я табе буду Ў вялікай прыгодзе. Н.(Афанасьев, II, 1914, 292). Я табе ў вялікай прыгодзе ЗНадаблЮСЯ. Погар(Афанасьев, И, 1914, 196). п р ы г о д н а, 1. нареч. к прыгодны— выгодно, кстати. Нел. 499. Прыгодна зроблена. Нел. Прыгодна ты падыйшоў к нам. Нел. 2. уместно. п р ы г о д н ы - н я я - н я е, 1. полезный, выгодный(благоприятный, С.). Нел. 499. Прыгодны дзень к сяўбе. Нел. 2. удобный. Прыгодная каса, хаса. Нел. 499. п р ы г о ж а, нареч. к прыгожы, 1. красиво. Нел. 499. Гсл. 2. приятно. Нел. 499. Прыгожа пяюць. Нел. 3. часто с отрицанием—приЛИЧНО. Нел. 499. Ня прыгожа робіш, гукаеш, паніч. Нел. Ня прыгожа панічу быць тут, чапацца з п'яным. Нел. п р ы г а ж э й, ср. ст. к прыгожа, 1. красивее. Нел. 499. Двор цяпер прыгажэй выглядае. Нел. 2. приличнее. Прыгаж эй панічу за кніжкаю сядзецъ, чымся тут глядзець. п р ы г о ж ы -жыя-жае, 1. красивый. Нел. 499. Прыгожы хлопчык, дварок. Нел. Прыгож будзе й гэты хамут на гэтакага каня. Тм. Ср. ст. п р ы г о ж ш ы. Нел. 499. Дугу прыгожшую выбяры сабе. Нел. 2. чаще всего с отрицанием— ПрИЛИЧНЫЙ. Нел. Нел. 499. Ня прыгожае ты сказаў слова. Нел. п р ы г о л а у е - ў я, предл.-ую, ср.— возглавие, подголовок, Нел. 499. изголовье. Пашу кай ключыка пад прыгалоўям. Нел. п р Ы Г О Н -Н Я, ( H K.),- « J, предл. и зват.-не, м.—общая хозяйственная работа крепостных, высланых из деревень на помещичыи поля, луга И проч. НК., Под пос. 85. Людзі хадзілі на прыгон. Бабінічы Віц. (Ксл.). 2. крепость, крепостное право, Ксл. крепостничество. Жупраны Аш. 3. собрание работников, пригнаных на барщину. Нел. 499; НК., Под. пос. 85. Двума прыгонамі вывезьлі гной. Нел. 4. принуждение. Мы бяз прыгону робім. Нел. На яду прыгону няма. Нел. п р ы г о н к а - н * 7 - « ц ь /, ж.— работница, выгнанная на барщину, Нел. 499. крепостная крестьянка. Прыгонкі пяюць. Нел. См. прыгоньніца. п р ы г о н н ы, прилаг. к прыгон. НК.: Под пос. стр. 85,—крепостной(крепостнический, С.). Нел. 499. Прыгонныя дні. НК.: Пособ. 100. Прыгонная работа. Нел. п р ы г о н ш ч ы н а - н ы - н е, ж.(НК.: Под. пос. 39)—крепостничество. п р Ы Г О Н Ы іІК -/к Я, предл.-іку, зват.-ІЧО, м. —работник, выгнанный на барщину, Нел. 499. отдельная единица(мужчина, С.) на барщине, нк.: Под. пос. стр. 85. крепостной крестянин. Прыгоньнікамі ўсю работу парабіў, сена упратаў. Нел. Л. работник, нанятый на известный срок работать 2-3 дня в неделю. Ксл. Мне прыгоньнік пожні пакасіў. Русінава Сян. (Ксл.). п р ы г о н ш ч ы н а - н ь г - н е, ж. НК.: Под. пос. 39— кре постничество. п р ы г о н ь н щ а - г ў ы - ў ы, ж. к "п р ы го н ьн ік ". НК.: Под пос. 85; Нел. 499. См. п ры гонка. п р ы г о н ь н і ч а ц ь, -а ю -а е ш -а е, несоверш. —быть " п р ы го н ь н ік а м " или пп р ы го н ъ НІцаю". НК.: Под. пос. стр. 85. п р ы г о р 'е -/? 'я, предл.-'ю, ср.— небольшая возвышенность у ПОДОШВЫ горы. Ласкат. прыгорёйка. Як пайду я гарой, гарой, мае вады на прыгор'ейку. ЛужкіСтдуб.(Косіч 12). п р ы г о р к ц і, —см. под горкці. п р ы г о р ш ч ы - ч я у, единств, ч. нет.— пригоршни. Ар.; Ксл.; Гсл. Іван пасеяў ня болі, ЯК прыгоршчы гароху. Воўсішча Сян. (Ксл.). Гаршчок прыгоршчамі набіраў вады й мыўся. Дзьве Душы, 69. Шчасьце треба СІЛЯЦЬ поўнымі прыгоршчамі. Макаёнак: Каб людзі... п р ы г а д - а н ы -аваць-ацъ,—см. под гадаць. п р ы г а д з і л а, безлич.— нечаянно принесло. Нел
Дадатковыя словы
гўкаеш, прыгорейку, пяным
4 👁