п р ы а б я ц а н ь н е 9 2 7 п р ы б р а ц ь 3. употребляют, указуя событие, случение, факт, с которым временно совпадает какое-л. действие: при. За жывата свайго альбо пры кананьню-сьмерці двух наўЧ О Н ЫХ У Ж Ы Ц Ь. Кіт. 47а7. Пры кананьню-сьмерці сваей чыні дастамэнт. Тм. 5668. пры слове стаяць—держать слово. Хто каму што прырачэ, пры слове стаяць. Кіт. 36617. Тыя людзі маюць пры слове стаяць. Хто пры слове, пры праўдзе, пры том i вера ест, Тм. 64615,16. Хто пры слове стаіць, у таг о чалавека веры нет. дзень пры дню,—см. п од дзень. п р ы... п р и с т а в к а; употребляется При создавании глаголов. Означает: 1. доведение движения к цели; совершение движения в определённом пункте, напр.: прыбегчы, прыплысьці. 2. доведение движения к определённому результату: прыгатавацъ, прыгукаць, прыдумацъ. 3. приближение, столкновение: прыстанавіць, прысунуць. 4. соединение, прикрепление: прыкарэць, прыляпіць, прыліпці, прымерзьці. 5. сжатие, сгущение, сплотнение действием сверху вниз: прыціснуць, прытуліць. ' * 6. действие, направленное к себе; производится в свою пользу, себе: прынадзіць, прыдбаць. 7. прибавление, дополнение: прыпэсаць, прыказаць, прылічыць. 8. неполность действия: прыманщь, прычыніць (дзьверы), прыдзерці, прыгнаіць; прыўораць, прызасыпаць, прыадчыніць. II. создает имена существительные и прилагательные со значением: присоединенный к чему-л. непосредственно прилегающему: прыдзьвернае, прыдзьвернік, прыклетак, прыкагалак, прыкалядкі, прыкамінак, прыкутак, прылоньне. прыабяц-аньне-ан ы-яць,— см. п од абяцаваць. пры абы класьць-ц/, ж.—привычка к чему-л., освоение с чем-л. П 'ючы, морьичаць від, дарма што прыабыкласъць. НК.: Пит. 76. прыадзёць,—см. п од адзёць. прыасаміцца, й п од асаміцца. прыболела, б езл и ч.,—см. п од более. прыболець,—см. п од болець. прыбол-ены-/цб,— см. п од боліць. Прыбор-0/7Т, предл. и -ору; мн. ч., род.-ораў, м. 1. украшение(красивый пояс, лента, кружева, бусы, браслеты, серыми, венки и т.п., Ар.). Нел. 496; Ар. Прыбор на галаве харошы. Нел. Наспраўляла дзеўка сабе ўсякіх прыбораў цэлы купар: можна й замуж ісьці. Ст. Усі яго прыборы — лапці ды аборы. П ослов. Чашнікі (Ксл.). 2. орнамент. п р ы б о ч н ы - н а г я - н я е, 1. находящийся всегда при боку, при поясе. Нел. 496. Прыбочны нож. Нел. Прыбочная каліта. Тм. 2. находящийся безотлучно при каком-л. лице. Нел. 496. Прыбочнага чалавека мае пан. Нел. п р ы б а б о н ы - t t t f f, еди н ст в, ч. н ет.—предрассудки. Ксл. У сё гэта бабськія прыбабоНЫ. Кузьміно Тар. (Ксл.). п р ы б а д з я ц ц а,—см. п од бадзяцца. п р ы б я й д о с і ц ь,—см. п од байдосіць. п р ы б а л ё ц ь,— см. п од балёць, баліць. п р ы б а в а к -аўку, предл. и зват.-йуку, м.— ТО, что прибавлено, прибавление. Гдзе бы которая рака гранічная на чый бераг, пясок няўпрыцям сыплючы, прыбавак чыніла, тот прыбавак маець быці таго пана, чый бераг ёсьць. Стт. 364. п р ы б е г ч ы, —см. п од бёгчы. п р ы б ё д н і ц ц а,— см. п од бедніцца. п р ы б - ё л е н ы, -яляньне-яляць-ялщь, — см. п од бяЛЩЬ. п р ы б ір а н ь н е - н я, предл.-Н Ю, о т гл.и м я сущ.(к прыбіраць, прыбірацца)—украшение (действие). Дружкі, сваты й свацьці займаюцца прыбіраньням маладых. Ют. 207. Прыбіраньне маладое да вянца. Нел. За тваім прыбіраньням i да царквы не пасьпеем. Нел. п р ы б і р а ц ь -аю-аеш-ае; п о в е л.- а й - а й м а, несоверш. каго-што—украшать. МГсл.; Ар.; Ксл. 495. Караваю м о й раю, я ж цябе Прыбіраю. Старадуб.(Жив. Старина, 1910, 1, 97). Дзяўчаты прыбіраюць браму, крыж ля дарогі. Ар. Прыбіралі абразы. Ар. С оверш. п а п р ы б і р а ц ь —украсить многое. Д ееп р. наст. вр. п а п р ы б і р а н ы —(о многих). Ар. Ідзець яна, дык ідзець — аж у лесе стаіць палац, аж там у вусіх пакоях папрыбірана І нікога няма. Н.(Афанасьев,III, 1914,105). 2. наряжать кого-л. применяя прыборы" —украшения. Ар. Маладую прыбіраць да вянца. Ст. Кажная матка любіць прыбіраць, прыбраць свае дачкі. Нел. 3. што 3 чаго, уп от р. очень р ед к о: убирать. Прыбірай із сталоў. Міх. п р ы б р а ц ь, -бяру-рэш-рэць-рэм-рыцё -руць, 1. соверш.(к прыбіраць I),—украсить. Ар.; Міх.; Ксл.; Нел. 495. Прыбяры пень І пень харошы. П ослов., МІХ.; Нел. Трэба прыбраць абразы к сьвяту. Міх. Толькі шкода мне белай бярэзкі, што так пышна прыбрала ЗІма. Машара(Калосьсе, кн. 1 ая 1935 г.,стр. 8). Яе (ялінку) нам прыгожа прыбралі у чырвань, У белы сьнег. Салавей С'Бацьк.", Но. 12/437-438). Надабе прыбраць кут. Слабодка Куз. (Ксл.). Дачку прыбрала ў кветкі мама. Кл.: Каліна, 165. Сказаў ён, каб прыбралі стол i паставілі там уеялякае ежы. Уселюб Н.(Демтид.: Веров II, 1896, 118),—сделать более красочным, выразительным или более сложным (речь, слог), сделать полнее, богаче по внутреннему содержанию (жизнь, существование
Дадатковыя словы
бярў-рэш-рэць-рэм-рыцё, зват.-йўку, прыгўкаць, прыкўтак, прыўбраць, рўць, сбацьк, іцб
2 👁