Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

н а п р а н ў ц ц а 9 2 0 п р а в а напрануцца, -нуся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся, 1. со в ер ш. к напратавацца 1. —надеть на себя верхнюю одежду. Нел. 315; Шсл.; Ар. Напраніся, каб было цяплей. Крамяні Пух. (Шсл.). Я марозу не баюся, лісьцейкам напрануся. Аляксандраўка Імгл. (Косіч 238). 2. соверш. к напратавацца 2.—накрыться. Нел. 315. Напраніся ад сьнегу рагожаю. Нел. Н есоверш. напратавацца-туюся-туншея, возвр. 1. надевать на себя верхнюю одежду. Напратуйся, напраніся баржджэй ды йдзі. Нел. 2. накрываться. Нел. 315. Напратуйся коўдраю. Нел. распрануцца, соверш.—раздеться, снять с себя верхнюю одежду. Ар. Н есоверш. распратавацца. —туюся-туешся—раздеваться, сорасывать с себя верхнюю одежду. Ар. пратаць 11-аю-аеш-ае; п о в е л.- а й - а й м а, несоверш., перех. 1. делать ЧИСТЫМ, удалив грязь, сор и т.п., очищать в большем, в главном. Ар. Язэпчыкі пратаюць студню. Ар. Мы будзем пратаць копань. Ар. С оверш. апратаць—сделать чистым, удалить грязь, сор, И Т.П., ОЧИСТИТЬ. МІХ. Я паку ль дзеці апратала, дык ужо йпаўдня на дварэ. Міх. Соверш. выпратаць—вычистить, Ксл. очистить от чего-л. грубого, как сор, грязь и т.п. Ар. Трэба выпратаць студню. Ар. Трэба выпратаць гэты пакой. Лужасна Куз. (Ксл.). 2. о злаках, сене и под.: убирать с поля. Нел. 493. Нашы сена на лузе пратаюць. Нел. Соверш. упратаць—убрать с поля. Міх. Прыгоньнікамі ўсю работу парабіў, сена ўпратаў. Нел. 499( п од прыгоньнік). Я ўжо ўсё жыта ўпратаў у ток. Міх. За пагоду надабе упратаць сена. Нел. 158(«од за). О д н о к р а т. апрануць, -ну-неш-нець —сильно ударить. Ксл. Ён так апрануў кіям сьвіньню ў гародзе, што яна аж зад павалакла. Сьвярдлы Беш. (Ксл.). 3. перен.—бить(стегать, Юрсл.), КОЛОТИТЬ.; Юрсл.; Нел. 493. Цябе, знаць, пратаюць ледзъ ня кажын дзень. Юрсл. Пратай яго добранька. Нел. С о в е р ш. прыпратаць —приколотить до полусмерти. Нел. 508. Прыпратаць надабе гэтага злодзея, каб па клецях ня лазіў. Нел. С оверш. спратаць —уничтожить по недосмотру. Ар. спратаць ізь сьвету—свести в гроб, в могилу. Міх. У Рыме, дзе трэ было спратаваць, якія выдаваліся небясьпечнымі... Тыгелін, спрытны й адчайны, быў бязумоўна патрэбны. Кво вадыс, 265. 4. пратаць, прачу-чаш-ча, н е с о в е р ш. —очищать от корней, пней, кустов. Няўмысьля, прачучы пяршыню або сенажаці, пажар пусьціў. Стт. 385. Пратаньне-ня, предл.-Н Ю, от гл. им я сущ. к пратаць I I 1, 2, 3, 4. пратэса-сы-се, ж.—церковная хоругвь. Гсл.; Шсл.; Нел. 532. ВуНЬ панесьлі ІЗЬ Сьмілавіч абраз i пратэсы; па еяле будзе поп хадзіць. Ст. 3 царквы прынесьлі пратэсы. Чаш. (Ксл.). 3 пратэсамі хавалі. Тм. Ум еньш. пратаселька-ЛЬКІ-ЛЬЦЫ. Лоск Вал. пратхланьне-ня, п р е д л.- н ю, м.—передышка. Шсл. Пратхланьня яму няма, усё п ёць а п ёць. Ст. пратрухаць,—см. п од трухаць. пратрупёхлы-лая-лае—гнилой насквозь. Нел. 531. Пераз пратрупехлае бярвіно вада цячэць. Нел. пратру-сіць-шаны,—см. под трусіць. пратрусГцца,—см. под трусіцца. пратычка-чкі-чцы, дат., предл. пратычцы, ж.—палочка или то, чем протыкать можно. Нел. 532. Пратычкаю праткні дзірку. Нел. Зрабі пратычку ды загані корак У сярэдзіну. Мяжа (Ксл.). См. протычка. правод-dy, предл.-дзе, м.—руководство; предводительство. Без праводу вайна гіне. П ослов. Рапан. 130. праводная нядзеля—Фомино воскресение — первое воскресение после Пасхи. Ар. См. правады. Праводніца-цы-ць/, ж.—Фомино воскресеение. Гсл. правады-(Зог, е д и н ст в, ч. н е т.—первое воскресение после Пасхи. Правады на веташку — насеньне ў гаршку. П ослов. См. праводная нядзеля. праволька-лькг-льчы, ж.—свободное от работы время. НК: Пособ., 109. права-до/ мн. ч. правы-ваў, ср. 1. закон. МГсл. ІІІЛЯХОЦКІЯ правы. Нел. 492. 2. суд, судопроизводство. Гордз. АктыХУН, стр. ХХХУ. 3. сборник законов. Гордз. Акты, ХУИ, стр. ХХХУ. подле ўхвалы праў земскіх — согласно утвержденному сеймом собранию законов. Гордз. Акты ХУИ, стр. XXX. з права — по праву, по определению суда. 3 права мне тот Якаў тую клячу заплаціў. Гордз. Акты ХУН, 8. I калі ўжо з права Міска вінен застаў, Заяц яму верыці не хацеў, іно па нём ручыў Мацей Лаўчыковіч. Тм., Но. 19. Іно ся з права то мне НЯ відзела. Гордз. Акты ХУН, стр. ХХХУ. стаяць у праве — вести с кем-л. процесс, находиться в судебной тяжбе. стаячыя ў праве — находящиеся в судебной тяжбе, тяжущиеся, судящиеся. А паклі бы два зь іх каторыя ўраднікі прамежку сябе запазваліся да тагож суду земскага, тагды трэці ўраднік, таварыш іх, із шляхтаю, будзець меці моц на месцу воных двух ураднікаў, у праве із сабою стаячых, двух асоб тым абычаем ку рассуджэньню тых спраў абраці. Стт. 169. Стараны, у праве із сабою