прэгчы 909 прахон 3. иметь сильную страсть к кому-л. Ён прагне па ей. Нел. 492. Чаго ты гэт ак прагнеш за ім? Слопішча Шацк. (Шел.). Д зя ц ё прагне па матцы. Нел. 536. прэгчы(прэжч, Нел.), Прагу, праж эш жэцъ-жэм-жыце, несоверш., ш т о, 1. жарить( о зернах и маслах, Шел.) Растсл. (п р эч), поджаривать в масле и сале. Будзем боб прэгчы. Ст. П рэж ч яечню, цеста. Нел. 494. П рич. прэжаны—поджаренный. Прэж аны гарох. Нел. 494. Прэж анае цест а. Нел. С о в ер ш. папрэгчы —пожарить(о зерне и маслах). Шел. К ры ш ку ё бобу, дык i т ой вам хочацца папрэгчы. Ст. С оверш. перапрэгчы—пережарить. Шел. Трэба пілнаваць, каб не перапрэгчы гароху. Ст. П ерапрогся алей. Ст. П рич. прапрэжаны—пережаренный. Вось перапрэж аны боб аж пагарэў. Ст. спрэгчы(спрэжч, \\с п.)-г у -Ж Э Ш -Ж Э Ц Ь жэм-жыце, соверш. каго-ш т о—изжарить. МГсл. Спрэж ч цест а на скварадзе. Нел. 609. Спражы каўбасу на сънеданъне. Нел. М аці СПрагла ям у яечню. Гарэцкі: Песьні, 82. 2. мучительски жечь. П раж ы яго ліха, хвароба. Нел. 494. апрагае, апрагло, со вер ш.. б езл и ч., п ерех. —жжет, мучит. Чаго цябе апрагае? Нел. 365. К аб яго апрагло. Нел. прэгчыся(прэжчца, Нел), прагуся, праЖ ЭШ СЯ, несоверш. 1. ЖарИТЬСЯ, Шел. ЖарИТЬся на огне. Ц ы буля праж ыцца ў валею. Ст. Каўбасы прагуцца. Нел. 494. Соверш. спрэгчыся(спрэжчца, Нел.)—изжариться. Рыба ня спрэглася яш чэ добра, сырая будзе ў сярэдзіне. Нел. 609. 2. мучиться. Праж ыся ты ад мае галавы. Нел. 494. С оверш. раСПрЭГЧЫСЯ—ЛОПНутЬ, пропасть. Шел. А няхай ты распраж ыся, т акое дзяцят ка! Ст. 3. сильно желать чего, Шел. сгорать желанием, сильно желать, стремиться. Ксл. Аж праж эцца, хоча паглядзець. Ст. Ён т ак i праж эцца дамоў. Сухарукава Куз. (Ксл.). Д зеці прагуцца, есьці хочуць. Нел. 494. 4. па кім,—рваться, тосковать, иметь сильную страсть к кому-л. См. прагці 4. Чаго ты вельма праж эш ея за ім? Ст. Досіць т абе прэж чца за ім. Нел. 494. апрагацца-аюся-аешся, повел.-айся-аймася, 1. сгорать от не в меру выпитого вина(водки, Нел.). Гсл.; Нел. 365.Апрагаецца спаўшы. Дел. 2. сгорать жаждою или желанием, Дел.; Гсл. с жадностью что-л. делать: спать, пить, есть и т.п. Ксл. А п р а г а е м с я, апрэгліся мы т ут б яз піцьця. Нел. 365. Апрагаецца дужа, хоча ехаць. Нел. Апрагаецца над граш мі. Нел. А прагаецца СНОМ. Дрыкольле Куз. (Ксл.). апрэгчыся, апрагуся-ж эш ся; п рош. вр. апрогся, апраглася, 1. соверш. к апрагацца, 1. Гсл. А прогся ад гарэлкі. Нел. 365. К аб ты апрогся! Ар. 2. С о в е р ш. к а п р а г а ц ц а, 2. А п р о г с я, плачучы, просячы. Нел. 3. раздуться, разжиреть. К а л і б ні адзеж а, ні ежа, апрогся б лежа. Дел. Работы даволі, хоць апрагчыся, Дел. 4. клятьба — сдохнуть, околеть. Ар.; Шсл. А п р а ж ы ся ён ад м яне. Нел. Х а й ты апраж ыся т акое д зяцят ка! Ст. К аб ты апрогся! прагал-яць-щь, — см. п од галіць. прагаліна — прагал. Заяц вы скачыў на прагаліну. Ст. С п уст ош аны х п р а га лін м н е ш м а т да в о д зіц ц а пр а х о д зіць у Ж Ы Ц Ь Ц Ю. Случчанін(Б. Ускалось, Но. 7, 1). прагалщца-щгуа—дословно обнажиться, открыться, проясниться. Бывае, ш т о еярод познае восені на небе н еяк няўп р ы ц я м пр а галіцца м а лен ькі сін енькі лапічак — адзін, другі, т рэйці. Дзьве Душы 42. праг-аняць-наііь, —см. п од гнаць. праг-аняцца-няіўа, — см. п од гнацца. прагандзоліць,—см. п од гандзоліць. прагараваць,—см. п од гараваць. прагар-аць-эць,— см. п од гарэць. прагаркавець,—см. п од гаркавець. прагарк-авіць-аўлены,—см. п од гаркавіць. прагарчэць,— см. п од гарчэць. прагавіта, нареч., к прагавіт ы—жадно. П рагавіт а n 'ець ізь вядра. Гарэцкі: Песьні 66. прагавітасьць-гд, мн. ч.-ці-цяў, ж.—жадность. МГсл.; Войш. 3 балю чаю чуласьцю ня лю блю, калі цяпер лаяць i ганяць яго за прагавітасьць. Дзьве Душы 148. прагавітнік-гкя, п р е д л.- ік у, з в а т А ч а, м. —жадный человек. Н агаладовалы м ня мож на даваць есьці да адвалу: гэт ыя, як іх завуць "прагавіт нікі", а б 'ядаю цца i м руць ад а б 'ядзенъня.Н ядаунадва т акія г а л о д н ы я,,п р а г а в іт н ік і,і, д у ж а с ілы дзяц ю кі з А кі...абодва ўраз пакаціліся ŭ памерлі. H. Лесков: Собрание сочинений. ІУ, M. 1957, стр. 304-305. прагавітніца-іў-ўь/, ж. к прагавіт нік. прагультаіць,—см. п од гульт аіць. праход-ду, предл. и з в а т.-д з е, м. 1. прОХОД, место по которому можна пройти через что-л., между чем-л.; проход. 2. прогулка. П а еха лі яны, вы ш лі на праход. Пск., Пушк.(Ч.47). Уменьш. праходакдку, м.—прогулка. Адэльск., с к. праходка: праходкі не даваць—прохода не давать. П раходкі не даець імне, усё дакучае. Нел. 532. пр& хо-цзщ ъ-дж авацъ, п рахад зіць, — см. п од хадзіць. праХОН-«\ п р е д л. и зват.-оне, м { 1. свободный доступ, проход, Нел. 532. проход, щель. Гсл. Л. апы нуўся ў незнаёмым нейкім завулку, які за сігнёў ст о раздаваўся ў пуст ы я прахоны гарадоў. зсд 16. У прахонах паміж дзерваў бліснуў
Дадатковыя словы
праг-аняцца-няі^а, прагавітніца-і^-^ь, прагалщца-щг^а—дословно, прагўся, ўьі
0 👁