ачмурэлы 74 Бог ачмурэлы-лая-лае—одуревший, обезумевший, подобно угоревшему или съевшему белены, Нел. 387 одуревший, обезумевший от страсти, увлечения. Дел. Што ты ачмурэлы робіш? Нел. Бегае, як ачмурэлы. Нел. Ходзе Пятрок, як ачмурэлы, рады, што ажаніўся. Дел. Ср. чмурыць. ачмурэньне-ня, предл.-ню, ср.—омрачение, Нел. 387. увлечение чем-либо, доходящее до ослепления рассудка. Дел. Ачмурэнъне на цябе напала нейкае. Нел. Заграўся мой да зары ў тры лісьцікі (столкі? С.) — гэта проста ачмурэнъне. Дел. ачмурэць,—см. под чмурэцъ. ачмуцГць,—см. под чмуціць. ачуха-вацца-цця,—см. под чухацца. ачулець,—см. под чулець. ачуліць,—см. под чуліць. ачуліцца,—см. под чуліцца. ачунець,—см. под чунецъ. лчучялы-лая-лае—выздоровевший. Просъле месяца цяжкое хваробы, ён із радасъцю й бясклопатным чуцъцём бо I, союз причины, 1. ПОТОМУ ЧТО. Ар.; Нел. 28; Шел.; Янк. I; Гсл.; БНсл.; Ксл. Не зрабіў, бо не загадавалі. Высачаны (Ксл.). Я ня буду жаніціся, бо ліхая жонка. Из песни, Янк. I. Маўчыш, бо праўда, гукацъ няма чаго. Нел. Бо й праўда, што дурны. Ст. Иногда "б о " бывает без ударения и тогда переходит в ба". Маўчыць, ба вінен. Раўнапольле Сьміл. (Шел.). 2. так-как. Гсл. Хіба ў наклонах, Богу чынячых, смаку ня знаеш, бо то слова важныя. Кіт, 5а7. Пану стала сорамна, бо госьці глядзяцъ яму ў вочы. Сян. (Ром. ш, 7). Кароль зараз да жонкі, бо ў яе бьш КЛЮЧЫ. Н. (Афанасьев, I, 1913, 209). бо И, частица, 1. понукательное же". Ар.; Кур., Вар. (Даль) же. Употребляется при выражении одновременно неудовольства Й Причины. Ідзі бо. Кур., Вар. (Даль). СидзІСЯ бо. Тм. Баржджэй бо. Тм. В некоторых местностях частицу бо" выговаривают без ударения, и тогда она переходит в ба". Глянь ба. Раст.: Северск. 132. Ідзі ба ўжо. Тм. Ня біся ба! Тм. 2. бо, бок, частица. В ВОПрОСИТелЬНЫХ предложениях служит для усиления вопроса, для выражения безпосредственной} заинтерессованности предметом Вопроса. Чаще употребляется не бо", но бок". Янк. I. Як б о ён? (Як яго завуць?). Янк. I. Щ твая бок шапка знайшлася? лягчыні й супакою ў вачунялым целе ўглядаўся ў соннае поле. Дзьве Душы, 9. ачуняць,—см. под чуняцъ. ачурацца,—см. под чурацца. ачусь! междомет.—гор и т! ПОЖар! лчу-йуць-ціцца-чаны-чаць-чацца,—см. под чуціць. а чы, а чы ж,—см. под а ц\. ачык рыж - аваць -ь/ць, — см. под чыкрыжыцъ. ачысьціць, см. под чысьціць. ачышчэньне-яя, предл.-НЮ, ср.— оч и стк а. Дел. Супоўны пост вам будзе ачышчэньне грахоў. Кіт. 1763. ачышчэньніца-ць/-ўь/, ж.—о ч и щ а ю щ а я, и зб а в л я ю щ а я от б о л е зн и и гр ех о в. Дел. аю с (НК; Ксл.; Гсл.), аЮСЬ, (Шсл.; Ар.) междомет.— ВОЗГЛаС, КОТОРЫМ ОТГОНЯЮТ СВИНеЙ, НК: Очерки, Но. 712.; Ар. 0К рик(0К ЛИК, Ксл.) на СВИНЬЮ. Шсл.; Ксл. Аюсупуню, юс! Гсл. Аюсь у хлеў! Ст. Аюс у поле. Вулянавічы Сян. (Ксл.). аюц! междомет.— ОКЛИК На ПОроСЯТ. Шсл.; Ар. Аюц вон!у хлеўпашлі, каб вы падохлі! Ст. боб, бобу, собир.—бобы. Ар.; Шсл. Напарылі бобу есьці. Ст. Змалацілі боб. Ст... бабіна-ны, ж.—зерно боба, Ксл. боб. Дай ХОЦЬ адну бабіну. Берашоўцы Беш. (Ксл.). бобам, прел.— величиною В боб. Нел. 28. Сьлёзы бобам цякуць. Нел. Бог, Бога, предл. Богу, зват. Божа, мн. ч. багі-гоў-гом-гох, м.—Бог. Бог — бацька. Послов. Вільня. Дай, Божа, усе ўмець, аленя ўсе рабІЦЬ. Послов. Рапан. 58. Божа, памажы, а ты, дурню, падбяжы. Послов.—Бог то Бог, но не будь и сам плох. Геранёны л. Бог ня цяля, бача круцяля. Войш; Ант. 101; 1г.:-Бог видит, кто кого обидит. Бог не цяля, знае круцяля. Ск., Вк. (ЛБ 4022)—тоже. Калі Бог не папусьціць, СЬвІНЬНЯ НЯ ўкусіць. Послов. — Бог не выдаст-свинья не съест, н с б 62. Ведаў Бог, што ня даў сьвіньні рог, яна б увеСЬ СЬвет пабала б. Послов. Войш.— Бодливой корове Бог рог не дает. Памажы, Божа, але й ты не лянуйся, нябожа. в к. (ЛБ.4222) — На Бога надейся, но сам не плошай. На Бога спадзявайся, але й сам старайся. Вк.(ЛБ.7б55).—тоже. Уменъш. Божачка-Ч/Сі-Ку. Нел. 29; Ар. А Божачка ж мой! Нел. Калі б то Божачку ў вушы гэта слова. Нел. Пусьці ж, пусьці, мой Божачка, маю мамачку (памерлую) мяне беднае дзяцё дабраславіці. Нел. Ласк. Б о ж а н ь к а -КІ. Ар.; Н ел.29, ласк, к Бог. Божаньку памаліся. Нел. Ласк. Божухнаны. Гсл. 31. Не прашу я, Божухна, скарбаў
Дадатковыя словы
ачышчэньніца-ць/-^ь, ачўліцца,—см, ачўліць,—см, ачўнець,—см, ачўсь, бабінў, лчу-йўць-ціцца-чаны-чаць-чацца,—см, сйдзіся, цьі, чісі, чўліцца, чўліць, чўхацца, чўціць, ьіць, ўьі
4 👁