атуга 71 авячы атуга-ўгі-ўзе, ж. 1. стесненные обстоятельства, Гсл. тесные(стесненные, C.), тяжелые обстоятельства, стеснение. Нсл: 381. 2. горести. Атуга найшла на наш край. Нсл. Атуга ад нёпрыяцеля была нам i ад двароў адракліся. Нсл. 3. скороь. атукаць,—см. под тукаць. атукацца,—см. под тукаць. атулак-лку, предл.-лку, м. 1. прикрытие. Гсл.; Нсл. 381. 2. укромное место. Гсл. 3. покровительство, убежище, приют. Ату лку ні адкулъ няма. Нсл. 381. атул-ены-яць-щь,—см. под туліць. атульле-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-ляў, ср. —уют. Вылазе чорны *дамавік з атульля. Кавыль. атумёкя-ёкі-ёццы, ж. 1. намёк. Ксл. Атумекамі кажа. Шупарава Сур. (Ксл.). См. нёменка. 2. лишь в мн. ч. атумёкі—обиняки, недоговоренность, иносказание, НК.: Очерки, Но. 484. иносказание; окольный подступ к делу. НК.: Под. пос., Но. 24. Гукае атумекамі. атумёчны, -ная-нае—иносказательный. НК.: Под. пос, Но. 24. атута, междомет.— ОТКЛИК На ЗОВ ИЩ ущего: здесь, Нсл. 9. здесь, ВОТ здесь. Дел. Іване, ідзе ты? — Атута. Дел. Атута я. Нсл. Уменыи. атутацкі. Нсл. атуту, междомет.—употребляется в игре в жмурки: здесь. Нсл. 9. атыніць,—см. под тыніць. а ты сабе, междомет.—да, согласен. Ксл. Ці можна ў вас узяць скараду? — А ты сабе! Копцевічы Чаш. (Ксл.). аво, междомет.—ВОТ. Нсл. 2; Ксл. АвО Ŭ Я тут! Нсл. Аво яму! Нсл. Аво й ён! Лятоўшчына Куз.)(Ксл.). авохці, междомет.—ах, ОХ. Гсл. Забёць! Авохці! Дадушы заб'ецъ! (кабылу). Дрыжыць усё ў Хомцы, як струна. Гарэцкі: Песьні 59. Авохці, Божачка наш, — казала яна, — каторы год сьвет увесь круціцца. Воля прышла, а усё канца няма. Дзьве Душы 19. Ага! Дык нас будуць страляць, як хлеба ня стане! Авохці, ратуйце! Нам гэткае ўлады ня надабе. Тм. 155. авохці мне(імне), междомет.—горе мне!, Нсл. 2. горе мне, охё, ах, Гсл. ах, восклицание при горе. Ксл. увы мне. Дел. 4. Авохці мне, ЯК цяжка! Бабінічы Віц. (Ксл.). авохцінькі мае, междомет. — авохці мне. Нсл. 2. авоз-зу, предл.~3е, м.—ХОД ПОД ОВИН. Нсл. 2. Пакладзі дровы ля авозу. Нсл. авож, междомет.—ВОТ же, Ксл., НО ВОТ. Нсл. 2. Авож напярэк табе! Нсл. Авож табе Бог даў за тваю хітрыню. Нсл. Авож i ня буду прасіцца. Сянно (Ксл.). авой, междомет. 1. ах, межд. изумления. Нсл. 2; Гсл.; Ксл. См. авай. Авой мая мамачка! Сялцо Вельск, у. (Дел. 4). Авой, ЯК хораша! Бабінічы Віц. (Ксл.). авой... авой... авой, што гэта яму прыгадзілася? Міхалі Куз. (Ксл.). 2. межд. негодования. Нсл. 2; Каледзіна, Ніз Парэцк. (Дел. 4); МГсл. Уменыи. аВОІНЬКІ, — межд, изумления. Нсл. 2. Авоінькі ж мае! Нсл. авосьжа, междомет.— ВОТ ж е, Ксл.; Нсл. 2. напротив. Нсл. 2; Гсл. Авосьжа прыедзе сядні. Нсл. авадзёнь-дня, предл.-дню; мн. ч.-дні-днёўднём-дні-днямі-днёх, м.— овод. Ксл. Авадзенъ мяне ўкусіў. Ісачкава Аз. (Ксл.). авай, междомет. 1. удивления. Нсл. 2; Гсл. Авай, што я бачу! Нсл. Авай, як жа шмат! 2. ах, Нсл. 2. межд. негодования. Нсл. 2; Гсл. Авай, што ты нарабіў. Нсл. Авай, які ты дурань. Нсл. авантура-рь*, дат., предл.-ры, ж.—авантюра(беспринципное, рискованное предприятие, дело начатое без учета реальных сил и условий, в расчете на случайный успех, С.) Гсл.; Ксл. Увязаўся ў вавантуру з гэтымі жулікамі. Лёзна (Ксл.). авантурнІК-ПСЯ, предл.-Іку, зват.-Іча, м. —авантюрист. Ксл. Зловяць яго — вялікі авантурнік. Дубнікі Сян. (Ксл.). авап-іць-лен ы,— см. под вапщъ. авэй, междомет.— тьфу! Шсл. Авэй, авэй! які ж ты дурны, братка. Ст. аверадз-Гць-щуя, —см. под верадзіць. авёс, аўсу; мн. ч. аўсы, мн. ч., дат. аўсом, мн. ч.. предл. аўсох, м.— Овёс. Мал.; Вял.; Міх. Я вас прыемна ўспамінаю, загоны буйнага аўсу. Кл іш э в іч: Каліна. На гары зялёна жыта, над гарой авес, не па праўдзе, мой міленькі, з імною жывеш. Міх. авёчка-к/, дат., предл.-цы; мн. ч., род. авёц, мн. ч., вин. авечкі, ж.—овца. Ар.; Шсл.; Ксл. Авечкі бягуць дамоў. Ст. Авечка ты дурная! Ст. Чаму ўзгарэўся Твой гнеў на авечкі пасты Твае? Луцк. (Пераклад Псальмаў, 74). Андрэйка, памажы загнацъ авечкі. Ян к. I. Пастух авечкі што дзет ліча, а такі воўк бярэць. Послов. Рапан.: Прык. 229. Уменьш. авёчачка, дат., предл.-цы; мн. ч., вин. авёчачкі. Ар. Перабегла наша авечачка. Ст. авечка-глумачка—овца, больная головокружением. Дел. Вось у мяне авечкаглумачка, Я яе шукаю. Смол. (Дел.), авёчнік-йся, предл.-іку, м.—хлев для овец (овчарня, Ксл.) НК.: Очерки 258; Ксл. ЗаганІ авечкі ў вавечнік на нач. Калышкі Лёз.(Ксл.). авёчны пастух, пастыр—пастух, пасущий овец. Шсл. Авечны пастух ужо гоне. Ст. авясёц- сца—стайный о кунь-сеголето к. НК.: Очерки 493. авячы-чая-чае— овечий. Лцні. Авячая воўна. Луні
Дадатковыя словы
авантўрнік-пся, аверадз-гць-щ^я, атўга, атўга-ўгі-ўзе, атўл-ены-яць-щь,—см, атўльле-ля, атўта, атўтацкі, атўту, аўсў, забецъ, пастўх, скорбь
2 👁