арлан 60 асочка арлан (от араць), облает.—пахарь. Дел. Арлан чалавек у поле пахаці, яг о мала да жана ў карчму гуляці. Дел. арляне,—см. под арол. ъ\эпщъ-цы-цы, ж.—самка орла. (Барона) хоча быць арліцай, бліснуць бліскавіцай. С. Музыка, 78. арпа-яь/, ж.—веялка(машина). Шел.; Ксл. Купілі новую арпу. Скорбаўка Пух. (Шел.). Арпай перачышчаюць збажыну. Смалянцы Чаш. (Ксл.). артай-яя, предл.-аю, зват.-аю, м. — араты. Ар. артэпа-пы-пе, ж.—топкое место. Конь лучыў У вартэпу. Казакі Куз. (Ксл.). См. артэпель. артэпель-лю, предл.-лю, м. — топкое место. Ксл. Ня лезь у вартэпель, бо правалішся. Бабінавічы Выс. (Ксл.). См. артэпа. артыкул-лг, предл.-ле, м. 1.—статья( в газетах и т.п., С.) Гсл. статья, член, параграф в законах, постановлениях, правах И пр. Нел. 8; Стт.; Гсл. Артыкул сымволу веры. Нел. Артыкулы вайсковыя. Нел. Уеі артыкулы знае. Нел. 2. часть условия, Нел. 8 статья в условии. Ксл. На першы артыкул згаджаюся, а на другі не. Нел. Подле гэтых артыкулаў свае хаты пад школу не аддам. Жэрына Чаш. (Ксл.). У артыстая-tfč, ж.— артистка, у артысты-шягдг, имя сущ.—артист. аруд-да, м.—закром. Ар.;Ксл.;МГсл.;Нсл.8. Поўныя аруды ў клеці. Лужасна Куз. (Ксл.). Дай жа, Божа, каб жыта радзіла на ніве капамі, на таку умолотам, а у варудзе снопам. Нел. Ня здохне мыш у варудзе. Послов. Рапан: Прык. 44. арышт-mv, предл.-це, м.—арест. Ар.; Гсл.; Шсл.; Ксл. Уцёк 3 пад арышту. Бабінавічы Выс. (Ксл.). Коні ўзялі пад арышт. Ст. Гэта НІЯКІ арышт. Хмара(Б. Ускалось, 1954, Но. 4, 38). Корзюку не паказалі на т ордэру на арышт. Сяднёў: Корзюк. арыштав-аць-я яь/, — см. под рыштаваць. асоб, нареч.—отдельно. Нел. 369. Як пасадзілі асоб таго i асоб другого, то й перасталі сварыцца. Нел. Раб i сабе асоб мяне, каб я ня бачыў. Нел. Асоб іншых пачаў рабіць. Нел. асоба-бы-бе, ж. 1. лицо(индивидуум, С.) ЛИЧНОСТЬ, Гсл.; Шсл. Нел. 369; Ар. ОСОба(персона, Дел.), Гсл.; Дел. Хто бы меў Богу адзінаму што прыраўнаваць, асобу якую або айца. Кіт. 138а1. Не вялікая ты асоба, каб цябе слухаць. Нел. Цяпер Юрка стаў вялікая асоба. Ст. Асоба гаршкі лізаць. Послов. Наш пан важная асоба. Нел. 2. стан(туловище, корпус человека, С.) Нел. 369 внешность(человека, С.) Дел. Асобаю складны. Нел. Заручэнец богаты, i так асобаю сабе дарма. Дел. Уменьш. асобка-бкі-бцы.—человек небольшого роста, (Нел. 364) или незначительного общественного положения. Дел. Не вялікая асобка, але разумны. Нел. Асобка невялічкая. Дел. асобіста, нареч.—уединенно. Нел. 369. Асобіста жывецъ ад усіх. Нел. асобісты-тяя-шае—видный собою. Нел. 369. Асобісты мужчына. Нел. Асобістая баба. Нел. асо-біцца-блю ся, бішся; повел.-бсябмася, несоверш. ад каго—уединяться, устраняться от кого. Нел. 369. Чаму ты асобішся ад нас? Нел. асобка-бкі-бцы, ж. 1. статуйка(статуя, С.) Нел. 369. Прыгожая асобка. Нел. 2.—см. под а с о б а. асобна, нареч.—отдельно. Ар.; Гсл.; Нел. 369. Асобна сядзь ад яго. Нел. асобнасьць-щ; мн. ч., род.-цяу, ж.—собство подле прилагательного а с о б н ы 2—частность. У васобнасьці—в частности. З р а б і ў ш ы о г у л ь н ы н а р ы с с т а н у к у л ь т у р н а - а с ь в е т н ы х у с т а н о в а ў м а с а в а г а ха р а к т а р у, з а с т а н о в і м с я, у в а с о б Н а с Ь Ц І, Н а У Н І в Э р с ы т Э Ц е. Некрашэвіч(Беларусь 256). П с т о р ы я к а ж н а г а н а р о д у i, у в а с о б н а с ь ц і, я г о п р а в а в е л ь м і ц е с н а з ь в я з а н ы п а м е ж с о б к у. Полымя 1926, Но. 8, стр. 170(перевод статьи В. Пичеты). асобшю-кяу, единств, ч. нет.—все даваемое, получаемое " а с о б н а "—отдельно, все лучшее по выбору. Нел. 369. Н а ш т о в ы б і р а ць а с о б н і к і, у с і м р о ў н а т р э б а д з я л і ц ь. Нсл. Уменьш. асобшчкі-чкяг. Нсл. 369. Ты ў на с а с о б н і ч к і лю б і ш. Нсл. асобніна-нь/-ў, собир. — а с о б н і к і. Нсл. Ты н я ле п ш ы з а і н ш ы х, ш т о а с о б н і н у лю б і ш. Нсл. асобны-ная-нае, 1. отдельный. Ap.; Нсл. 369. У васобным дварэ жывець. Нсл. Асобную мае каморку. Нсл. 2. частный. Агульныя й асобныя патрэбы, беды Ŭ пераказы. Петроград 1620 г. 3. один, уединенный. Нсл. 369. Сядзі сабе асобны, калі хочаш. Нсл. асока-к/, асоццы, ж.—действие по глаг. сачыць-асачыцъ". Уменьш. асочка-ЧКІчцы—выслеживание, окружение, Гсл. открытие, окружение скрывающихся в тайных местах. Нсл. 369. Асочка ваўкоў, медзьвядзёў. Нсл. асонанс-ў, предл.-ce, м.—ассонанс, асосак-ска, предл.-ску, м.—телячья кожа. Шсл. Аддаў татарыну асосак на выраб. Ст. а с о т - т ў, предл.-це, м.— ОСОТ, Ар. о с от огородный, [Sonchus oleraceus L.] и полевой, [Sonchus arvensis]. Шсл. У е ў с я а с о т у г р а ды — у с ё п а г л у ш ы у. Ст. У б у л ь б е ш м а т а с о т у. Ст. асотшк-ку, м.—большое количество в данном месте сорной травы— а с о т у. Куры п а б е г л і ў в а с о т н і к. Амілянова Лёз. (Ксл.). асочка,—см. под а с о к а
Дадатковыя словы
ньі, собйр, яьі
3 👁