Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

наўпамінаць 742 нацёрты ляецца. Нсл. 323. C p. наўпам інаць. наўпамінаць-я/о-аеш-де; п о в е л -ай-айм а, н е с о в е р ш. к а го — увещ евать. Нсл. 323. Н аўпамінай, н аўп ам ян і яго, м ож а ŭ пакінець б л азен ст ва ва ц ь. Нсл. О д н к р а т. наўпамянуць-ну-нёш -нёць-нём -ніцё. Нсл. 323. наўпёрад, н а р е ч.—прежде всего. Ц і праўда, ш т о Ты (Б о г) к а за ў наўп ерад ім не гры зьц і ляж ачае дзерва, a пот ым м аладнік ды т авар? Крамушоўка H.(Демид.: Веров, 93). Н а ўп ерад бы лі відаць я го но гі т олькі чуць-чуць, а т о вось уж э высадзіліся na сам ы я калені, іш чэ ў с ё вы ш эй Зруб пады м аецца. Мікольск M. (Демид.: Веров, 109). Вось гэт а к ра з за к а за ў ён ісьці ўсім на панш чы ну ў Падзеры чы, а сам пай ш оў т уды Наўпярод. Мікольск M. (Демид.; Веров, ПО). наўпярэймы, н а р е ч.—навстречу для приветствия или наперез для задержания. 3-за адн аго ро г у наўп ярэй мы ім выш ла куча лю дзёў. С м. напярэйм ы. наўпроці, н а р е ч.—против, напротив, визави. Гсл. наўпрэкі, н а р е ч.— ВОПреКИ. МГсл. наўрацца—случайно набрести (, невзначай встретиться, Гсл.) Кур. (Даль). С м. наўрэцца. наўрэцца—неожиданно найти, обнаружить кого, что-л., встретить кого, чтол., наткнуться. Міх. Я й ш о ў л есам i н а ўр эўся на ваўка. Міх. С м. наўрацца. наўскокі, Гсл., НаўекакГ, Рунь, н а р е ч. 1. вскачь. Гсл. Бяж ыцъ кон ьн ік наўскакі. Рунь, 49. 2. прыгая, В припрыжку. Гсл. наўскочку, н а р е ч.— галопом. Міх. Н а ўс к о ч к у едзе. Міх. наўскапыта, н а р е ч.— г а л о п о м, вскачь. Шсл.; Ксл. Е х а ў на к а н ю на ўск а п ы т а. Воўсішча Сян. (Ксл.). Я к да ў наўскапы т а, аж пыл п акурэў. Ст. наўскаса, н а р е ч.— н а и с к о с ь, н е п од прямы м углом. Ар.; МГсл.; Ксл. Н аўскаса пайш ла д а р о га ад сяла. Пятніцкая Беш. (Ксл.). наўскачка, н а р е ч.— галоп ом. Гсл. наўскес, н а р е ч.— наискось. НК.: Сбяги, 20. наўськідаць,—см. п од кідаць. наўсьцяж, Гсл., наўсьцяж, Шсл.; Нсл. 1. н а р е ч.—цугом, гуськом, друг за лругом. Гсл. К вян ц у за п р эгл і к о н і наўсьцяж. Ст. 2. н а р е ч. — Кругом, СПЛОТНОЙ ПОЛОСОЙ, стеной, кольцом. Гсл. 3. н а р е ч.—в протяжении (растянув, С.) Нсл. 301. Р а с к л а л і н а ў с ь ц я ж ды й у с ы п а л і т р о х у. Нсл. 4. п р е д л ог с р о д с т в. п а д.— В ДОЛЬ В ДЛИНу. Нсл. 301; Ксл. Н аўсьц яж паласы да рога. Нсл. Н аўсьц яж Луж асьн ян кі пабяж ы м. Лужасна Куз. (Ксл.). наўсюдых, н а р е ч.— везде, повсю ду. Нсл. 323. Г эт а н аўсю ды х вядзецц а. Нсл. наўвёце: маць (мець) наўвеце, быць наўвеце, 1.— (и м е т ь, быть, С.) на прим ете. Гсл.; Нсл. 322; Растсл. Я наўвеце м аю т а б е х о р о ш ую кн я гіню (дзяўчы н у да ж аньбы). Нсл. 2. иметь, быть ( у кого-л.) в виду. Заўсёды р о д н а е наўвец е. Крушына. Л я сьн іц к і ня зьбіраўся распы т аваць, ня м еў наўвеце на 'т i ўспам інаць пра гэт ы я сумлевы. ЗСД 194. М еў наўвеце сказаць т абе, ш т о ў м ян е ё наўвеце i недалёчка т ое, ш т о т а б е т рэб а купіць. Гсл. НаўцёкІ, нареч., Раст. Северск 77; Гсл.—Драла, давай удирать, Шсл. в бегство (от кого, чего-л. С.) Нсл. 323. С хапіў ды бардж эй н а ў ц е к і. Ст. Мы за с а б а к а м, а за яц наўцекі. Макарова віц. (Ксл.). Н аўц екі пабег. Нсл. наўчоны-ная-нае, 1. учёный. Х т о глядзіць, лю бячы, на н аўчон ага чалавека, я го ачом яснасьці пры бывае. Кіт. 13610. Іза б р а т ох сабе ў том дзеле друкарскам д ю д з е й на ў ч о н ы х: Іван а Ф еадаровіча М асквіціна да П ят ра Ц ім аф еевіча МсЬЦІСЛаўца. Ходкевіч у прадмове да Заблудаўскае Евангелі (Янчук: Нарысы гіст. бел. літ., 39). На п а гл яд л ю д зёў наўчоны х т акія бываюць. Гарэцкі: Песьні 21. 2. в знач. сущ.— учёный. Бел.-Куз., 188. М ае ўж ы ц ь н а ўч о н ых д в ух ал ьбо я к веле зм ож а. Кіт. 47al2, К а ж н а га наўч о н а га ш ануй i паваж ай. Ют. 13а15. Х т о шануе наўчон ага, я к бы шанаваў прарока. Ют. 1364. Н а ў ч о ны п 'я н іц а лепшы за не н а ўч он ага багам олца. Тм. 4565. наўчальнасьць-ф, ж.— нравоучи тельность. наўчальны-ная-нае, 1. наставительный, поучительны й. 2. нравоучительный. наўчаньне-ня, п р е д л. - н ю, с р.—нравоучение. наўч-аны- а ц ъ, — см. п од вучыць. наўчацца,—с м. п од вучыцца. наўчэньне-ня, п р е д л. - н ю,— наставление. I л ю д зём паспачы т ным к д о б р о м у наўЧЭНЬНЮ. Апостал Скарынін 1525 г. (400-лецьце блр. друку, стр. 236). наўчыцель-ля, предл. и зват.-ЛЮ; мн. ч„ род.ляў, м.— наставник. Нсл. 323. наўчыцелка-лкі-лцы, ж.— наставница, наўчыць,—см. под вучыць. наўч-ыўшыся-ы цца,—см. под вучыцца. нацопк-аўшыся-аода,— см. под цопкацца. нацаналГзма-л/б/-л/£\ ж.— национализм, нацанальны-ная-нае— национальный. Варлыга: Назіраньні, 15. нацэўнік, -Іка, п р е д л. - і к у, з в а т.-іч а, м. — м ан ж етк а, связанная из ш ерстяны х ниток и плотно обхваты ваю щ ая руку у кисти ("ц э ў к у "). Н адзень нацэўнік, цяплей б уд зе ў рук і. Ст. Згуб іўся адзін нацэўнік. Ст. С м. пульсут ка. нацеляпаць,—см. п од целяпаць. нацеляп-аўшыся-ацуа,— с м. п о д целяпацца. нацёрп-іўшыся-гцца,— см. под цяпрець. нацёр-ты-щ,—см. под церці