Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

навалакаць 739 навіна навала-каць-чь),—см. п од валачы. навалам, п а р е н. 1. принуж денно, насильно, Нел. зоо. по принуждению; настойчиво понукая, принуждая; набросивш ись. Гсл. Н авалам аж анілі хлопчы ка. Гсл. Н авалам усун ул і ў ру к і р а б о т у. Нел. С р. навала 3. 2. прибытие, поступление кого-л., чего-л. в больш ом количестве; наплыв. С р. навальніца 2. навалачыся,—сл*. п од валачыся. навалэнд-ауш ы ся-а ц ц а,—см. п од валэн дацца. навалаводзіць,—см. п од валаводзіць. навалаводз-іўшыся-/дуя,— с м. п од валаводзіцца. навалач-чы-чы, ж. 1. п р е з р.— приш едш ий со с т о р о ны ч ел о в ек, Шел. п р и ш л ец. П ры цяглася навалач на наш у галаву! Ст. 2. сволочь. Ал. навал-евацца-іўш ы ся -іц ц а,—см. п од валіцца. навалка-к/, д а т., п р е д л. навалцы, ж.— наволочка. МГсл. навальнасьць-ф, ж. 1. накопление. Нел. 300. Навалънасъцъ р а б о т ы, справау. Нел. 2. стихийность. С м. навала I- навальны. навальнща-ўы, д а т., п р е д л.-Ц Ы, ж.— (буря, сопровож даем ая гром ом, м олнией, д о ж дем ИЛИ градом. Ар.), гроза. Ар.; Ксл.; Гсл. У чора была навальнгца. Рудня Куз. (Ксл.). I песьня — ня песьня, а плач навальніцы. Дуб. Н авальніца вокал расьсявае скогат, ут а п іл а зо ры ў па ц ер к ах сун іц. Дуб. Грымелі, білі навальніцаю. Крушына (Зьніч, 1952, Но. 20, 5). Гры м елі, білі навальніцаю. Крушына (Зьніч, 1952, Но. 20, 5). Н авальніца перан яла Б о б ік а на ў зь л есьсю. Шакун: Сьлед, 19. 2. наплыв, м нож ество, толпа. Гсл. навальнічны-ная-нае— грозовой. ш в іл ь н ы -н а я -н а е — сти хий н ы й. Сілы навальныя нас не пацеш ылі. Дуб. навалынд-аўшы-агуа,— с м. п од валы ндацца. Н а в а р а Т -tfW J, п р е д л. и з в а т. - а ц е, м. 1. повторное проявление чего-л., рецидив. С р. наварат ам. 2. м е д щ.— возврат болезни после кажущ егося п олного вы здоровления, рецидив. 3. ю р и д.— повторное соверш ение преступления лицом, ранее отбы вш ем наказание за такое ж е или за какое-л. иное преступлеие; рецидив. наваратам: другім, трэйцім наваратам... —вторично, в третий раз и т.п. Войш. П іліп Я н у ля не азваўся, i Л я вон да яго др угім наварат ам: П іліпе! У за к р у т ах пераначуем... Га? Дудзіцк (Бацьк."„ Но. 1-2/437-438). Б ам бавікі т рэй ц ім наварат ам апанавалі КарэлІЧЫ. С'Бацьк.". Но. 42-43/376377). П а ч уўшы м о ж а ў ж о тр э й ц ім наварат ам тое сам ае: "Стань! ст ань! М е р ц ь в я к і т ва е в а р у ш а ц ц а! Ш о ф эр пры клаў ш чаку да шкла. Дудзіцкі ("Бацыс.'\ Но. 45-46/431-432). Д ы к, д з я д з ъ к а, у ж о т ам ака р а б іў? Ды я ўж о там ака д р у гім н аварат ам ра б іў. Войш. наваратны-н ая-н ае, г р а м м. 1. м н о г о к ратный. 2. рецидивный. наваратны выступ, выступай—рецидивное преступление, преступок. наварачаць,—см. п од варочаць. наварачацца,—см. п од варочацца. нават ( навет, 1г.), у к р е п, ч а с т и ц а—даж е. Ар.; Растсл.; Нел. 301; Шсл. Н я ў з я ў чуж ога навет i на капейку. Ст. Н ават i гэт а т р эб а аддаць. Нел. Н ават хлеба ням а. Север. (Растсл.: Северск. 133). на ведаме: ці няма на ведаме?—не известно-ли? НК.: Пасоб. 133. на векі,—см. п од век. навёрзьці,—см. п од верзьці. навёрнены,—см. п од варочаць. навертам, н а р е ч.—мимоходом, завернув ПО пути. Гсл. навешчаваць,—см. п од веш чавацъ. навет, н а р е ч.,—см. п од нават. навётнасьць-гд. ж.—осн ован и е, д о к а за тел ь ств о. Бягомель. У ваш ы х м ер к а ваньнях ням а навет насьці. Юхн., Тм. навязаць, н авя ж ў-вяж аш -ж а, с о в е р ш. — п окры ть, в озм ести ть (что-л. и ст р аченное, и зр асходован н ое и т.п.). "Навязаці вон ага чалавека ад т аг о часу, я к ад я го ўц екшы у я го меш каў, подле У ст ав ы ", т.е. д о л ж ен вернуть все убы тк и собственнику. Шчата. М аець ш к о д у плаціці з навязкаю, кан я канём, а вала валом навязаці, а за саху дзесяц ь грош ай, а за н а р о гі дванаццаць гр о ш а й заплаціці. Стт. 368. 2. наложить штраф, оштрафовать. 3. —см. п од вязацъ. навязка-зк і-зц ы, ж. 1. навязанная на больное место тряпка с чем-л. завернутым в нее, как способ лечения заговором. Демид.: Веров., II, 1896, 128. 2. ю р и д.—возвращение убытков собственнику. 3. ю р и д.—пеня, штраф. У вязаньне ў вонае йм еньне за р эч асудж ан ую паст упіці, а к т а м у гвалт ы, зарукі, у лісьце судовым апісаныя, з н авязкаю сам плаціці павінен будзецъ. Стт. 274. С р. навязаць 1, 2. навялеваць,—с м. п од вяліцца. навяліць,—см. п од вяліцца. навял-евацца-іцца,—см. п од вяліцца. навярнуць,—см. п од варочаць. навярн-уушыся-уцця, —см. п од в а р о ч а ц ца. на вясьне, н а р е ч.— весною. Гсл. навіхацца,—см. п од віхацца. навіна-ны, ж. 1. НОВОСТЬ, Ар.; МГсл.; Шсл.; Гсл. новое известие. Нел. 341. Г эт а ў нас не навіна. Нел. Сьмерцъ л ю дзём ней навіна. Гарун: Белр. марш