Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

цатурыцца 738 навалак нът уръщ ца-руся-ры ш ся. н е с о в е р ш. о лю д ях и ж и в о т н ы х — о б н а р у ж и в а т ь пр и зн а к и д у р н о г о ха р а к т е р а, Гсл. у п р я м и т ь ся, ок азы вать св оен р ав и е, н еп осл уш ан и е. Нел. 322; БНсл. Г эты кон ь нат уры цца: калі чуе, ш т о во з вялікі, ён ня йдзець, скача на ды бкі, валіцца, вы пінаецца ў ваглоблях. Гсл. С о в е р ш. занатурыцца. Нел. 322— начать капризничать, упрямиться. Нел. 176. Н е н а т ур ся, а за н а т ур ы ш ея — б у д зеш біт ы. Нел. К о н ь занат уры ўся, на ды бы ст ановіцца. Нел. 176. С о в е р ш. знатурыцца — с о в е р ш е н н о ст а ть у п р я м ы м, с в о е нравным. К он ь наш зн а т ур ы уся; начнем падганяць, ён д уб ам ст анавіцца. натыхаць,—см. п од нат хаць. наводзе, н а р е ч.— п одобн о, в р оде, п о х о же. Гсл. С м. навыдла. н ввоц ц ы -н а я -н а е— приведенны й из др угой страны. Н а во д ны с т а т а к у нас драбнее. Нел. 146 ( п од драбн ец ь). наводшыбе, н а р е ч.— в ст орон е, в о т да -ю лении. Шел. Х а т а ст аіць наводш ы бе. Ст. С т аяла яна (цагелъня) наводш ы бе еяла. Дудзіцкі (Бацьк.". Но. 49-50/435-436). навой-ою(ол), п р е д л., п р е д л.-О Ю, з в а т.-О Ю, м.— вал в ткацком станке, на которы й навиваю т основу, Ар.; Міх.; Селядцова Беш. (Ксл.); ПНЗ; Мікольск М. (Демид.: Веров, 95). горизонтальная круглая палка (скорее полено, С.) с утолщ ением на концах, на которую в ткацком станке наматы ваю тся нитки. Гсл. 3 н а во я ў с я праж а зыш ла. Ст. навойка-к/, д а т., п р е д л. навойцы, ж. — н а в о й. Ксл. П а к р у ц і н а в о й к у, а т о налат но ўж о абвісла. Нов. Сяло С ян. (Ксл.). навокал, н а р е ч. и пр е д л о г, 1. н а р е ч. — кругом, м гел. вокруг. В ы ш эй за ў с іх ст аіць, навокал глядзіц ь, у белай каш улі i піп ку куры ц ъ. ( К о м ін). П а в я р н у ў с я на б о к, павёў навокал ПОЗІркам. Капыловіч: Хлеб. Ц І Ш Ы Н Я навокал. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьce 2, 1935, стр. 95). Н авокал р о ў глы бозны. C. Музыка 185. Х во й н ік навокал ды густ ы, як ш ч от ка. Калас: грыбы. С ьвя т а бы л о ŭ навокал. Гарун: Пан Шаб. навокал пазвоню ю ць галінкі, на зары. B. Ракаў. Н авокал ч о р ны СЬвет. Гарун (ст. Малітва"). У сё навокал набы вала асаблівую цікавасьць. Цэлеш (Ярылаў агонь). Н авокао глянь... ш т о дзеец ц а навокал! Дуб.(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 148). Х а д з іў ды ў гл я д а ў с я на во к а л. Ю. Жывіца (Прыйсьце, Но. l). Задавака-баравік Х валіўся ўсім навокал. Швэд: Сьцежкі, 99. 2. п р е д л ог с р о д с т в. па д е ж о м — в о к р уг (, кругом, C.) Ксл. Н а да б е абы йсьці навокал свай го ж ыт а. Шыпы Сян. (Ксл.). навонкі, н а р е ч.— наружу. навонны-ная-нае, 1. посторонны й. Шсараўка ІмглДСержп.: Отчет, 9). 2. внеш ний. навопрамець, н а р е ч.— о п р о м е т ью на кого бросаясь. Нел. зоо. Ч аго т ы н авопрам ець бяж ыш на чалавека? Нел. навошта, н а р е ч., о б л а е т.—зачем, для чего. С м. наш т о. навотлег, н а р е ч.— наотмашь. Шсл. Я к даў навот лег, ды к іп акац іўся. Ст. Л евая рука, а д к ін у т а я на во т л ег, ляж ала ў меры ейнага П Л Я Ч а. Дудзіцкі ("Бацьк.'\ Но. 1-2/437248). навадзень-д«л, п р е д л. - д н ю; мн. ч., р о д.днёў,,м.— каравай хлеба, пнз. У гэты дзень (на сьвят а П ёт ры а П аўлы 29-га чы рвіня) з каж н ага двара нясуць паст ух у ж бан м алака i навадзен ьхлеба. Косіч20. навадзГць I-д ж ў -д зіш -д зе, с о в е р ш.— налить, наполнить соссуд ж идкостью до краёв. Шсл. Н авадзілі м іску ж уры. Ст.Калі вы паясьце гэт у саладуху, ш т о навадзілі паўцэбра! Ст. ( п од саладуха). навадзГць И,—см. п од вадзіць. навадзГцца I-дж ўся-дзіш ся, с о в е р ш.— наесться чего-л. жидкого. Шсл. Н авадзіўся сыты. Ст. Н авадзіўся кіселю. Ст. навадзГцца II,—см. п од вадзіцца. навазёк-аушыся-аода,— см. п од вазёкацца. наваж-аны-ацъ,—см. под важ аць. наважыць-ж у-ж ыш -ж а, повел.-ж-жма, соверш.—возыметь намерение, вознамериться, у с т а р. Я к наваж ыў, т ак i зрабіў. Ст. наважыцца— решиться. Шсл. — наваж ыць. Н аваж ы ўся т акі паст анавіць на сваім. Ст. наваК-ЯКі}, предл.-ку, зват.-ача; м н. ч., дат.КОМ, м н. ч., предл.-КОХ, м.— НОВИЧек. Гсл. навакшчонка-нк/-нуы, ж.—новокрещонка, принявшая крещение в возрастном состоянии. Нел. 341. Ж ы доўка навакш чонка. Нел. навкшч оны-ная-нае— н ово к ре щенн ый. Нел. 341. Н авакш чон ае ж ы дзянё. Нел. навакшчэнец-нца, предл.-НЦу, зват.-НЧа, м.—новокрещенец, принявший крещение в возрастном состоянии. Нел. 341. Ж ы д навакш чэнец. Нел. навалока-о к і-о ц ц ы, ж.— напасть, клевета (наговор, Ар.) Нел. 300.Г эт а навалока на м яне. Нел. навала-лы, д а т., п р е д л.-ле, ж. 1. стихия. Літар. тэрм. Інбелкульту. В асІлёчкІ ў ПОЛІ лю блю, дзікун скія такж а навалы. Дуб. Д зен ь м інаў — ра зб ою хвалі больш алі ў т р о я. У разьуш ан ай навале ст аў на н огі Я. Салавей: Сіла. 2. нападение (многих), Гсл. нашествие. Ты ськ ін уў з р у гу i пры гон, т ы зьм ёў навалу i пры м ус. Салавей: Сіла35. С ьм ерці ст раш ная навала на р уіны запаўзла. Крушына: Лебедзь, 18. 3. принуждение. Гсл. 4. наплыв (чувств). Ад. 5. буря. Гсл. Ср. навальніца. 6. неприятная претензия, требование. Гсл. навалак-лку, п р е д л. и зват.-лку, м.—этаж, с л о в о у с т а р е л о е и ре д к о е. Т е л