Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

крануцца 580 крэмсаць 3. делать движение; шевелиться. Млосьць нейкая, ня хочацца й кратацца. Ст.(Шсл. под МЛОСЬЦЬ). 4. обладать способностью движения, двигаться. Нага ня кратаецца. 5. слегка двигаться, приходить в движение под действием чего-л., делать движения, двигать какими л. частями тела. 6. обнаруживать признаки оживления, движения; беспокои ть, тревож ить(о чувствах, мыслях и т.п.). крянуцця-нуся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся, 1. соверш.(к кратацца в 1-ом см.) — тронуться, двинуться, Гсл.; Войш.; Міх. тронуться с места. Растсл. Кранулася машына. А. Вольскі. Шофер ані крануўся зь места. Нел. 256. Крануліся цяжка товарН Ы Я {вагоны). Танк(Калосьсе, Но. 1/18, 1939, стр. 28). Процэся ужо кранулася ад гасподы нябожчыкавае. Дзьве Душы, 192.,—отправиться в путь. Захроп асіплы ад зморы паравік, i цягнік крануў с я. ЗСД. 177. Ізноў крануўся эьиалён. Салавей: Сіла, 82. 2. соверш. к кратацца в 2-ом см., пошатнуться. Шула кранулася. Нел. 256. 3. соверш. к кратацца в 3-ем см., сделать движение, пошевелиться. Як сеў, дык i не кранецца зь месца. Ст. 4. испытать сочувствие, приходить в волнение, умиление. Чыё сэрца не кранецца... гэтай адвечнай музыкой бязвыходнасьці? Гарэцкі: Песьні, 18. дакранацца-яюся-ясшся, несоверш. к дакрануцца,—дотрогиваться. Валіны палцы дакранаюцца да яго. Корзюк. дакрануцца, -нуся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся, соверш.—прикоснуться к комучему-л., дотронуться. Рукамі да вушшу дакраніся. Кіт. 83a4. Да вушу рукамі дакрануўшыся, нэмаз (араб, малітву) пеў. Тм. 32616. I падышоў ды дакрануўся да ПОЛу. Бібля Татарыновічава, 275. Падышла ззаду i дакранулася да краю адзежы ягонае. Тм. 284. Імкнуся дакрануцца *да к р ь іН ІЦЫ абразоў І гукаў. Крушына: Лебедзь, 9. прыкрануцца, -нуся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся—д отр он уться, Шел. п ри тр о нуться, прикоснуться. Да яго й прыкрануцца нельга: такі далікатны. Ст. скрануцца, -нуся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся—сдвинуться. Шел. Як сеў, дык i не скранецца зь месца. Ст. Які ён лянуцька: зь месца не скранецца. Гуліна Сян. (Кол.). Ані зь месца не скрануўся. Нел. 588. кратчаты-тая-тае, 1. решетчатый. Гсл. краты-таў, мн. ч.—решетка. Гсл. кравёц-ўця, мн. ч.-ўцу, зват.-ўча, мн. ч.-ЦЫцоў-цом, мн. ч., предл.-ЦОХ, м.—ПОрТНОЙ. Ар.; Нк.: Очерки, 189; МГсл.; Растсл.; ПНЗ.; Стаішча Чаш. (Ксл.); Ст. Кравец заўсёды мяркуе, каб выкраіць сабе хоць на шапку. Нел. крэучык-ыкд, предл.-ыку, зват.-ЫЧО, м. — ПОрТНОЙ. НК.: Под. пос. 47, Но. 53.; НК.: Очерки, 184. Мікітка добры крэўчык. Ст. кравёцкі-кяя-кяс—относящийся к краўцу"—портному или,,кравецтву—портняжничеству; портновский, портняжний. Ар. Кравецкія нажніцы. Нел. 251. Кравецкі хлеб, цэх, звычай. Тм. кравецкая майстроўня—портняжная мастерская, швальня. кравёцтва-вя, ср.—портняжничество. Кравецтва вучыцца. Нел. 251. Кравецтвам займаецца. Тм. краўніца-цы-цб/, ж.—источник с ржавчиной. Вішкавічы Чаш. (Ксл.). крауцоу-ояя-ояя, мн. ч. краўцовага-ваевага— принадлежащий портному. Ар. краўчыха-ь)х/-ысс, мн. ч.-ыхаў, ж.— жена портного. Гсл.; Ар. крэх, крэху, предл.-ху, зват. крЭШО, м. — треск. Грымотны крэх ад гранаты захістаў бярэзы Ŭ ЗЯМЛЮ. Гарэцкі: Песьні, 87. крэхаць-аю-аеш-ае, несоверш.— трещать. У лесе крэхнула ляшчына. Гсл. крэйга-йгі-йзе, ж. — крэйка. Падляшша(Т. Здановіч). крэйда-ды, дат., предл.-дзе, ж. 1. мел. МГсл.; ПНЗ; Шсл.; Ар.; Ранчыцы Беш. (Ксл.); НК.: Очерки, Но. 488; Нел. 252. 2. перен.— кредит, записываемый на стене мелом. Узяў гарэлкі на крэйду. Нел. 252. Ляндарскае багацьце крэйда(ад запісаньня на съцяне крэйдаю). Нел. крэйдавы-яяя-яяе—составленный из мела, меловой. Крэйдавая гара. Нел. 252. Крэйдавая пабела. Нел. крэйка-йкі-йцы, ж.—конёк(верхнее ребро, стык двух наклонных плоскостей двускатной крыши; гребень крыши). Ар. крэкт-кту, предл.-кце, м.—кряхтенье. Маці з крэктам зьлезла з прымурка на М О С т ( у хаце). Капыловіч: Хлеб(Беларус", Но. 157). крЭМеНЬ-ЛіеНЯ, предл. и зват-меНЮ, мн. ч яні -янёў-яні-янямі-янёх, м.—кремень. Ар.; Раст.: Северск. 137. Уменьш. КрЭМеНЬЧЫКЫКа, предл.-ЫКу, зват.-ЫЧО. Ар. крэмзаць-я/о-яўш-яў, наем.—писать неразборчиво(или неумело, С.)- Шсл. Нетто крэмзае сабе па паперы. Ст. Соверш. накрэмзаць—так написать. Шел. Накр эмзаў, што й сам нічога не разьбярэ. Ст. пакрэмзаць, соверш. — и счи р кать, Шсл. неумело или неразборчиво н ап исать многое. Пакрэмзаў толькі nanepy а нічога не напісаў. Ст. Прич. накрэмзаны. Шсл. Узяў накрэмзаны ліст. Ст. крэмсаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несоверш., перех.— резать тупым НОЖОМ, насмеш. — резать вообще, резать на полоски, на куски, Шсл. небрежно, как попало резать на куски, кромсать. Узяў нейкую тупіцу ды крэмсае. Ст. Крэмсае на кавалкі, скурат псуе. Ст. См. крымсацъ. Отгл. имяў сущ. крэмсаньне-шг, предл.-НЮ, действие по глаг. крэмсаць—кромсание. Соверш. закрэмсаць—зарезать тупым ножом, Шсл