кал та 532 калюга калта, калтавіна-нь/-не, ж.—углубление в дне реки. Цымборскі. калтавіна,—см. п од калта: калуга-г/-'3£, ж.—лужа. Правалеваліся ў зрадлівыя калугі чырвонае руды. Палесьсе(Хмара, Калосьсе, Но. 1/ 18, 1939 г., стр. 7). Калуга-г/-зе, ж.—известный город на земле потомков Вятичей. Калужанец-нуа, п р е д л.-Н Ц у, зват.-нча, м.—житель г. Калуги. Як (пачалі) бегаць к яму ўдалыя Калужанцы. Чартовічы Сур. Север (ІіІэйн, II, 178). калупаньне, клупаньне, (Нел.) 1. ковыряние. Ар. Пакінь клупаньне ў носе. Нел. Мужык без калупаньня ў галаве нічога не папросе. Нел. 2. медлительность в работе. 3 тваім клупанъням ня борзда скончыш работу. Нел. 237. калупаць, (Ар., МГсл.; Міх., Шел), клупаць, (Нел.)-аю-аеш-ае, несоверш., перех. 1. ковырять. Ар.; МГсл.; Міх.; Шел. Ня клупай мёду. Нел. 237. Клупаць патыліцу, у носе. Нел. Не калупай болькі, бо яилчэ гарэй што прыкінецца. Ст. П рич. калупаны, клупаны, (Нел.)—ковырянный (троганый). Мёд КІМСЬ клупаны. Нел. 237. 2. щипать. За што ты яго клупаеш? Нел. 3. (неперех.)—досаждать. Так гукаючы, ты клупаеш, клупіў, заклупіў, к луп ну ў балюча імне сэрца. Нел. 237. калупнуць, клупнуць, (Нел.), о д н к р. 1. ковырнуть. Клупнуць больку. Нел. 237. 2. щипнуть. Клупнуў, аж сіняк зрабіў. Нел. 237. 3. (однкр. к калупаць 3). Клупнуў балюча. Нел. 237. клупіць, соверш. к клупаць 1, 2, 3. адкалупаць, адклупаць, (Нел), несоверш. —отковырнуть. Шел. Нашто ты адклупіў струп? Нел. Адкалупі сабе троху масла на хлеб. Ст. О днкр. адклупнуць. Струп адклупнуць. Нел. дакалупаваць-л п о в е л.- п у й пуйма, н есоверш.—причинять досаду за досадою. Дакалупуеш ты мне, дакалупіў да сэрца. Нел. 138. С оверш. дакалупіць. Нел. калупе'йка-к/, о б щ.—медленно работающий. Міх. калупацца, (Міх.; Ар.; Шел.) 1. ковырять себя чем-л. Міх. Хлапец клупаецца. Нел. 237. 2. медленно работать или собираться куда-л. Міх. Паку ль ты будзеш калупацца там? Нел. Годзе табе ужо калупацца. Ст. 3. иметь наклонность или способность царапать или щипать других. Грабенъ калупаецца. Нел. 237. За што ты клупаешея? Тм. адклупацца, н есо вер ш.—отставать при ковырянии. Соверш. адклупГцца, 1. отстать при ковырянии. Струп адклупіўся. Нел. 374. 2. отстать. Адклупіся ты ад мяне, чаго ты прыстаў як смала? Нел. О днкр. адклупнуцца, 1. отстать при малейшем прикосновении. Струп адклупнууся сам. Нел. 374. Кара адклупнулася ад дзерва. Тм. 2. отвязаться. Адклупніся ты ад мяне. Нел. 374. калцёш-шу, п р е д л.-ш у, ср.—испражнение мышей И крыс. НК.: Очерки, 52, Но. 98. каЛЬ, в знач. сою за — калі. Адзельск. калыбка-бкі-бцы, ж.—люлька, колыбель. Очерки, 324. НК.: Под. пос. Но. 12. Патрабуй навукі, як выйдзеш із калыбкі, пакуль пойдзеш да грабавой дошкі. Ют. 44617. Калыбкі апісаці маеш. Стт. 284. Цьвіці вяргіннаю зарой, буяй i жытам i пшаніцай! Калыбка спраў мдіх сяброў, натхненьня іхнага крыніца! Салавей: Сіла, 20. Над калыбкай думак узьняты меч разбойны. Тм. 29. Цяпер вам у калыбцы — раздольле, шмат просторы. Тм. 94. калыханка-нкі-нцы, ж.. МГсл.— колыбельная песня. калыхаць, калышу-шаш-ша, н есоверш.. перех. 1. качать. ПНЗ; Ар.; Тел. КиЛЫ Ш Ы, Марылька, дзяцё, а то нешта яно плача. Раіны Аз. (Ксл.). 2. качать ребенка и петь: баюкать. Ар. Отел, им я сущ. КаЛЫХаНЬНе-НЛ, предл.-Н Ю, ср. 1. укачивание. Калыханьне дзяцяці. Ар. 2. качка(корабля, экипажа). Ар. Калыханьне карабля. С о в ер ш. пакалыхаць, каго-што—покачать. Пакалышы дзяцё. Ар. скалыхнуць, -ну-нёш-нёцъ-нём-ніцё, однкр. Тел.— КаЧНуТЬ. Ар. калыхацца, калышуся-шашся, прош. вр. калыхаўся, несоверш. на чым, 1. качаться на качелях. Дзяцюкі калышуцца. Ар. Я на рэльках калыхалася, ой лі, ой людзі, калыхалася. Рылавічы(ПНЗ. 44). Човен калыхаецца. Ар. С оверш. пакалыхацца. 2. н а ст. вр.-. калыхаюся-хаешся, чаму —качаться чему. скалыхнуцца—качнуться. Ар. Човен скалыхнуўся. Тел. калытаць-аю-аеш-ае, п о в е л.-ай-айма, н есо в ер ш., п ер ех. — ш атать. Не калытай шула — плот паваліцца. Ар. С оверш. пакалытаць—пошатать. Пакалытаў зуб — ён i вываліўся. Ар. раскалытаць, соверш.—расшатать. Пасmyxi раскалыталі шулы ў плоце, i прасла павалілася. Ар. калытацца-7/ос*я-аешея, н есо в ер ш.—шататься. Зуб калытаецца, трэба вырваць. Ар. Соверш. раскалытацца—расшататься. Шуло раскалыталася — трэ паправіць. Ар. калычы-чог—гетры. Няма калычоў адзець, а сьцюдзена. Гарадок (Ксл.). калюга, Тел -югі-юзе, ж.—углубление от колес на дороге, колея. У калюгах сьцежкі на чужой зямлі. Кавыль: Думы
Дадатковыя словы
адклупнўць, калуга->>г, калужанец-н^а, калупейка, калытацца-<7/ос*я-аешея, кйлы, ньі, скалыхнўць, іос
3 👁