Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

коўзала 517 каб коўзала-лы, ж.;мн. ч. коўзалы-лаў— конек (кататься на льду). коўзалка-лкі-лцы, ж.—каток(на льду, С.) для катанья на коньках. Ш сл. Гуляўна коўзалцы цэлы дзенъ. Ст. коўзанка-л'/, дат., предл.-ЦЫ, ж. 1. КаТОК (лед, где катаются, К сл.). Вят., К ур. (Даль). Пабег на коўзанку. Д аў го е Беш. (К сл.). 2. конёк для катания по льду. Еўлічы. Панараблялі коўзанкі й коўзаюцца na лёдзе. Еўлічы. коўзаць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, (іг.) и кяўзпць-аю-аеш-ае, повел, ай-айм а, (Н сл.) несоверш., перех.—катать КОГО-Л. ПО Л Ь Д у, или возить кого-л. на ледянке или в салязках. іг. К арзай, п ак аўзай дзяцё. Нсл. 2. катать на лошади(в санях, С.) в зимнее время. Нсл. 240; 1г. 3. коўзаць,—пачкать. Ш сл. Надзеў ды коўзае новы жакет. Ст. См. керзаць. каўзануць, -ну-нёш-нёць-нём-ніцё-нуць, повел.-ні-нім а, 1. однкр. к каўзаць. 2. толкнуть от себя так, чтобы полетел. Каўзані яго добра. Н сл. 240. Каўзані яго ў сьпіну. Нсл. пакоўзаць, (іг.; Ш сл.), пакаўзаць, (Н сл.) 1. соверш. к коўзаць"или каўзаць"в 1-ом зн. 1г.; Н сл. 240. Уперад ты міне пакоўзай на саньках, а тады я цібе. Ст. 2. соверш. к коўзаць"(каўзаць) в 2-ом зн. 1г. Пакаўзай нас на каню. Нсл. 240. 3. пакоўзаць, соверш. к коўзаць в 3-ем зн.,—попачкать. Нашто ты пакоўзаў порткі! Ст. пракаўзаць, соверш., перех.— прокатить на саночках(в санях, С.). Пракаўзай дзеці. Нсл. 523. ко ўзац ц а-аюся-аешся, (А р.; Ш сл.; Раст.: С еверск 135; Вят., Кур. (Д ал ь), каўзаЦЦа-ЯЮСЯаешся, Н сл.; Воет.(Д а л ь) 1. СКОЛЬЗИТЬ. Чаравікі новыя карзаюцца. Н сл. Лін каўзаецца ў руках, ня зловіш. Н сл. 2. кататься ПО льду, П НЗ; Раст.: С еверск 135; К а ц ел ь н я Пц. кататься ПО Л Ь Д У ИЛИ С горки(на салазках или на леднике), Гсл. кататься на ногах по льду, Д аль, кататься по льду или на лошади(в санях в зимнее время, С.). Нсл. 240., кататься на коньках. Шсл. Каўзаючыся, разьбіў сабе галаву. Нсл. Хлапцы пайшлі коўзацца. Дзеці коўзаюцца на санках. Д оры. 3. ездить по коленам, свойственно дитяти. Глядзі дзецянё каўзаецца, калі б не каўзнулася ды не звалілася з кален. Нсл. 240. Отел, имя сущ. коўзаньне, каузаньне-ня, предл.-ню, мн.ч.-ні-няў. Вось табе каўзанъне, што нагу зьвіхнуў. Н сл. 240. Однкр. каўзануцца, -нрся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся—сильно поскользнуться. каўзнуцца, -нуся-нёшея-нёцца-нёмся -ніцеся, однкр. каўзацца—поскользнуться. Каўзнуўся, пакаўзнуўся, i галаву сабе разьбіў. Н сл. 240. Соверш. накаўзацца, (А р.; 1г.), накоўзацца, (Н с л.)—вдоволь накататься по льду(или на лошади в санях в зимнее время, С.)- Накаўзаліся досіць, пойдзем двору. Н сл. 309. пакоўзацца, (А р.; Ш сл.) пакаўзацца, (Н сл), соверш.— кататься некоторое время по льду и проч., Н сл. 240. покататься на коньках, на салазках. Шсл. Пакаўзаліся з гадзіну, дык марш дамоў, няма чаго мерзьці! Пакаўзайцеся на маім каню. Нсл. 240. пакаўзнуцца, однкр. 1. поскользнуться. Нсл. 458. См. каўзнуцца. 2. перан.—соблазниться, придти в поползновение во греху. Добрая дзеўка, ды пакаўзнулася. Нсл. 458. пракоўзацца, (іг), пракаўзацца, (Н сл), соверш.—прокатиться на санях. Нсл. Едзьце, пракаў зайце с я троху. Нсл. выкоўзавацца-зг юс я- зуешея, несоверш. —выскальзывать. Н сл. Ліны коўзкія, выкоўзуюцца з рук. Н сл. Соверш. выкаўзнуцца-нуся-нешся—выскользнуться. Нсл. Мяня злавіў, а ён выкаўзнуўся. Нсл. коўзкі, -кая-кае—скользкий(совершенно гладкий, почти не создающий трения и с трудом удерживающий на себе что-л. или удерживающийся где-л., С.). Ш сл. Мора, як лёд, нярухомае, коўзкае. М оркаўка(Б. Гол ас, Н о. 70). Коў'ЗКая дарога. Ст. О, рыбка, яна коўзкая, шусьць i няма. Бацьк. 36-37(115-116). КОўзка, нареч.— СКОЛЬЗКО. М Гсл.; Шсл. На дварэ зрабілася коўзка. Ст. Іці коўзка na лёдзе. Нсл. 240. КОўзь, глаг. частица для выражения, 1. нечаянного, мгновенного поскользновенного. Коўзь i паваліўся. Нсл. 2. нечаянного мгновенного выскользновения. Злавіў быў аленя? а ён коўзь із рук. Н сл. 240. 3. падения от скользкости. Дзяцё коўзьіз каленаў. Нсл. 240. КО ўка-КІ, дат., предл. КОрЦЫ, ж.— КОЛОтушка для разбивания комьев на ниве. Вазьмі аберуч коўку. Сухарукава А з. (Ксл.). коўня-НІ, дат., предл.-НІ, мн. ч.-НЯў, ж. 1. кружка, кубок, сосуд в форме стакана с ручкой. С ур ы н каС лн. 2. конаўка. Віцебск. ко ўш, к а ў ш а, предл.-шу, зват. КОўш у, мн. 4. -шы-шоў-шом, мн. ч., предл.-ШОХ, м. —удар кулаком. Дар яму карша пад бок. Нсл. 240. Над а вар яму каушор. Тм. коць—отгл. частица, означ. мгновенное движение чего-л. круглого. Грыуня коць, i пакацілася пад мост. Нсл. 250. ко ц ьм а, нареч.—служит для усиления глаг. "каціць. " Коцьма коцяць бочкі да склепу. Коцьма перакаціў бярвеньне. Нсл. 250. ко ч—коляска. Гсл. каб, союз. 1. чтобы. Ар.; М Гсл.; Шсл. Тая птушка зачынае прасіць у каралевіча, каб ён яе выпусьціў. Н. (Афанасьев: Сказки, 1, 1913,209). Каб ты так здароў быў! Поговор. Нсл