жоўты 476 жадом п а ж о ў к ц і-ну-неш-не; прош. вр. пажоўкжоўкла-лі—пожелтеть чему-л. многому или многим. Могуць пажоўкці гуркі: няма калі іх выбіраць. Ст. Пажоўкла ўсе ў полю. Нсл. 157. ж о ў т ы -тая-тае—желтый. Ap.; Нсл. Лаекат. Ж оўцеН ЬК І. Ap. Уменьш. Ж аўтлИ ВЫ —желтоватый. Ар. Я на непарушна глядзела на жаўтлявы агонь. ЗСД. 344. Жаўтляваю парошай засыпана зямля. Калачынскі: Л. Казка. Увелич. ж а ў ц ю с е н ь к і —желтехонький. Ap.; Нсл. 157. Від жаўцюсенькі стаў. Нсл. ж о ў ц ь -ф ', ж.— желчь. Шсл.; Ар.: Нсл.; Гсл. У парсюка была вялікая жоўць. Ст. Чысьцячы рыбу жоўць расьціснуў. Нсл. 157. ж а б а -бы-бе, ж. 1. лягушка, мгсл.; Ар.; Нсл. 152; Шсл.; Вят. (Даль); Ксл. Жаба засталася ў калюгавіне. Купіна віц. (Ксл.). 2. ангина и стоматины — заболевание полости рта и зеба. Первое заболевание называется "жаба сухая", а второе — "жаба мокрая". Навасёлкі Пух. (Шсл.). 3. болезнь горла у коров. Наша карова захварэла на жабу. Ст. 4. употребляется как бранное. Шсл. Жаба ты аблезлая, куды ты прэшся? Ст. жпбКА-бкі-бцы, 1. уменьш. к Жаба. Ар. ж а б я н ё-няцг, мн. ч.-няты, вин.-няты, ер. 1. лягушонок. Шсл. 2. бранное на детей. Шсл. Вось дзе жабянё праціўнае. Ст. ж а б у ц ь к а -и ь к /, 1. лягушонок. Шсл. 2. бранное на детей. Шсл. Каб жа хлапец, ато жабуцъка яшчэ. Ст. ж а б а в а т ы, -тая-тае—морщинистый лицом. Нсл. 152. Жабаваты від. Нсл. ж а б я н ь ц я і- ір, мн. ч.— название адной деревни в Куз. у. Ксл.(/?£*) jcмара). Ср. жыбінцяй. ж а б ін ы -ная-нае—лягушечный. Нсл. 162. Жабіны квок. Нсл. ж а б ін ы на ч о ў к і( н а ч о в а ч к і), п а л а я ч к і —известковая двухстворчатая раковина речной перловицы. Шсл. Дзеці на сынажаці назьбіралі жабіных начовачак. Ст. Гуляе із жабінымі палаячкамі. Ст. ж а б і ц а -цы-цы, ж.—рябая или морщинистая женщина. Нсл. 152. Жабіца гэтаўсе сварыцца. Нсл. Ж абІЦ Ц а-блЮСЯ-бІШСЯ, несоверш.— о слоях дерева, трескаться и в следствие этого размягчаться. Шсл.; Ксл. Пачала жабіцца дуга. Ст. Ён гнуў дугу, а яна вось у гэтым месцу жабіцца пачала i цяпер нікуды ня годзіцца. Баравыя Куз. (Ксл.). ж а б к а -бкі-бцы, ж. 1. регулятор мельничного жернова. Падыымі жабку, а то ня можна жорны пакруціць. Ліпна Сян. (Ксл.). 2.—см. под жаба. ж а б р а к -а к а, м., облает., пол.— НИЩИЙ. Гсл.; Ар. жабрацтва-ea, ер., облает., пол.— нищенсТВО. Гсл. жабрачка-чкт-чцы, ж., облает., пол.— НИщая. Гсл. жабуха-ўхі-ўсе, ж.—рябая или морщинистая женщина, особенно сварливая. Нсл. 152. Жабу ха гэта жыцъ нікому не даець. Нсл. жабурэньне, жабурыньне, (Гсл.), жабурыньне. Шсл.; Даль,—лягушечья икра. На балотцы плавае жабурыньне. Ст. Памыу ногі жабурыньням, каб былі белы я. Ст. жах, жаху, предл. жаху; мн. ч.-хі-хоў-хом, мн. ч., предл.-ХОХ, м. 1. ужас. Гсл.; Растсл; Ксл.; Шсл.; Еўлічы; Вят., Воет. (Даль). Зь вЯЛІкага жаху проста ўмлеў чала век. Ст. Працятая нейкім хваравітым жахам, яна кінулася ад вады. ЗСД. 135. Жах абняў хлопчыка. Гарэцкі: Песьні, 88. Кідаецца ў с трасе, а ў ваччу — нязьмерны жах. с. Музыка, 267. Чорны жах нявінных лякае. Салавей: Сіла, 26. Лігія слухала зь дзіўным жахам а смуткам. Кво вадыс, 264. Безнадзееньне завалодала йзноў Вініцам, i жах падыймаў валасы на галаве. Тм. 282. на жах—к ужасу. (Вятры) на жах туЖЛІвЫ СЬПеў вядуЦЪ. Гарун(ст. Навокал"). 2. жуть. Гсл. ж ахаць-аю-аеш-ае, нееоверш.—сильно и быстро рубить, колотить, а также и бить. Шсл. Жахае сякіраю па калодзе — i рады ня дасьць. Ст. Однкр. жахнуць-ну-неш-не. Шсл. Як жахнуў у вуха, дык аж перакруціўся. Ст. жахацца-аюся-аешся, нееоверш.—ужасаться. Шсл.; Ксл.; Гсл.; Кур. (Даль). Вада сьцюдзёная, аж дзяцё жахаецца. Ст. Однкр. ЖАХщццА-нуся-нёшся-нёцца-немся-ніцёся. Шсл.; Ксл. Я аж жахнуўся угледзіўшы. Беліца Сян. (Ксл.). Дзяцё у вадзе жахнулася ды захварэла. Ст. Ураз неспадзяваныя грымоты разарвалі паветра. Лігія жахнулася. Кво вадыс, 264. Соверш. зжахнуцца—ужаснуться. жахлГва, нареч.—с ужасом. Сустрэўшы нечы ўсьмех, жахліва замятусілася. ЗСД. 167. жахлГвы - в а я - в а е — ужасный. Еўлічы; Гсл. П у с ь ц і н я г э т к а я ж а х л і в а я, я к у н а й д а л ь ш Ы М К у ц е КО СМ О Су. Сіндрэвіч(Беларус, Но. 169). Б л ю з г а л а ч о р н ы м б а л о т а м ж а х л і в а я, а г і д н а я л а я н к а. Хмар.(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 136). жадоба-бьг-бу, ж.— страсть, Ар. страстное ХОТение. Вят.(Даль 540); Мядзьведзічы Несьв. Хлеба й таго ў жадобу. Малака й таго у жадобу. Ар. / елі ж, елі, можна сказаць, не ў жадобу елі. Лч. ю. жадобіць, -блю-біш, нееоверш., чаго — страстно хотеть. Вят. (Даль 540). ж адом, нареч.—служит для усиления глаг. жадацъ". Жадом жадала, пытам пытала. Горадз.(Ром.: мат. Гр
Дадатковыя словы
аўтлй, жабўрыньне, жабўха-ўхі-ўсе, зжахнўцца—ужаснуться, увелйч
3 👁