зморак 452 змусьціцелька ЗМОраК-/ЖЯ, предл. и зват.-рку, м.— ИСТОщенный; применяется к подросткам и малым ребятам, Шсл. заморыш. Які ён яшчэ работнік, зморак гэты. Ст. зморшчаны,— см. под моршчыцъ. змова-вы-ве; мн. ч., род.-ваў, ж. 1. сговор, Гсл. условие, уговор (, взаимное соглашение по поводу чего-л. С.) Змова ў мяне на хату над школу ё. Асташова Чаш. (Ксл.). Змову зрабілі на будоўлю. Нел. 212. Змовы не дзяржаў. Нел. 2. заговор, против кого-л., тайный заговор. МГсл.; Ар. Змову зрабілі, каб пабіць мяне. Нел. Тутка бяз змовы не абыйшлося. Лужасна Куз. (Ксл.). зм&укь-ўкі-ўцы, 1. уменыи. к змова" В 1ом зн. На змоўцы мяжсобку ня так казалі. Нчл. 112. 2. тайный переговор. Каб яны змоўклі мяжсобку ня мелі! Нел. 212. ЗМ ОВІНЫ -Wtfp, единств, ч. нет.— С в а д е б н а я пирушка, за которой ведется между родителями жениха и невесты сговор о свадьбе (, сговор, С.). Шел. договор, сговор, помолвка. МГсл. Сядні трэба ехаць на змовіны: борзда й вясельле будзе. Ст. Пры змовінах быу. Нел. 112. ЗМ О В ІЦ Ь,—см. под МОвІЦЬ. змовіцца,—СМ. под мовіць. змоўлены,—см. под мовіць. ЗМОуШ К-ЙСЯ, предл.-Іку, зват Ача, м.— з а говорщик. Змоўнікі ўжо больш гадзіны сноўдаліся неспакойна. Агнявіца (Беларус, Но. 71). змоўчыць,—см. под саўчэць. змоцнелы,—см. под мацнець. змаганьне-ня-ню, ср. 1. усилие, употребление всевозможных средств к достижению чего-л. I змаганьням сваім нічога не зрабіў. Нел. 212. Не змаганьне мае. Нел. 2. борьба. Гсл. змагаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш., перех.—превозмагать, преодолевать, Гсл. одолевать, пнз. Нашы змагалі, змаглі непрыяцеля. Нел. 212. Соверш. змагчы, 1. превозмочь. Нел. 212. 2. соверш. к магчы—смочь. Мае ўжыць наўчоных двух альбо як веле зможа. Ют. 47а12. ЪМ2СГ2ЛЩ&-аЮСЯ-аешСЯ, несоверш. 1. употреблять всевозможные средства к достижению чего-л. Змагайся, як мага. Нел. 212. 2. взаим. ЗЬ КІМ—борОТЬСЯ. Гсл. 3. истощаться в силах, изнемогать. Не змагайся дужа, цягаючы мяхі. Нел. 212. змагчыся, змагуся, зможашея, соверш. 1. смочь, быть в состоянии сделать что-л. Ня змогся гэтага зрабіць дзеля мяне. Нел. Не змагуся з табою ісьці. Нел. 2. изнемочь. Шел.; Ар. Работа цяжкая: чыста змогся чалавек. Ст. Змогся, паку ль зламіў яго. Нел. 212. змагчы— см. под змагаць. змагчыся—см. под змагацца. змахляваць змалку, нареч.—с малых лет, сызмала. Растсл. Змалку пайшор ганяць у поле. Засьценькі Выс. (Ксл.). Ён І змалку быў такі. Крамяні Пух. (Шсл.). Змалку трэба вучыцъ. Знаёмаю змалку дарогай я выйду. Салавей: Сіла, 46. Уменьш. змалечку—с малых лет, сызмала, зызмальства. ПНЗ.; Вят. (Даль). змалку дзён—змалку. Служыў ён змалку дзён. Барыс.(Шэйн: Мат. И, 388). змалімоніць—см. под малімоніць. змалімоніцца—см. под малімоніцца. змальна, нареч., употребляют с отрицанием не"—за малостью, чуть-чуть(не, С.). Змальна ня лучыў. Змальна не паляцеў. Нел. зманГць—см. под манщь. зманлівасьць-ў/, ж.—обманчивость. Усе гэта зманлівасьць, ніякіх коні тут няма,— надумала дзяўчына. ю. Жывіца (Прыйсьце", Но. 1). змлнтвы-вая-вае—обманчивый. Зманлівымі бываюць прадугледжаньні. Акула 568. змантачыць—см. под мантачыць. змарагд-)у-)зе, м.—изумруд. Гсл.; МГсл. змаршчак-ка; мн. ч. змаршчакі-оў-ом-кіамі-ох, м.—морщина. 1г. См. маршчак. змарыцца—см. под марыцца. змаукаць—см. под маўчэць. змауляць—см. под мовіць. змаўляцца —см. под мовіцца. змацаваць- см. под мацаваць. змацн-ёньне-яць-яцца-іць-іцца—см. под мацнець. змудрагёліць—см. под мудрагёліць. змул-яны-луь—см. под муліць. зм ўляцца—см. под мулецца. змуркі-рдк, ЗМурШЧЫНЫ-Н, единств, ч. нет. — Обычай, СОСТОЯЩИЙ В Т О М, ЧТО новорожденного ребенка после крещения и помазания миром бабка купает а воду сливает на дубок — с малчика и на вишеньку с девочки. Между родильницей и бабкой бывает угощение. Шсл. ЗМурШЧЫНЫ— см. под З М у р К І. ъмусв-сы-се, ж.—......Няхай ізноў цябеў рабы цікуе змуса. — ты не пакінеш зорны ШЛЯХ Icyca. Салавей; Сіла 38. змусіць— см. под мусіць. змуста-сты-сьце, ж.—соблазн, искушение(дурной пример, Гсл.). Гэты ўчынак змуста маладзёну. Нел. 213. Старыя, кажуць, змуста; ды бязь іх у дварэ пуста. Нел. Паднявольны сіле змусты, я закон дзядоў узрушыў. Крушына; Лебедзь 54. змусьлівы, -вая-вае—соблазительный. Вораг зласцлівы, вораг змусьлівы, ён Еву змусіў. Дел. 270. змусьціцелька, -лкі-лцы, ж.—искусительница, соблазнительница. Дзеўка гэта змусьціцелька да ўсёга ліха. Нел
Дадатковыя словы
змагўся, змарагд-<)у-<)зе, змул-яны-л^ь—см, змўркі-рдк, змўсіць, лўчыў, мўлецца, мўсіць, іжя
8 👁