Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

 ◀  / 1324  ▶ 
Старонка 464
 ◀  / 1324  ▶ 
зёл 446 зязюліць зёл, зёлу, предл.-ле, м.—туман, наводимый колдунами или фокусниками, от которого будто бы происходят дивные явления, непонятные для простолюдина; (перен.)—обман, Нел. 207. дурман, ОПЬЯНЯющее, одурманивающее средство. зёлкі, зёлак( одна зёлка), ж.— лечебные травки. Шел.; Ар. Пасьвячаць зёлкі. Нел. 207. Зёлкамі падкурыць дзяцё. Тм. Зёлак адтапі й напіся; Бог дасьцъ ачуняеьи. Тм. Пачаў піць зёлкі, дык i паправіўся. Ст. зём, зёму, предл. зёме, м.—глиняный пол. Навасільск. п.(Будде: Т.: Орл., слов.). Сахаром ускопуюцъ i цьвярды зём(гліну? дзярно? С.). Сакуны 27. ЗИ бер I-бру, предл-бру, м., бот.— ПИКуЛЬНИК. Гсл.; Верас, собачья ГОЛОВа [Scrofularia nodosa] Нел. 223. Пшаніцу зябрам паланіла. Нел. На зяб еру пасеяў пшаніцы. Нел. з я б ер 11-бера, предл.-ру, м.—поле, унавоженное и приготовленное для посева пшеницы на следующую весну, Нел. 223. зябь. зяберны I-ная-нае, бот.—принадлежащий зябру". Нел. 223. Зяберны ліст. Нел. зяберны II, -ная-нае—унавоженный (осенью, С.) для посева пшеницы (весной, С.). Нел. 223. Зяберны кавалак. Нел. Зябернае месца. Тм. зябіць-блю-бІШ-бе, несоверш., перехз. 1. знобить (подвергать действию стужи, холода, С.) Гсл.; Нел. 223. Дзяцё на марозе зябіць, зазябіў. Нел. Соверш. зазябіц ь —Простудить. Зазябіць рукі. Соверш. празябіць—простудить. Нел. 523. Прич. пра зяб лены—простуженный. Нел. 523. Празябленае плячо баліць, ломе., Нел. 2. безлич.—знобить(о болезненном ощущении холода, С.) Гсл. Я застудзіўся, мяне зябіць. Гсл. зябіцца, -блюся-бішся—знобиться(чувствовать озноб, С.) Нел. 223. Стоючы доўга н а холадзе, зябішся, можаш зазябіцца. Нел. Соверш. праЗИбІЦЦЯ, возвр. —быть проникаему стужею, прозябнуть, Нел. 523. Простудиться. Отгл. имя сущ. празябеньне-ня, предл.-ню, ср.—простуда, зябла-ла; мн. ч.-лы-лаў, ср.—поле, которое пашут на зиму. Нел. 223. зябліць-лю-ліш-ле, несоверш.—пахать осенью под весенний посев. Нел. 223. зябра,......Знаходзе кірунак па дзервах, што зябрай накрыты, стаяць. Танк(Б. Голас. Но. 70). зябщ-бну-бнеш-бне, несоверш.—зябнуть. Нел. 223. Соверш. пазябці. Нел. 223—озябнуть, Гсл. позябнуть зяхацёць, зяхцёць (Шел), зіхацёць (Міх.), зіхцёць (\?.узя(зі)хачу-хаціш(хцішУціць, несоверш.—сверкать. Mip.; Ap. Пашаравала судзьдзе, аж зяхціць. Ст. Мікалай узяў у рукі табакерку, а тая здыхата ўся аж зяхаціць, ведама залатая. м іко л ьс к м.(Демид; Веров. Ш). Зоры на небе зіхацяць. Міх. Усе зоры дабрадзейна зіхацяць, толькі мае безьзямельнай НЯ відаць. Купала; Песьні безьзямельнага. Хата вымыта, вычышчана, аж зіхаціць. Ст. Я к ляцеў — зіхацеў, як упаў — чорны стаў(дождж). Рапан. 364. Зіхціць з крапівы марамарам Багіня хараства. Кавыль: Ростань, II. См. зіхацець. зяхаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. неглубоко, слабо дышать. Міх.; Ар. Хворы ледзь жыў, толькі зяхае. Міх. 2. (перен.)—еле жить. Шел. Ат, зяхае яшчэ крыху. Крамяні Пух. (Шел.). Соверш. ЗЯЗЯХаЦця-аюся-аешся—стать часто и слабо дышать от усталости, прич. прош. вр. зазяхаўшыся. зяхцець—см. под зяхацець. з язю л ёць- ею-ееш- ею; повел. - е й- е й м а —собственно делаться мутным, серым, подобно цвету кукушки; соловеть от пьянства. Нел. 223. Вочы meae а д га р э л к і ЗЯЗЮЛеЮЦЬ, ПаЗЯЗЮЛелІ. Нел. Соверш. пазязюлёць. Нел. 223. ЗЯЗЮЛЯ-ЛІ-ЛІ, ж.— кукушка. Ар.; ПНЗ; Растсл.; Шел.; Гсл.; Нел. 223. ЗЯЗЮЛЯ, ЗЯЗЮЛЯ, скажы, колькі мне год жыцъ? кажуць, чуючы кукаваньне зязюлі. Нел. 223. Тая зязюля, але ня так кукуе. Послов.—Федот, да не тот. Войш. Прыляцела ўжо з выраю зязюля. Ст. На тэй каліне зязюля раненька кукуе. Росуха Імгл.(Косіч39). Уменьш. зязюлька-лькі-льцы, ж. 1. кукушка. Ар.; МГсл.; Шел.; Нел. 223. Куковала зязюлька ў садочку, прылажыўшы галоўку к лісточку. Из свад. песни, Нел. Схавай грош на зязюльку. Забабон: калі першы раз увясну, чуючы кукаваньне, маеш у кішані грошы, дык увесь год будзеш іх маць. Нел. 2. любимая женщина. Нел. 223. Ночная зязюлька дзенную перакукуе. Послов. Кажацца проз жонку, што, ночы зюкаючы з мужам, мяняе думкі ягоныя. Нел. 3. служит ласкательным обращением к женщине. Шел. Мая ты зязюлька, як жа ты гаруеш! Ст зязю лечка-ч/а'-чцы, ласкат., уменьш. к зязюлька", 1. кукушечка. Нел. 223; Ар. Луговая зязюлечка, лугам ляціш, чамуня кукуеш? ПНЗ. 46. Прыляцела зязюлечка ды сказала куку, падай, падай, мой сыночак, мне правую руку. Из песни, Нел. 2. уменьш. к. зязюлька, 3. Зязюлечка мая, сястрыца! 3. пренебр.—пьяница. Нел. 223. Прышоў двору зязюлечка зязюлечкаю. Нел. зязю лясты-тая-тае—похожий цветом на кукушку("зязюлю'). Аш. Курырабыя, i чорныя, І зязюлястыя. Харобрычы(Курыла 88). ЗЯЗЮЛІЦЬ-ЛЮ -ЛІШ -ле, несоверш., nepex. 1. суслить, пить. Нел. 223, медленно пить, есть. Цэлы дзень зязюліў гарэлку. Нел. 2. приводить ударом в беспамятство. Соверш. азязюліць. Прич. азязюлены —доведенный ударом(чем-л., С.) до беспамятства. Нел. 361. Сядзіць, як азязюлены. Нел
Нават дробная праўка будзе карыснай. Не стаўце знак націску, каб слова лепш знаходзілася праз пошук.

Дадатковыя словы

празйбіцця, узя(зі)хачў-хаціш(хцішуціць, чіа
2 👁
 ◀  / 1324  ▶