Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

зёмна 445 узірацца зёмна, нареч.—близко коло земли. Дсл. 267. Земна каса ляжыць—коса ходит по траве, так что режет землю. Дел. зёмны-ная-нае—земной. Ідзі, Адаме, на земны край. Дел. 4(под Адаме). зёмскае—народное. Гсл. зёначка— зрачок. Растсл.; Полсл.; Дел. 267. У чараўніка й ведзьмы зёначка у г ару нагамі. Дел. См. зрэнка. зерамя—гнездовье бобров, их поселение. Стт. 1529, ел. зёрня-няці-ці, зерня, зёрням-няці; мн. ч. зёрняты-т ср.—зерно. НК: Очерки, Но. 574; Гсл.; Пятніцкая Беш.(Ксл.); Шел. См. зярнё. Колас вялікі, а зерня малое. Ст. Уменьш., ласкат. зёрнятка-ка— зернышко. Гсл. зёр кі-рак, 1. глаза. Нел. 208. Толькі пралупіў зеркі дый за хлеб, не памаліўьиыся Богу. Нел. 2. звезды. Нел. 208. Ясныя зеркі на дварэ. Нел. 3. искры. Нел. 203. Удырыўся, аж зеркі пасыпаліся з аччу. Нел. зёры ць-ру-рыш-ра, несоверш.—посматривать вкось. Нел. 208. Куды ты зерыш? Нел. Соверш. зьзёрыць каго-што—подсмотреть. Нел. 578. Вока тваё, нябось, зьзерыла гэта. Нел. Нешта ты там зьзерыў. Нел. абзёрыць, соверш., перех.— осмотреть. Нел. 347. Сам пан абзерыў нашу работу. Нел. Несоверш. аб зі раць-аю-аеш-ае— осматр ивать кругом. Нел. 347. Абзіраць сенажаць. дазёрыць, -ру-рыш-ра, соверш., перех. —подсмотреть. Нел. 138. Дазерыў, што вы тут робіце. Нел. Нехта дазерыў схоўку маю. Нел. Несоверш. дазіраць—присматривать, надзирать. Нел. 138. Дазірай над імі, каб няўкралі якой меркі. Нел. 138. Дазірай за вазамі. Нел. зазёрыць, соверш. каго-што—подсмотреть(заглядывать куда-л., пытаясь увидеть, рассмотреть что-л., С.) Шел. Чагоён зазірае сюды? Ст. Куды тваё вока зазірае? Нел. 168. Пачалі зазіраць адна за адну. ЗСД 321. Однократ. зазірнуць-ну-нёш-нёцъ-нёмніцё. Нел. 168. Зазірні, што яны там робяць. Нел. Соверш., перех. назерЫЦЬ —высмотреть. Назерыў сабе хатку купіць. Нел. Злодзей нешта тут назерыў. Нел. Несоверш. назіраць— наблюдать. Ар.; БНсл. Назірай добра, каб статак ня лез у шкоду. Ст. Назірай за пшчоламі. Нел. 307. Людзі з двойкі" уборзьдзе зацікавіліся масавай корэспондэнцай В. Сянкевіча. Спачатку одно назіралі. Акула 449. Назіралі й назіраем такую зьяву. Харэвіч(Полымя, 1927 г., Но. 1, стр. 147). Назірай, куды ён пойдзе. Нел. Прич. назіраны—наблюдаемыйу настоящее время и в прошлом). Ар. От г л. имя сущ. наЗІраньне-НЯ, предл.-НЮ; мн. 4. -ні-няў, ср.—наблюдение. Ар. Трэба залічыць да гаспадарска-бытавых назіраньняў. Рапан. Прык. 5. пазёрыць, соверш.—усмотреть, завидеть. Нел. 435. Я здалеку пазерыў вас. Нел. Ён тут пазерыў нешта. Нел. Несоверш. пазіраць—посматривать. Ар. Ня туды пазіраеш, кот ты сьляпы! Ст. празёрыць, соверш.—Прозреть. Нел. 522. Троху празерыў, amo сусім быў сьлеп. Нсл. Несоверш. празіраць—открывать глаза в глазной болезни, получать зрение, Нсл. 522. прозревать. Ледзь празірае. Нсл. сузіраць-аю-аеш-ае, што, несоверш.—созерцать. Ён ня бача нічога навокал, ягоны пагляд увабраўся некуды ў глыб, ён сузірае, ён зырка бача абразы сваіх лятуценьняў. ЗСД 43. Сама сабе сузірае ў маўклівай цішыні. ЗСД 98. Сузіраць жыцьцё. ЗСД 186. вызіраць, несоверш.—выглядывать, Гсл. высматривать. Нсл. 82. Паненка вызірае з аконца. Нсл. Однократ. ВЫЗІрнуЦЬ—быстро выглянуть, взглянуть, высунувшись, показавшись наружу. Нехта вызірнуў зза вугла. Нсл. 82. узёрыць, соверш. каго-што—усмотреть (наблюдая, вглядываясь, увидеть, заметить, С.) Нсл. 653. Ён тут нешта ўзерыў. Нсл. Як узерыш іх, скажы мне зараз. Нсл. Однократ. узірнуць -ну-нёш-нёць-нем-іцё; повел.-ні-німа на каго-што—взглянуть (устремить глаза, С.)- Нсл. 53. Узірнуў на яго з-пад лобу. Нсл. Ср. зірк, зыр, зырыць. ъёръщца-руся-рышся, несоверш.—ЗОрКО всматриваться. Арл. (Даль). азерыцца, соверш.— остро и грубо зареагировать, огрызнуться. Ар. Нашто ты так азерыўся на матку? Щ ж гэтак можна? Гэта Ж грэх! Ар. Несоверш. азірацца, абзірацца. (Нсл. міуаюся-аешся; повел.-айся-аймася, 1. оглядываться(назад, Ар.), осматриваться. Шсл. Ідзі ты адсюль ды не азірайся. Ст. Што ты, азіраючыся, як злодзей? Ст. Азірацца ня надабе. Кляшчыно Беш. (Ксл.). 2. (перен.)—иметь предосторожность. Нсл. 347. Ёж, дый абзірайся, каб i назаўтрае было. Нсл. Однократ. а з ір н ў ц ц а-« усянешея—оглянуться назад. Яшчэ нечага назад азірнуўся. Ст. зазёрыцца, соверш.— зазеваться. Нсл. 168. Зазерыўся, а 3 возу І ўкралі. Нсл. Несоверш. зазірацца, -аюся-аешся—засматриваться, Шсл. зевать. Нсл. 168. Не зазірайся, глядзі, чаго трэба. Нсл. Не зазірайся на чужыя дзеўкі. Ст. узёрыцца, соверш. на каго-што—уставиться глазами. См. уталопіцца. Несоверш. узірацца, мгел.---- пристально всматриваться. Ар.; Шсл. Няма чаго ўзірацца на мяне! Чаго ўзіраешся — ня бачыў мяне ці што? Ст