зачарацца 435 збажына зачар-ацца-ьщчя—см. под чарыцца. зачасаваць—с м. под часаваць. зачасаць в а л а с ы — см. под ч а с а ц ь. зачасацца—см. под ч а с а ц ц а. зачаўраць—см. под чаўраць. зачацеліца-цы -цы, ж.(К ніг 12 б, п. п. 3:4)— зачавшая(дитя), родительница. зачаць, зачну-чнёш- чнёць-чнём-чні цё; прош. вр. зачаў, зачала-чало-чалі—начать. Шсл. / зачаў яго валіць усяк(зн. лапаць). Ст. Херамам(араб., забаронена) вам, што зьвер зачаў, a жыву ня будзе. Кіт. 6862. зачачэніцца—см. под чачэніцца. зачэп: быць у зачэпе—быть в некоторой вражде, ссоре. Бягомля. Я зь ім ня гукаю, бо Я ЗЬ ІМ У зачэпе. Бягомля (Юхн.). зячэпя-пы-пе, ж. 1. крюк(вбитый гвоздь и т.п., С.) Нел. 192. Павесь на гэту зачэпу. Нел. 2. в глубине воды, на дне лежащее суковатое дерево, на которое зацепляется рыбная сеть; коряга. Нел. 192. На зачэпу еець парвалася. Нел. 3. общ.—задира. Адчапіся ты, зачэпа які. Нел. 192. з а ч э п к а [з а ч а п к а, БН сл.]-пкі-пцы, 1. крюк, на котором вешают колыбель, или что-л. подобное. Нел. 193; Дел. 259.Павесь на зачэпку. 2. придирка, Нел. 193 придирка, затруднение. Дел. 259. Без зачэпкі ні часіны, да ўсёга чэпішся. Нел. Вышла зачэпка. Дел. зачэплівы-вяя-вяг— задирливый. Гэты хлапец дужа зачэплівы, нікога так ня мінець, каб не зачапіць чым-лены то ўшчыкнець, ці вытне, ці аблае. Бяседавічы Хоцім. (Бясл.). См. зачэпны. з&чэпны-ная-нае—задирчивый, задиристый. зачмурыць—см. под чмурыць. зачмуцщ ь—см. под чмуціць. зачмыхаць—см. под чмыхаць. зачварыць—см. под чварыць. зачухаць—см. под чухаць. зачур, м.—ладонка. БНсл. зачураваць-рІ7о-/?геш-/п'г, соверш.—произвести запретное слово, останавливающее какое-л. действие, Дел. 260 сделать неприекосновенным, сказав чур!" зачураць—см. под чурацъ. зачуць— см. под чуцъ. зачы, нареч.—за глаза. Гсл.— заочно. МГсл.; Міх.; Нел. 193; Ксл.; БНсл.; Бясл. Зачы ён СУСІМ накш кажа. Копцевічы Чаш. (Ксл.). Зачы i ў вочы скажу. Нел. Ты мне кажы ў вочы, а ня зачы. Міх. У вочы, як ліс лісьціць, а зачы, што ёнкажа. ГорняХощм. (Бясл.). зачы кільгаць—см. под чыкільгаць. зачы н-ну, предл.-He, м. — почин, приступ к делу, Нел. 193 начало, (Бясл.) действий. Гсл. Які зацін, такі Ŭ зачын. Послов. Нел. 192( под зацін). Ад добрага зачыну залежа справа. Нел. 193. Ён першы паказаў зачын, а за iм пашлі Ŭ vci. Бяседавічы Хоцім. (Бясл.). зачынак-нку, предл.-нку, м.—большая ступенька, выступ печи. Ксл. Я буду спаць на зачынку. Стаішча Чаш. (Ксл.). зачынятка-ткі-тцы, ж.— крышка. Баба купіла дзежачку із зачыняткаю. Жлобін (Бясл.). зачын_яць-?цб—см. под чынщь. зачын-яцца-щчя—ўсм- под чынщь. злчынкл-нкі-нцы, ж.—мышеловка. Шсл. Злавілі мыш у зачынку. Дукоршчыну Сьміл. (Шсл.). зачырванёць— см. под чырванёць. зачырванецца—см. под чырванёць. зачысна, нареч.. облает.— ПрИЯТНО. Нел. 193. Зачысна, як чэшаш. Нел. Зачысна ў холад сядзець каля печы. Нел. зачысны-ная-нае, облает.—приятный. Нел. 193. Зачысная цяпліня. Нел. Зачысны ветрык. Нел. зачысьць-ц/, ж., облает.—ощущение приятности. Нел. 193; Юрсл. Добра просьле плуга ў лазъню лучыць: парышея — аж зачысьць. Не вялікая зачысьцъ, калі ты ўдварэ. Нел. Зачысьць сядзець у цёплай хаце. Нел. заюха, (от юха—кровьуюхі-юсе, общ. 1. нервный, раздражительный. Ксл. Ён такі заюха, што валёй маўчы, калі ён гамоне. Навікі Віц. (Ксл.). 2. (слишком, Варел.) ретивый работник. 1г. Праўда: гэты заюха шмат скасіў, але за гэта два дні хварэць будзе. Варел. ®занзрыць—см. под юрыць. заюрыцца—см. под юрыцца. зъюшъцъ-аю-аеш-ае, несоверш.—заушать. Соверш. заюшыцъ-шу-шыш-ша—заушить. Нел. 194. заюшлевацца, несоверш.—усердно работать. Бясл. Н а рабоц е Л укаш заюшлюецца, у яго у р ука х у сё гарыць. Залачоўка Краснап.(Бясл.). См. ЗавІХацца. заюшлівы-вая-вае—завзятый. Бясл. Ён на работу заюшлівы. Горкі Краснап. (Бясл.). заюшына-«ь/-«*\ ж.— заушина. Нел. 194. заюшысты-тая-тае, 1. задоный. Нел. 194. Заюшысты дзяцюк. Нел. 2. залихватский. Нел. 194. Нел. 194. Заюшысты конь. Нел. заюшыцца—см. под юшыць. заютраня-ні-ні, ж.—заутреня. Нел. 194 На заютраню звоняць. Нел. збожжа-жд, предл.-жу. ф.(ПНЗ) 1. зерноВОЙ Хлеб. НК: Очерки, Но. 164; Ар.; Ксл. Збожжа сыпяць У клеці. Кр. Сяло Сян. (Ксл.). 2. хлеб На поле. Ар.; Мамойкі Беш. (Ксл.); Шсл. Людзі ўжо збожжа пажалі. Ст. Ласкат. збожжайка-ка, предл.-ку. НК: Очерки, Но. 164, Старцы, Но. 13. збожжа на пню—хлеб на корню, ганяць збожжа, см. ганяць дабро (под дабро). 3. только в мн. ч. збожжы-жаў—хлебные злаки. збажына-ны, ж. (Гсл.; Ар.)— один вид хлебных злаков
Дадатковыя словы
зачнў-чнёш, зачын-яцца-щчя—^см, лўчыць, чўхаць, іпг
6 👁