за III 391 8. употребляют при степенях сравнения: чем, нежели. Ён ажаніўся з другою, харошшаю, як была першая: але дачка ад першае ЖОНКІ За яе харошшая. Н. (А ф анасьев, III, 1914,104). Калі болей сабе за дзень еміны мает, то сэдэку (араб., субожніну) давай. Ют. 20612. Пану Богу служыць лепей за работы сегасьветныя. Ют. 34а4. Той съвет лепшы за гэты съвет. Т м.41а17. Наўчоны п'яніца лепшы за ненаучонага багамолца. Т м. 4565. Нэмаз (араб., малітва) лепшы за сон. Т м. 89612. Нядбаліца горш за п 'яніцу. Послов. Рапан. 123. Ён дужшы за цябе. Ар. Наш азярод вышшы за ваш. Ст. Я лепшы за цябе ў Бога гаспадар. К рам уш оўка Н. (Д ем ид.: Веров. 93). Вы — цяжкі сон. Вы каты... горш за ката. Гарун: Ю даш. Мае розуму больш за іх усіх, н. (Ш эйн, М ат., II, 206). Чужая хата горш за ката. Послов. Рапан. 53. Мы НЯ горшЫЯ За ІХ. Шакун: С ьлед 2. 9. при глаголах: абіраць, мець, прымаць, служыць, вучыць, вучыцца, уважаць, браць-узяць. Сам сябе за вялікага меў. Ют. 62a5. Абралі за старшыню. Ар. Маем за шчасьце, што вы прыехалі. Г оуздава П ост. За Бога меці. К рас. 656. Меці ні за што—ни во что ставить. Бібл. кн. ХУ І стг., 127 (Віл., Н о. 262). За Божае падшыцьце ня маеш. Послов. За каго мяне маеш? За звычай узяў з усякім заводзіцца. Нел. 200. За каго мяне тут прымаюць? За дурня? М акаёнак: К аб л ю дзі ня журыліся. Пан Бог ад усёга таго абараніў i сына Ізмаіла за аброк прыняў. Ют. 7862. Ідзі да караля i npaci яго, каб прыняў цябе за кухара. н. (Афанасьев: Сказки, I, 1913, 210). Падышоў да караля i пачаў прасіцца, каб прыняў яго да сябе за кухара. Тм. Даўней ён у дварэ за кухара служыў. Ст. Баба перабралася за небарачку. Н. (Афанасьев: С казки, I, 1914, 105). Аддаў сына вучыцца за шаўца. Ст. Служыў за кухара. Н. (А фанасьев, I, 1913, 212. Уперад ён служыў у дварэ за канюха. Ст. Ён служа за камандзера. Ст. Што б ты рабіў, каб мой брат у госьці прышоў? — За госьця прыняў бы. Н. (Афанасьев, II, 1914, 35). Уцёк за граніцу ды там застаўся вучыцца За дохтара. А. Луцкевіч: За 25 гадоў, 20. /4 я ў Марылі на вясельлю была за дружку. Ст. Не ўважай падупалага за ўпалага, а хату яго за баўдыр. Послов. П епле. за дарма—за ничто. За дарма пабілі хлапца. Н ел. 127. Ср. дарма. за блізкі сьвет—в большую даль. Ніхто ня пойдзе туды за блізкі сьвет. Ст. III. с творительным падежом, 1. указует причину, результат чего-л.: по причине, вследствие, в результате чего-л. Яго міласьць, за просьбаю зямян тамашніх, даў ім месца ў Апатове. Суд. акты 1533 г. (Барысёнак: "А двакатура", 148). Урады нашы судовыя, за паручэньням нашым, месца нашае гаспадарскае засядаюць. Стт. 7 6.1з грэшнага за просьбамі наўчоных сьвятым учыню. Ют. 4 8 а4. Усё за воляй i за ведамасьцяй маей Божай, як тэж душа із чалавека за воляй маёй Божай выйдзе. Ю т. 13 7 а 1,2. За расказаньням месяц i сонца ўзыйдзе й зайдзе. Тм. 10765. У том часе той конь пачаў мовіць, за воляй Божай мовіў. Ют. Шайтан рэк: "Мой верны й мілы таварышы, каторыя судзьдзі пасу л бяруць, за пасулам суд пераварочуюць. Тм. б іа б. Тое забіўства ня ўмысьля, але за начаткам вонага забітага i ў вабароне ўчыніў. Стт. 406. 1620 г. на Войча Наш выклад, з грэцкага... за расказаньням старшых пераложаны. 400-лецьце блр. друку, 254. За парадаю рад нашых таго ж гаспидарства складаны лісты нашымі былі соймікі паветавыя. Стт. 124. Аж не прабіцца ў краму за народам. С т. За жданьнём час страцілі. Н ел. 153. За даўжэньням часу шмат страцілі. Нел. 136. За тваім бязульствам i мы здыхаем. Нел. 207. За дурной галавой i нагам не спакой. Послов. А р. За табою палец скалола голкаю. Н ел. 242. За кілганьням тваім мы сядні ня дойдзем да двара. Нел. 234. За тваім клыпаньням мы сядні не дацягнемся да места. Н ел. 237. За крыгамі перавозу няма. Н ел. 255. За крыксуном гэтым нічога ня чутно. Н ел. 253. За ляклівасьцю не пайшоў на двор. Нел. За мачою прайсьці ня можна. Нел. 292. За бязглузьдзям сваім ты шмат страціў. Н ел. 191. За ласкатаньням тваім нічоганя чутно. Н ел. т.За ласкатуном гэтым не задрэмеш. Н ел. 271. 2. употребляют, показуя на лицо, под которого попечением, властью и под. что-л. было, есть: при. За бацькам добра было жыць, а засынам загінулі. Нел. 158. Загіна нам тут за табою. Нел. 164. За бацькамі ляпей жылі, чымся цяпер. Тел. Жывецъ цётка за дзядзькаю. Послов. Нел. 156. Невялікае красаваньне за ім, хоць ён i багаты. Послов. Нел. 252. За маладым панам мужычкі сталі мажнець. Нел. 287. за парадкам—по порядке. У гаспадарцы ўсё йдзе за парадкам. Ст. за малым не—едва не. За малым у студню не ўваліўся. Ар. за маленькім не, укрепит, к 'за малым не". За маленькім палца не адсек. Ар. Но, когда с прев, степенью существ, или с повторяемым существ, на русском языке употребляется предлог из", тогда на великолитовском языке употр. предлог над". Над дзівам дзіва, Н ел. 701. —чудо из чудес. Славен наш пан, славен над усімі панамі. Н ел. 306. То слова паважныя над вышшымі вышшага стварыцеля, Пана Бога. Ют. 5а8. за, ставляемое перед наречием или прилаемыми, прибавляет значение: слишком, чересчур, вследствие. Не ў пару ты прыехаў: за прыеханьням тваім i ён
Дадатковыя словы
гаспйдарства, пяніца
9 👁