зохаць 389 зорка I з надабі, нареч.—по нужде, по необходимости. Нел. 2 1 4.3 надабі ўлез у даўгі. Нел. з прысілу—по принуждению. См. прысіл. Размырыла сонейка гулътайку (суку), i яна з прысілу хаця б мала-мала кратанець сваім калматым хвастом. Гарэцкі: Песьні, 68. з голаду— с голода. На паліцу зуб з голаду кладзець. Купала: Спад. 9. з холаду—с холода. Адубееце з холаду. Лынькоў: Воўчы лог(КалосьсеО 1935 г., Н о. 2, стр. 96). Сінія вусны ледзь краталіся з холаду. Х м ара (К алосьсе, Н о. 1/18, (937, стр. 7). Яна 3 агіды, холаду й страху трасецца. Я - г-кі: К азкі, Н о. 2, стр. 5. з:— ОТ. Ня будзеш меці швагеркі, ані зь дзевера назолы. ЧЧ (Б. С т у д іс, II, 1 9 6 9, 7 3). 3 хлынканьня хлеба не пад'ясі. Ю рсл. з жаху—от ужаса. Зь вялікага жаху проста ўмлеў чалавек. Ст. з марозу—от мороза. Рукі сусім адубелыя з марозу. Д ел. з падымку—от поднятия. 3 падымку гэта сталася. Ар. з прыбытку—от прибыли. 3 прыбытку галава не баліць. Послов. із страху—от страха. Нехта спален з тых грымотаў. С. М узы ка 94. Загіне з выстралу каршун. Купала: Тая незаб. вясна. зохаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. сильно плакать, охать с воплем. Нел. 218. Досіць табе зохаць, зоханьням не падыймеш. Нел. Оёнкрат. зохнуць-ну-неш-не—охнуть, вздохнуть. Нел. 218. АнІ ЗОХНІ! Н ел. АнІ зохнуў па табе. Н ел. Соверш. зазохаць —начать охать с воплем. Як пачулі, такі зазохалі ўсі. Н ел. 218. 2. тосковать от любви. Нел. 218. Так i зохае па ёй. Нел. Асячэньне на яго напала, што ён па ёй так i зохае. Нел. 371. зоханьне—ня, предл.-НЮ; ми. ч.-ні-няў, ср.—охание, плач в голос. Нел. 218. Што там зоханьня было! Нел. зохнуць,—см. под зохаць. золак-лку, предл.-лку, м.—первые проблески утренней зари на горизонте, рассвет (время суток перед восходом солнца, когда начинает светать, С.) Тел. рассвет. Ксл.; мгел. Я ўстаў, як толькі заняўся золак. Стаіш ча Чаш. (К сл.). Прачхнуўся... i абачыў над сабой сталяное сьвятло золку. ЗСД 285. Яны праляжалі моўчыкам аж да самого золку. ЗСД 297. Знаёмаю змалку дарогаю выйду на золак. Салавей: Сіла 46. Раз зышла зь нябёс вясёлка i ступіла на зямельку ды ўраніла там кудзельку, сукры ранічнага золку на ЗЯМЛЮ пасьцельку. С. М узы ка 274. М уЖ Ы К І, схапіўшы косы, беглі ў макраватай мыгле золку на сенажаиь. Д зьве Душ ы, 4. золакам, золкам, нареч.— на рассвете. Ксл. Вярнуўся зь места золакам. Сініцына в і ц. (Ксл.). Уменыи. золачкам. А золачкам не зацемілі, як падышоў да самага еяла іхны ўзьвед. ЗСД 295. золата-гая, у золаце, ср.— золото, золатца-ча, 1. уменыи. к золата. штаба золата— слиток золота, на вагу золата— на вес золота, золатца-ч#, уменыи. к золата. 2. ласковое обращение. Д ел. 238. Матулька золатца, ня лай мяне. Д ел. Баба мая — золатца. Д ел. зол-ачкам- к а м, — с м. под з о л а к. ЗОЛЗЫ, единств, ч. нет.— болезнь Желез у лошадей, воспаление слизистой оболочки глотки и носа; мыт. Ар. См. залаза. золка, нареч.— СЬфО И ХОЛОДНОВаТО. Ар.; Ксл. Золка нагам. Невел. (Бузук: Невель 10). Мокра й золка на дварэ; дождж ідзець неперастаючы. Ч а р н іц а Лёз. (К сл.); Бясл. Зраньня было дужа золка. Сініш ча Віц. (К сл.). золкі- к а я - к а е — холодный и сырой одновременно. НК.: П особ., Н о. 4; Ар. ЛЯСЬНІЦКІ я ш ч э не й к і ча с с т а я ў над в а д о й, а п а л а с к а н ы х в а л я м і з о л к а г а в е т р у. ЗСД 338. П а м а л у ў н у т р у п л ы в а е з о л к а я ж у д а с ъ ц ъ. Тм. 130. В е ч ар н е й к і з о л к і, с ь ц ю д з е н а с т а я Ц Ь. Б ардзін Краснап. (Бясл.). золь-л/, ж.— холод в соединении с сыростью. НК.: П особ., Но. 4. Якая ЗОЛЬ! 1г. Bimaŭ... зару з пад цьмянасьці золкай i золі. Д у б. Якая сядні на дварэ золь! А ськерш чы на Беш. (К сл.). Пакрысё пачалі забывацца аб тым дні, што дажджом i зольлю так уеўся кажнаму ў косьці. Акула 515. Валей чужыны золь, але ня лёс раба. Ж ылка, 42. зорка, уменыи. 1. к зара 1. 2. к зара 3,—звезда. М Гсл.; Шсл.; Ксл.; Растсл. Ясна засьвяціла на небе зорка. М арцінкава (К сл.). зорка лятучая—падающая звезда, зорачка-чкі-чцы, уменъш. 1. к зорка 1. На небе зорачка сьвітае. Водзьвінка імгл. (Косіч 240). Зарала зорачка ясьненька, вышывала Марынка красьненька. Г орд. (К от. 203). 2. к зорка 2— звездочка. 3 пад тае зорачкі сонца выкацілася. М іхай лавец, С тдуб.(К осіч 10). зорухна-ны-не, ласкат. к зорка 1, 2. Спадарыня, перапёлачка, зорухна... дай ложачку дзяцят ку варыўца сырога. Баркулабаўскі летапісец, изд. Ром анова, Вльня 1910, стр. 39. зорка I-ркі-рцы; мн. ч. зоркі, зорак или зоры, зор, ж.— звезда Гсл. A ўзыйдзіце ясны зоркі, a знайдзіце ключы звонкі! Пара зямлю адмыкаці. Из песни, Нсл. См. гвязда. Уменъш. зорачка-чкі-чцы, 1. звездочка. Гсл
Дадатковыя словы
падясі
5 👁