Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

дадумацца 335 дураваць дядумяйцд-аюся-аешся, соверш.—д о д у м а т ь с я. Н аапош ку я дадумаўся, чаго ён ад мяне хоча. Варсл. Несоверш. дадумляццаяю ся-яеш ся—д о д у м ы в а т ь с я. Я к я яму гэт а сказаў, дык ён стаў дадумляцца, калі гэт а было. Варсл. задумацца-аю ся-аеш ся, соверш.—задуматься. Несоверш. задумляцца-яюся-яўшся—задумываться, мгсл. Сама яна потым задумлялася. надумацца, соверш.— н адум ать ся. Несоверш. надумляцца— надумы ваться, думна, нареч. 1. дум ается. Нел. 148.1 т ак i сяк думна. Нел. 2. удивительно, сомнение наводит, беспокоит. Нел. 148. М не дуж а думна тое, што яго яшчэ няма. Нел. Вох, i думна мне, што яго няма. Из песни, Зямцы Вельск, п. С мл. 3. (думается, С.), желается. Дел. 192. Я к вам думна, прышліце па мяне. Дел. Сват i каж а к а р а л е ў н е \" К ал і дум н а йсьці замуж, давай нам слова". Смал. (Дел.), дум -ка-ухна,—см. под дума. дум чы -чягя— с о в е т н и к. Ц. с. Леташнікі Росл. (Дел.). Ц япер зьберлі думчы х санатараў. Смал., Ельн. (Дел.). д у н д ў л я -лі, общ.—болван, верзила, ОСТОЛОП, ДОЛГОВЯЗЫЙ. Раз. (Даль). дундзіц ь-дзіш -д зе—с азартом сосать. Шел. Вунь цялё карову дуньдзе. Слопішча Шацк. (Шел.). дупель-лля, предл.-ПЛЮ, ср.— дупло. Шел. У ігруш ы выгніў дупель. Ст. См. дуплё. дупле -ЛЯ, предл.-ЛЮ', мн. ч.-ЛІ-ЛЯў, ср. 1. дупл о(пустое м есто в стволе дерева, С.)Гсл.; Ар.; Дел.; БНсл. У гэ т а й е лЦ Ы ду п л ё. Дел. 2. ругательное слово. Дел. М аўчы ты, д у п л ё. Дел. дупляъы -вая-вае, (БНсл.)—с дуплом. У дуплявым дубе малцы расклалі агонь, дык ён згарэў знут ра й паваліўся. Негін Касьцюк.(Бяльсл.). д уп лясты -т ая-т ае—дуплистый. БНсл. Дупляст ае дзерва. Нел. 148. дуплін ясты -т ая-т ае—п устой, д у п л о ватый, Дел. 192. с дупл ом. Прысъныася потым сыном, што схаваны скарб у дуплінястай ліпё, што ляракі. Ельн. (Дел.). дуплт ят ы -т ая-т ае—пустой, дупловатый, Дел. 192. с дуплом. Д уплінят ая іва. Ельн. (Дел.). дур, дуру, предл.-ру, предл.—С у м асб р О Д С т в о, б л а ж ь, ду р ь, Ар. с у м а с б р о д н ы е г л у п ы е мы с л и. Дел. У яе д ур вя л ік і сядзіць. Бож а мой, Бож а мой, ш то ты гэта, М арка, уздум аў, які ты гэт а дур на галаву сябе навалок?! Смал. (Дел). дуронік-гк-tf, предл.-іку, зват.-іча, м.— ( т о т, к т о ша л и т, С.), ш а л ун ( н е в у к о р и з н е н н о м, а с к о р е е в л а с к а т е л ь н ом с м ы с л е). НК: Пособ. Но. 62; Гсл.; Парх. Вецеркосы НОЧЫ заплёў, д у р о н ік, Дуб. Ц і ням а ў вас дуронікаў?(пы т аецца ст арац у гаспадыні). НК: Старцы, 84. В ецер-дуронік па полю гуляе. Рунь, 7. д ур о н іц а, -цы-цы, ж.—шалунья. Гсл., женск. к дуронІк". Парх. дуронства-яя, ср.—шалости, баловство. Вы біраў найнебесьпячнейш ыя пляны, даходзячы рэдчас да ані непатрэбнае р ы зы к і й дур о н ст ва. ЗСД. 315. Таго дуронст ва падахвіцэр ня чуў. Гарэцкі: Песьні, 52. дуроны-ная-нае—баловень, шалун(не в укоризненном, а скорее в ласкательном смысле), НК: Пособ., Но. 62; Пархв. балОВНОЙ. Пархв. Д уроная наша Надзька! Янкі Беш. (Ксл.). дурань-/7ня, предл. и зват.-рню', мн. ч., род.рняў, 1. дурак, Нел. 148; Шсл.; Ар.; Гсл.; Ксл. глупец, Гсл.; Ар.; Ксл. дуралей. Вырос да неба, а дурань, як т рэба, послов.—велика Федора да дура. Ар.; 1г. Яны пабудзілі дурня. Н. (Афанасьев, I, 1913, 209). Д урань даець, а разум ны бярэць. Нел. 148. Дурань кашы навара, калі крупы ёсьць. Послов. (Косіч 53). ненадеяваны дурань, (Смл.)— совершенный, абсолютный дурак. Ар. ДУРНЯ КЛеІЦЬ— Д у р а к а ВаЛЯТЬ. Будслаўе. бабін дурань— маменькин сынок, нсл. з. чысты дурань—набитый дурак. Ар.; 1г. 2. карточная игра в дурачки. Нсл. 148; Ар. Будзем гулящ у дурня. Нсл. дурасьлГва, нареч. (к дурасьлівы)—шаловливо. Бочкам бліснуў дурасьліва. С. Музыка, 151. дур асьлГвы -ва я -ва е—тот, кто часто " д у р э е ", Варсл. шаловливый. З ва ўся хлопчык наш Савось. Вой, i быў жа дурасьлівы! Колас(Каласкі", Но. 60-61, 1958 г.). Вось дурасьлівы гэты хлопец, i часінкі не насядзіць спакойна. Варсл. дур асьвёт-етя, предл.-emy, зват.-еце, м. —хвастун. Бяльсл. Ч аго не н абрэш а дурасьвет гэты. Хведараўка Краснап.(Бяльсл.). Ср. прайдзісьвет. дурасьць-ф, ж.— глупость, мгсл. дурь, Шсл. дур. Ой, глядзіівыж ану ўсю дурасьцъ ізь цябе. Ст. Усе дурасьць робе. Ст. д у р а та -га ы, ж.— (глупый поступок; глупая МЫСЛЬ, С.) глупость. Нсл. 148; Шсл.; Дел. Л яксей свае дураты ня кгдае. Ельн. (Дел.). Есе дурат а, ато трэ было б свае канюшыны пакінуць на насеньне. Ст. дураваньн е-н я, предл.-н ю —шалости, глупые поступки. Нсл. 148. Н я Бож ае караньне, а сваё дураваньне. Послов. Нсл. дурявяць-рую -руеш -руе; повел.-руй-руйма, несоверш.—шалить, дурачиться. Нсл. 148; БНсл. Ня дуруй! Нсл. Дуруеш, паніч. Нсл. здураваць, -рую -руеш, соверш.—оплошать. Ар. Сама здуравала — лядашчыцу зьлюбавала. Няузорава Стдуб.(Косіч