духота 331 ДУДа дух заняць каму—перестать дышать. Яму дух заняло. Ар. дух ранГць—оказывать к кому любовь, расположение в высшей степени, идя за него даже на жертву, Шсл. души не чаять. Дел. 196. Ой, яна любе яго: проста дух за ім роне! Ст. Яна па ім дух раняла. Дел. духам чуць—сразу, немедленно услышать, узнать. (Дзяцюкі) "духам чуюць", ідзе дзеўкі. Косіч, 13. даць духу, ирон.—сделать мало или менее надлежащего, говорится когда кто-л. хвастает своей работой. Ар. Я сядні двоі гоні ўзараў. Даў духу! Ар. з духу выбівацца—заниматься какой-л. деятельностью не щадя сил. Дел. дух мой ня церпе гэтага—я не люблю этого, не мирюсь С ЭТИМ. Дел. дух у та іц ь—не дышать от страха, притвориться мертвым. Дел. А жонка лягла й дух утаіла. Ельн. (Дел.), каб ня было чы й го духу йдзе—о требовании чего-л. немедленного удаления. Каб i духу твайго тут ня было! Ст. 2. комнатный воздух. Шел. У каце цяжкі дух. Ст. 3. тепло, теплота, Ар.; Юрсл. тёплая или горячая температура бани или печи, Дел. пар в бане. Дух ізь пены йдзець. Юрсл. Венічак намачыла, вадзіцы паставіла — духу й дзяваць няма дзе: цэлая лазьня. Дел. Пара дух рабіць. Нел. Hi духу, ні хуху. Нел. паддаць духу—сделать(в бане), чтобы было более жарко. Ар. Уменыи. душок. Юрсл. Ад дубовых дроў душок якга пойдзе, гэта не асіна гнілая. Юрсл. Сьвяты Дух, а) Святой Дух. б) праздник Сошествия Св. Духа. Нел. 148. Просьле Духа прыедзь. Нел. духота-гаы, ж.—духота. За горла душа духота. Кавыль: Пад зорамі, 57. духоуНІК-iKtf, предлАку, зватАча, м.—духовное ЛИЦО. Духоўнікі прышлі. Нел. 148. Уменыи. духоўнічак-ч/ся. Нел. 148. Добрага духоўнічка маем. Нел. духоўніца-чы-чм ж.—духовное завещание. Гсл.; Нел. 148. Стары пан уж о духоўніцу зрабіў. Нел. духоўны-ная-нае—духовный. Ар. духоўны стан—духовное звание, духайла-лы-ле, ж.—духовая печь. Войш. духам, нареч.—СКОреНЬКО, Нел. 148; Юрсл. скоро, мигом. Дел. Духам даехалі да с яла. Дел. Бяжы баржджэй — духам дабяжыш. Тм. Духам зьбегаў. Нел. Духам бяжы за бацькам, няхай ідзець двору. Юрсл. духавы-вая-вое—д у х о в о й. Бяльсл. Духовая аркестра грае. Краснапольле (Бяльсл.). д д у х а тн я -ні-ні, ж.—д у х о т а, с п е р т ы й в о з д ух В и зб е. Нел. 148. духавёнства-#я, п р е д л.-в е, с р.—духовенство. Д ухаўш чы на-нь/-«е, ж.—Троицын и Духов день. Нел. 148. У Духаўшчыну ў быў у нас. Нел. духмяны-ная-нае—душ и сты й, Ксл.; Пск. (Даль); Саўкіна Пушк. р. (Иеропольский). а р о м а т н ы й. Ён (конь) ідзе, мурог скубе, ЛІст духмяны 3 дрэў. Танк; Конь i леў. Гэтыя краскі дужа духмяныя. Заазер'е Сян. (Ксл.). Льлюць кветкі пах духмяны. Калачынскі: Лясная казка. Кулідкі хлеба тхалі V НОС духмяным пахам. Капыловіч: Хлеь. У час жаданы, у духмяным чадзе калыша НОЧ пялёсткавую бель. Кавыль: Ч. лёд. Вясну пазносілі пшчолы ў вульлі, замуровалІ духмяную Ў наўзу. Кавыль: Думы, 6. духмянасьць-ц/, ж.—д у ш и ст о ст ь. Вынясе зь ельніку духмянасъцъ шышак. Бялевіч. I яшчэ раз пацягнула носам хлебную духмянасъцъ. Міско: Хлеб (Беларус, Но. 171). духГ-XO V, единст в, ч. нет. 1. ВСЯ ГруДЬ, б о к И л о ж еч к а. НК.: Игры, Но. 22. 2. д ы х а н и е. Шсл. Духе(духі) зь цябе ўперад выпра, пакуль ты гэта ў мяне адзяржыш! Ст. духі перці, запіраць— уиленно потиворечить. вк. духі зацяць— затаи ть, прервать д ы х а ние. Шсл. Маўчыць — / духі яму зацяло. Ст. накрыць д ухі— п о с т а в и ть в п р о р у бь ры боЛОВН ую СНаСТЬ. Лапацін, Пэнчк (Крывіцкі: Полесье, 169). духі падцягнуць—исхудать. Заўсёды хадзіў (ваўкалака) духі падцягнуўшы, бо цяжка было што злавіць. Я. Г-кі: Казкі, Но. 2, стр. 16. д ухі вы няць— и з м о т а ть в с и л ь н о й с т еп е н и. Шсл. Пакуль дажджэшея ты дабра, дык i духі зь цябе выме. Ст. 3. —см. п од дух. ДУДОЛІЦЬ-ЛС, несоверш.—СОСаТЬ ГруДЬ (о р еб ен к е). Дел. дудоля-л/-л/, о б щ.— р е б е н о к, с о су щ и й гр удь. Дел. 190. Дудоля зікку мёкку дудоле (дзяціная мова)—р еб ен о к грудь сосет. Дел. дуда-дь); мн. ч. дуды-даў, ж. 1. особен н ы й р о д ду х о в о г о и н стр у м ен т а с кож аным м е ш к о м, н а д у в ш и к о т о р ы й, и г р а ют п о с р е д с т в ом в о зд у х а, п р о х о д я щ ег о из м еш к а ск в о зь дв е ф л ей точ к и, Нел. 147. в е л и к о л и т о в с к и й (б е л о р у с с к и й) н а р о д ны й м у зы к ал ь н ы й и н стр ум ен т; со ст о ит из со п ел к и и д у х о в о г о меш к а. Шсл.; Дел. Ён дужа добра ў дуду граў. Мікалаёва Куз. (Ксл.). Даўней граліў дуду. Ст. Скакаць пад дуду. Нел. Чорт дуду надзьмець, калі дрх ідзець. П ослов. Нел. 147. Бяз іскрыпкі, бяз дуды — ходзяць ногі ня туды. П оговор. Дел. 190. дуда м асьцянка— с о в е р ш ен н а я ду д а. НК.: Дудар, 179. Уменыи. ДуцЦЛ-дкІ-дцы. Дуда з дуба звалілася, на трусачкі пабілася. Ці НЯ дудка была, вох я! Из песни. Ласкат. д ўд ан ька-нькі-ньцы, ж. Грай а грай, дуданька, зь сёл да сёл, каб наш Міколка
Дадатковыя словы
дудў, дўды-даў, заазере, ньі, чіся
4 👁