Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

дубоўка 330 ДУХ дубоўка-ўкі-ўцы, ж. 1. лодка, выдололенная из дуба. Нел. 147. 2. дубовая кадка(кадь, Нел.), Ксл.; Нел. 147. Яшчэ летасъ я купіў сваю дубоўку. Каралёва Выс. (Ксл.). Дубоўка на капусту добрая. Нел. дубальт-wy, предл.-це, м.— двойное количество. Нел. 147; Бяльсл. У дубальт кладзі. Нел. дубальтавы-вяя-вас—двойной. Гсл. См. падвойны. дубам, нареч., о волосах—дыбом. Міх.; Варел.; Бяльсл. І З страху валасы дубам сталі. Міх. Конь стаў дубам. Варел. Мне сядні такое прыгадзілася, што аж валосьсе дубам стала. Бяседавічы Хоцім. (Бяльсл.). дубас-су, п р е д л.-c e, м.. с о б и р.—дубовые клёпки. Гандлюе "нашым дубасам" (дубовымі клёпкамі) бабруйскім. Даўгяла (Наш Край, 1928, I, стр. 13). д убасіц ь, дубашу-шыш-ша, н есо в ер ш., перех.— крепко И ЗбиваТ Ь (биТ Б, С.)- Шел.; Варел. Падабраў над сябе ды давай дубасіць. Ст. За што ты яго так дубасіш? Нел. 147. дубавёцьце-ця, предл.-Ц Ю, ср., соби р.—пустяки, Ксл. дребедень. Нашто ты запісуеш гэта дубавецьце? Даўгое Беш. (Ксл.). дубавГк(дубовІК, С.)-Іка, п р ед л.-Ік ў, зв а т іча, м.—богатырь, силач. Дел. 190. Падходзяцъ яны да дубоў, дубавік ходзе, вырывае дубы й раськідае іх. Ельн. (Дел), д уб ача, н а р е ч., стац ь д уб ач а—стать дыбом. Войш. дубёц-бца, предл.-бцу, зват.-бча; мн. ч бцы-бцоў-бцом, мн. ч., предл.-бцОХ, м. 1. тонкий, гибкий прут, у пастухов заменяющий кнут. Дубцом" чаще всего бывает ЛОЗОВЫЙ прут. НК: Очерки, Но. 698; Дел., розга. Шел.; Ксл.; Ар. ЦІ няма дубца СЬвІНЬНЮ прагнаць? Ц. с. Барада Гар., ц. с. Сялцо Бельск. (Дел.). Глядзі, заробІШ дубца. Ст. Б'ецца дубцом. Ст. Дзяучаты, нашто вы пошыб'ю кідаеце ў каровы каменьням — валёй сьцебаніце дубцом або пугаю, ато забЧцё. Макееню Аз. (Ксл). Ня бі яе, ды дубцом, пакарай добрым слаўцом. Яблынка імгл.(Косіч 251). На хлапца не жалей дубца. Послов. Нел. Што за варанец, калі не патрэбны ні пуга, ні дубец(блыха). 2. вениковый прутик. НК: Очерки, Но. 698. 3. —см. под дуб. дубчык-кя, уменьш. к дубец 1,2. Нясець малёнькі дубчык У руках. Лойка: Л. песьня. дубёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш. 1. твердеть, подобно дубу, Нел. 147. отвердевать, Гсл. неметь, Вят. (Даль, 513) деревенеть. Ад іх (жорнаў) рукі ня раз дубелі, кажны камень на шэеьць пудоў. Дукса. 2. зябнуть, делаться негибким от холода, Нел. 147. леденеть, коченеть, Гсл.; Ар. цепенеть. МГсл. Рукі дубеюць ад сьцюжы. Нел. См. дубянець. Соверш. здубёць—оцепенеть, лишиться гибкости. Нел. 206. С оверш. падубёць—покоченеть. Ар.; Жэрына Чаш. (Ксл.); Шел. Такі холад, аж ногі падубелі. Ст. Сядзяць на вазох, усе падубеўшы. Ст. С оверш. удубець—отвердеть подобно дубу, потерять гибкость. Нел. 652. Дуга ўдубела, ня можна сьцягнуць хамута. Нел. дубёцца: весьці ад дубецца— говорить ДИКИЙ вздор. НК: Под. пос. Но. 71. Завёў ад елі, ад дубецца. Тм. дубянець-ёю-ёеш-ёе; п о в е л.-ё й -ё й м а, н есоверш. 1. твердеть, подобно дубу, Нел. 147. отвердевать, Гсл. деревенеть. Лаза дубянее, адубянела, ня гнецца, а ломіцца. Нел. Соверш. здубянець— оцепенеть, лишиться гибкости. Нел. 206. Палцы здубянелі. Нел. 2. зябнуть, леденеть, Нел. 147. леденеть, коченеть, Гсл. коченеть. Пск., Тверск. (Даль). Рукі дубянеюць ад сьцюжы. Нел. Рукі дубянеюць на марозе. Гсл. дубіінча,—см. п од дуб. дубіца-цы-цы, ж.— камяга, НК. Очерки, 513. челн выдололенный в виде корыта. Ксл. Я На Сваёй д уб ІЦ Ы ла віў рыбку. Мікалаёва Куз. (Ксл.). дубка, н ареч.: стаць дубка— стать на задние лапы(стать дыбом, С.)- Варел. Сабака стаў дубка й просе цукру. Варел. дубнІК-/ку, п р е д л А к у, зват.-ІЧ О, м.—дубоВЫЙ лес. НК: Очерки, 467; Ар. дубрОВа-#6/-?С, ж.—дубрава. МГсл.; Ар.; БНсл.; Бяльсл. У м еньш. дуброўка-ўкі-ўцы. Бяльсл. Во дуброўка — адзін сасоньнік. Хведараўка Краснап. (Бяльсл.). дубнёг-«яг;, предл.-нязё; мн. ч.-н я гі-го ў го м, мн. ч., предл.-гох, м.—молодая дубовая роща; дубовая поросль. Ар. дуброўны-ная-нае, п ри л аг. (к дуброва) —дубравный. дуброука-ўк7-Т4ы, ж., бот. 1. род травы, Дел. 190. лапчатка. нтб(БНсл.). Дуброўка вялікая ўсюдых, пара яе касіць. Смал. (Дел.). Вунь дуброўка расьцець. Залачова Імсьц. (Бяльсл.). 2.—см. под дуброва. дубрэць-эю-эеш-эе; п о в е л.- э й - э й м а, н есо в е р ш.—твердеть. Ксл. Ад лёну зямля дубрэе. Бараўляны Куз. (Ксл.). дубуром, нареч. — дубам, дубка. Бяльсл. Дубуром стаіць твоя шапка. Хведараўка Краснап.(Бяльсл.). дубчы к,—см. п од дубец. д уга, дугі, дузё, ж. 1. дуга. Ар. Зламіласяў возе дуга. Ст. Не пацягне дуга, дык пацягне пуга. П ослов. Забалоцьце Сьміл.(Шсл.). 2. облает.—радуга. Батурліна Юхн. (Дел.), дух, духу, предл. дусе, зват. душа; мн. ч. духі, духоў, духом, мн. ч., предл. духох, м. 1. дух