дастаўнік 307 датуль ногі. Кіт. l I2a. Купаючыся, дастаў дно ракі нагамі. 3. перех. (/ чаго)—раздобыть, достать. Трэда дзе дастаць бульбы на садзьбу. Войстама Вял. д а ста ўн ік-/кя, п р е д л.- ік у, зват.-іча, м. —поставщик. Гсл.; БНсл. дастаўніца-цы-цы, ж.—поставщина. Гсл. дастаць,—см. под даставаць. дастукацца,—см. под стукацца. дастырыць-ру-рь/Ш-ра, соверш., пагуднае —добыть где-л. до конца. Ты му се на ігрышчу дастырыла да канца, бо позна прышла. Варел. дасужл\ъы-вая-вае—досужий. Нел. 143. Дасужлівы час. Нел. Дасужлівы гаспадар. Тм. Ср. ап. дасужліўш ы. дасужы-жая-жае—проворный, (Шел.) скорый, заботливый. Нел. 143. Ён дасужна ўсё. Нел. Дасуж там, ідзе ня трэда. Нел. Дасужы гаспадар. Тм. Дружкава жана дасужа была: сем год кроены ткала, сем тыдняў запои шыла, да абеда знасіла, на парозе згубіла. Из свад. песни, Нел. Ня сунь свой дасужы нос куды ня надабе. Юрсл. / чаго табе быцъ гэткім дасужым? Юрсл. Ён надта на ўсё дасужы. Ст. Ср. ап. дасуж ш ы — проворнее, заботливее. Нел. 143. Дасужшага няма за яго. Нел. дасьляд-оваваць-лвлу ь,—см. под сьлядзіць. дасы іёх-jty, предл. дасьпесе, м.—успех. Смл.; Беларус", Но. 63, стр. 2, 3. Дасьпеху НЯМа ў рабоце. Нел. 143. дасьпел-еваць-щь,—см. под сьпеліць. дасьпёш насьць-щ, ж.—постоянная готовность. дасьпёшны, (Нел.) дасьпяшны, (Дел.унаянае(ная-ное), 1. успешный. Смаленшч. 2. пронырливый, Дел. такой, которому сопутствует успех в чем-л. Ён у нас у вусім дасьпешан, усюдых пасьпее. Нел. 143. Дасъпятон ён усюдых. Дел. 182. дасьпёць I, —см. под сьпець II. дасьп-ёць I I -яваць,—см. под сьпець III. дасьвёткам, нареч.—рано утром, до света от полуночи. Шел. Устаў неяк дасьветкам. Ст. дасьвётны-ная-нае—бываемый перед восходом солнца, Нел. 142. предрассветный. БНсл. Дасьветная работа. дасъв-етчаны-ётчыць-ятчаць,—см. под сьветчыцъ. дасьв-ётчыцца-ятчацца,—см. под сьветчыцца. дасьвёцьце-ця, п р е д л.-ц ю, ср.—предрассветное время, началом которого считается такая или иная деятельность проснувшегося человека. НК: Очерки, Но. 316. Смотря по времени просыпления, ,,дасьвецъце, бывает ладнае" (продолжительное), трошачнае" (короткое) и, "туды й сюды " (средней продолжительности). НК: Очерки, Но. 316.,—время пред рассветом, Гсл.; Дел.; БНсл. время ОТ пения первых петухов до света(рассвета, С.). Нел. 142., время до рассвета. Касьцюкі Куз. (Ксл.). Целае дасьвецьце рабілі. Нел. Целае дасьвецьце пракруціўся й нічога не зрабіў. Ст. За дасьвецьце спрала кудзелю. Гсл. К дасьвецьцю ў Хаславічы здыбаем. Дел. дасьвнгг-авацца-агщ# — см. под сьвістаць. дасьцер-агаць-дгчы.— см. под сьцерагчы. дасьцГпту, предл. и зват.-пе, м.—остроумие. Ср. дасьціпны, недаўсьціп. дасьцГпна, н а р е ч.—остроумно. Аддаў зорою! Вам ня трэда было б шукаць яе, каб яна была ў мяне. Вы хочаце сказаць, што яна асьветчыла б сама празь сябе? Па тое ж яна зороя. Гм-м... дасьціпна. Сяднёў: Корзюк. дасьціпны-нуя-ног—остроумный. Шсл.; Дз.; Івянец Вал.; Добры Вал.; БНсл. Ен вельмі дасьціпны. Копцевічы Чаш. (Ксл.). Пяро ў паэты войстрае, дасьціпное. I. Клімаў(Г. Радзімы Но. 5-1012). Быў, як заўсёды, памальны, ляны, дасьціпны й съкептычны. Тат.: Кво вадыс, 266. Ого, наш хлапец вельма дасьціпны. Ст. Цяпінскі ў перадмове да выданае ім Евангелі меніць народ беларускі "зацны, слаўны, войстры, дасьціпны народ. " Карскі, ін-2,36. дасьціпулка-лкі-лцы, ж. —указка, употребляемая при обучении грамоте. Ар. дасю ль, нареч. 1. доселе, Д О СИХ пор. Дел.; Нел. 143; Ар. 2. досюда, Д О Э Т О Г О места. Гсл.; Ар.; Дел. Адсюль шый ды дасюль. Нел. дашук-авацца-ацца, — см. п од шукаць. дашчан-шг, м.—кадка. Ксл. Нанасі поўны датчан вады. Застарын ьне Беш. (Ксл.). дашчанка-нк7-«чьл ж-—мера 1/2 асьміны" или 24 кг. ржи, Шсл. мера, содержащая в себе известное количество гарнцев. Нел. 144. Намералі дзевяць датчанок жыта. ДукоркаСьміл. (Шсл.). Дзядзька купіў датчанку. Сянно(Ксл.). Адмераў тры датчанкі. Нел. дашчіны-ная-нае—дощатый. Гсл.; БНсл. дашчупацца,—см. п од тчупаць. дата, даты, ж.—дата. даткаць,—см. п од ткацъ I. дат-кнуцца, датыкацца,—см. под ткацца II. датны-ная-нае—щедрый, любящий давать подарки. Нел. 732. Нат пан — датны пан: заўсёды дасьць гасьцінца, хто яму паслужа. Нел. датравіла, безл и ч.,— см. п од травіць. д а ту д ы, н а р еч. — датуль 2. Нел. 144. Датуды ятчэ не абедалі. Нел. д а т ў л я, н а р еч. — датуль 2. Нел. 144. Дату ля ня еўты. Нел. датуль, нареч. 1. до того места, дотуда. Гсл.; Ар.; Дел.; Шсл. Датуль Я прапушчаў яго. Дел. 2. Д О тех пор. Гсл.; ПНЗ; Нел. 144; Дел. Датуль я яго Ŭ бачыў. Дел. 3. до той степени. Гсл
Дадатковыя словы
дастырыць-р^-рь/ш-ра, дастўкацца,—см, дасьціпны-н^я-ног—остроумный, дасьціпўлка-лкі-лцы, дасўжліўш, дасўжы-жая-жае—проворный, датўды, дашчўпацца,—см, зброю, зброя, просыпления,,,дасьвецъце, рьіш, ікя
4 👁