Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

дальбо!. 301 дамянщь джэй, дагэтуль нічога не надалубаў мёду. Нсл. 139. Соверш. надалубаць. Нсл. 139. дальбо!, м еж до м ет. Б о гу. Гсл.; Ap.; Шсл. Дзіўны чалавек! Дальбо, дзіўны чалавек. Дзьве Душы, 94. Дальбо я нічога ня ведаю! Ст. Дальбо ж г эта ён узяў тваю шапку. Ст. дальбог — дальбо. Дальбог праўда! Дукоршчына Сьміл. (Шсл.). дальшаць-яў, и есоверш.— О ТД ЕЛЯ ТЬС Я. Юрсл. Чым болей еду да тога маяка, тым ён, здаецца, дальшае. юрсл. См. далецъ. дальшы, ср. ст. к далёкі. дальшыць-шу-шыш-ша, н есо вер ш.—отдалять. Юрсл. Д ругі раз ня дальшы жардзіну, прыкапай на тым самым месцу. Юрсл. дамок, дамочак,—см. п од дом. дамова-в ы-ве; мн. ч., род.-оў(-оваў), ж. —семья, дом(или квартира) и хозяйство вместе взятыя. Габруея у войска ўзялі, ад дамовы адарвалі. Гарун. Благая тая дамова, дзе вала бадзець карова. П ослов. (Рапан. 73); Ст. Рудня Вял.; Нсл. студэнцкая, работніцкая, вучыцельская й інш. дамова—студенческий, рабочий, учительский и проч. дом. нацанальная дамова—родина, отечество. Ум еныи. дамоўка-ўкі-ўцы. Ня Ў гроб багатыр жадае, а ў дамоўку. Дел. 177. дам-овачкі-оўкі-оўку, — см. п од дамоў. Д2М-ОВ\ЦЬ-аўлЯЦЬ, — см. п од мовіць. дам-овхцда-аў л яцца, — см. п од мовіцца. дамовы-вая-вае— домашний. Гсл.; мгел.; Нсл. 140. А дамовы вецер вее — любу ўспомне, абамлее. Гарун: Габруська. дамовы гаспадар—хозяин дома, домохозяин. 3 рэчмі дамовага гаспадара пагарэлі. Стт. 336. даМ О В Ы -ваў, е д и н с т в, ч. н ет. — намеки, КО ЛКОСТИ. Г сл. дамоў, нареч.— Д О М О Й. Вал.; Мл.; Радз. летапіс 27, 32. (Ганцоў); Далыкі Аз.; Храповічы Куз. (Ксл.); Гсл.; Бел.-Куз. 190; Нсл. 140; Шсл.; Раст.: Смоленск. 141; Дел. 180. Пойдзем дамоў. Красновічы Сураск.(Сержп.: Отчет, 10). Пара, Ж О Н К І, дамоў ісьці, згубіла зара ключы, каля постаці йдучы, а месіка гукаючы, із сонікам гуляючы. Жніўная песьня, Нсл. Пара ўжо дамоў. Ст. Ум еньш., ласкат. дамоўкі. Лалыкі Аз.; Храпавічы Куз. (Ксл.); Шсл.; НК: Очерки, Но. 417; НК: Пособ. Но. 29; Бел.-Куз. 190. Намётачку не вазьму, i дамоўкі не найду. Старадуб(Жив. старина, 1910, 1, 105). ХадзІ дамоўкі. Ст. Пае дзе м дамоўкі. дамоўка I-ўкі-ўцы, ж.—легкий упрёк. Нсл. 139. Ня люблю дамовак. Нсл. дамоўка II-ўкі-ўцы, ж. 1. побывка дома. Нсл. Адпусьцілі на дамоўку, па дамоўках. Нсл. 139. 2.—см. п од дамова. дамовачкі, у м е н ь ш. к дам оўкі. Я й дамовачкі пайду. Старад.(Живая старина, 1910, 1, 105). дамоўку, ум еньш., дет ск.— ДОМОЙ. Нсл. 140. Пае дзем дзіцятка дамоўку. Нсл. дам оўны -н ая -н ае—смелый в речах, имеющий способность высказать все. Нсл. 140. О! Ёндамоўны, не замаўчыць. Нсл. дам агацца-аю ся-аеш ся, повел.-айсяаймася, несоверш. 1. домогаться. Гсл. 2. требовать. Гсл. Кажны чалавек дамагаецца, каб яму было ляпей. Ст. От г л. имя сущ. дамаганьне, 1. требование. Гсл. 2. настойчивое преследование поставленной цели. Гсл. С оверш. дамагчыся-гуся, даможашея-ацца—добиться. Ар. дамаха-ахі-асе, ж.— жена домового. Дел. 157. дамалоткі-ткаў, единст в, ч. нет.— ОКОНчение молотьбы. Гсл.; Шсл.; БНсл. дамал-очаваць-гщщь, — см. п од малаціць. дам ароб-обя, п р е д л. - о б у, з в а т.- о б е, м. —кустар. Ср. дамароблены. дамароблены—домашнего, кустарного производства. Цана рэчам дамаробленым, адзежы належачым i іншым. Стт. 472. даматур- ў р а,п р е д лм з в а т.-у р у; мн. ч., р о д.раў, м.—домосед. Ар.; Гсл.; Нсл. 139; БНсл. Дзед — даматур....пільнуе двору, дзяцей i пшчол. Гарэцкі: Песьні, 12. Даматура гэтага нійдзе ня відаць, нікуды ня выганіш. Нсл. даматурка-/ж/-/?і4ь/, ж.—домоседка. Ар.; БНсл. дамаваць- му ю - му еш-муе; п о в е л -муймуйма, несоверш.—распоряжаться домом, хозяйничать, Нсл. 139. распоряжаться "дамоваю "(См.). Блага ж ты дамаваў безь мяне. Нсл. А пашоў сам Даніла на вайну ваяваць, а пакінуў Кацярынуў сваім дому дамаваць. Нсл. дамавёр-фЯ, предл. и з в а т.-ё р у; мн. ч., р о д.е р а ў, м.—домоправитель. дамавёрка-ркі-рцы, ж. 1. домоправительница. Нсл. 140. Дамаверка што сказала, тое й будзе. Нсл. 2. (перен.)—жена. Нсл. 140. Я к д а м а в е р к а м а я с к а ж а, т а к i б у д з е. Нсл. дамавернік-/к:я, п р е д л.- ік у, з в а т.-іч а, м. —домоправитель. Нсл. 140. П а к у л ь пр ы е д у, с л у х а й ц е м а й г о да м а в е р н і к а. Нсл. дамавІК-/к"Я, п р е д л.- ік ў, з в а т.-іч а, мн. ч., д а т.- К О М, м н. ч., п р е д л.- К О Х, м.—Дух, согласно поверью, живущий в доме, Шсл. ДОМОВОЙ. Пар.(Дел. 177); БНсл. Н е й к І па Н ІЧ с я д з і ць н а к а н ю, а к о нь у в е сь у пе н е, а г э т а да м а в і к. Ст. дамавта-ны-не, ж.—гроб, мгел.; Гсл.; Сініцына Віц. (Ксл.); Шсл. Ужо НябоЖЧЫКа палажылі ў дамавіну. Ст. дамавіца-ць/-ўы, ж.—жена домового. Пар. (Дел. 177, 158). дамэтны-ная-нае—целесообразный. Гсл. дамяняць-яю-яеш-яе; п о в е л.- я й - я й м а, несоверш., каму праз што—напоминать. Нсл. 139. Я пану дамяняў а тым. Нсл. Соверш. дамвтць-ню-ніш-не, каму праз што—напомнить. Нсл. 139. Чаму ты пану