дагнаць 295 даёмісты дагнаць,—г.и. п од гнаць. дагнацца,—г.и. п о д ги а ц ц а. дагра-баць-ощ ь,— с м. п о д гр а б і ць I. дагр -абац ц а - э б с ь ц і с я, — с м. по д гр а б с ь ЦІСЯ. даграць,—г.и. п од граць. даграцца,—г.и. под грацца. дагрэбці,—см. под грабсьці. дагрубаць,—с.и. п о д гр у б е ц ь. дагукацца,—г.и. п о д гу к а ц ц а. дагук-ацца-нуцца, — см. гукацца. д а х, даха, п р ед л. даху, зват. дат а, м. —дающий что-л. другому. Дел. 159. Будзь узях, будзь i дах. Дел. даходаць,—см. под ходаць. даходлівасьць-д/, ж.—сообразительность, сметливость. Н адабе ж мець т акую даходлівасьць — сам вят рак ЗрабІУ. Горкі Краснап.(Бяльсл.). даходлівы, -ва я -ва е—сообразительный смеливый. Чалавек даходлівы: да ў сё га ён сваім разум ам дойдзе. В. Хутары Краснап.(Бяльсл.). д а х о д н а, н а р еч. — доходчиво куда, к чему. Па б ай рам нэм азе ф іт рэ не даходна(да Бога), хіба сэдэку(араб. род убож ыны) дацъ. Кіт. 21611. даходны -ная-нае, 1. всюду успевающий, проникающий, находящий себе доступ благодаря старательности. Каранды Аш.; Ар. Х т о гэт ыя Вурняняты даходныя, усю ды х дагоняцца із статкам. Каранды Аш.; Ар. 2. имеющий особенный доступ, Нел. 144. доходчивый. Н яхай нашы м аліт вы даходныя будуць Богу. Нел. даХОДЗІЦЬ-дж у-дзІШ -дзе, н е с о в е р ш. 1. доискиваться, Шел. отыскивать(судом и т.под., С.). Нел. 144., отыскивать; иметь (на что) притязание, БНсл. отыскивать своё посредством суда; приходить к кому с каким-л. делом, с каким-л. ходатайством. Дел. Ён свайго даходзе. БНсл. Даходзь сваю собскасьць; кажны свае даходзе. Нел. Ён на судзе даходзе i сваё возьме. Дел. 2. разузнавать. Варел. Карнейчык у дзяцей даходзіў, куды нараніцы бацька езьдзіў. Варел. 3. — см. под ІСЬЦІ. дайсьці, дайду, дойдзеш, дойдзе, соверш. 1. (к д а х о д зіц ь /). Нел. 144; БНсл.; Шел. Д айш оў украдзеную еярм ягу. Нел. Д айду свайго, ня думайце! Ст. 2. (к даходзіць 2). П рич. дойдзены—отысканный, исследованный. Нел. 138. Усе, ьито накрадзена, дойдзена. Нел. Гэта ш т ука ужо дойдзеная. Нел. Дойдзены способ. Тм. даходзщ ца-дж уся-дз/ш ся, несоверш. чаго, 1. доискиваться. Шел. А ж калі ён уздум аў даходзіцца сваіх грошы. Ст. 2. приходиться относительно родства, Нел. 144. доводиться. Ён імне даходзіцца браценьнікам. Нел. 3. — см. под ІСЬЦІСЯ. даходжаньне(дахаджэньне, Нел.)— отыскивание(обыкновенно судом своей собственности или того, что тебе должно принадлежать, С.)- Нел. 144. Свайго без дахаджэньня ня можна пакінуць. Нел. дахадзячы-чая-чае—доходящий. Нел. 144. Малітвы ягоныя дахадзячыя Богу. Нел. дахадзі'ць,—см. п од і с ь ц і. дахаты, нареч., о б ла ет.—ДОМОЙ. Ар. Пойдзем дахаты. Ар. дахавацца,—см. под хавацца. дахлГпаць,—см. п од хліпаць. дахтарыца, -Ц Ы, д а т., п р е д. і.-Ц Ы -Ц Ы, ж. —женщина доктор, врач. Чым лячыць?! М о' адкажа дахтарыца? Калачынскі: л ясная казка. Ня грукай ты гэтак, сварыцца на яго нейкая дахтарыца. Кулакоўскі: Дабраселцы. дадому, нареч., облает. ДОМОЙ. Гсл.; Шел. д а д - а н ъ н е - а в а н ь н е, — см. по д да в а ц ь. дадатак - т к у, предл. и з в а т. - т к у, м.— дополнение. Гсл.; Нел. 137. У да д а т а к т а г о с к а ж у, ш т о... Нел. Си. п р ы д а т а к. д а д а т к а в ы - в а я - в а е — прибавочный, Нел. 137. добавочный, мгел. дополнительный. БНсл. См. д а б а ў н ы. дадатны, -ная-нае—положительный. (БНсл). дадатны лік—положительное число. дадатчына-ны-не, ж.—добавочная пошлина. Нел. 137. Дадатчыны не аддаў. Нел. дад-аваць-аць,— см. п од даваць. дадум-а\ща-ляцца,—см. под думацца. дадуш ы, м е ж д о м е т. — клятва, равносильная "ей Богу". НК: Дудар Но. 30; МГсл.; Ксл.; Бяльсл. Дадушы ж няма ў мяне нічога. Татаркі Cip. (Ксл.). Дадушы ня буду. Нел. 137. Я цябе люблю, дадушы люблю. ЗСД 160. Я дадушы рада, што вас сустрэла. ЗСД 210. Да душы — Марыля свайму Янку кажа: Хіба сьмерць бяз часу нас з табой разьвяжа. Гарун: Два каханьні. Дадушы ж, дадушы праўда. Нел. Не пайду, да душы не пайду. Дел. 156. дадыбаць,—г.и. п од дыбаць. дадыхаць,—см. под дыхаць. даёхаць,—г.и. под ехаць. даедкі-кяV, единст в, ч. н ет.— ОСТаТКИ ОТ куш ан ья, о б ъ ед ки. Гсл. даеньн е - н я, пр е д л.-н ю, ср.—дойка. Ар. да-есьці-яДуць,—г.и. под е с ь ц і. даёха, даёхі, даёсе, ж.—дойная корова. Ксл. Даёха ела сена, як яе даілі. Пясочак Куз. (Ксл.). в даёміста, нареч. (к даёмісты)!. пронимая до живого. Нел. 732. Даёміста пахадзіў бізун па сьпіне. Нел. 2. сильно. Даёміста цапамі калоцяць пшаніцу. Нел. 732. д а ё м іс т ы - т а я - т а е — дающий себя чувствовать. Нел. 138. Даёмісты бізун. Нел. Даёмістая лазіна. Нел
Дадатковыя словы
грўкай, да-есьці-яд^ць,—г.и, дагук-ацца-нўцца, дахадзіць
0 👁