хрысьціць 281 хвост хрысьцщь, хрыш чу, хрысьціш-це, несоверш., перех. 1. крестить, Ap.; МГсл.; Шсл.; совершать над кем-л. таинство крещения. Нсл. 683. Хай сабе злуецца, я н ебя дую: хрысьціць дзеці ў яго ня буду! Ст. П рич. хрышчаны—подвергшийся таинству св. Крещения, крещённый. Д зяцё памерла ня хры ш чанае. Ст. С о вер ш. ахрысьцГць —окрестить. Ар.; Шсл. Кумы ахрысьцілі дзяцё. Ст. П р и ч. ахрышчаны—окрещенный. Ар. Наша малое яшчэ не ахрышчана. Ст. 2. полагать знамение креста. Нсл. 683. Ты л о б у сва й го нік о л і ня хры сьц іш, не перахры сьціш добра. Нсл. С о вер ш. перахрысьцГць. Нсл. 683; Войш. Перахрысьціла маці Тодара. Крушына: Калыханка(3ьніч, 1954, Но. 27). хрысьцщца, х р ы ш ч ў с я, хр ы с ь ц і ш с я, возвр., несоверш. 1. креститься. Войш.; Шсл. У г л я д а л і с я на о б р а з ы, хр ы с ь ц і л і с я. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 49-50/435-436). Ён д а у н а у ж о да ц а р к в ы н я х о д з е, i х р ы с ь ц і ц ц а, м у с і ц ь, з а б ы ў с я — в о я к ц я п е р! Ст. П а ч а ў п а с ь п е ш н а хр ь і С Ь Ц І Ц Ц а. Цэлеш(Ярылау агонь). С оверш. перахрысьціцца— п ер ек р ести тьМЯЭЙЧЫ п ер ахр ы сьц іўся. Бацьк. Но.3/439. М а ц і пе р а х р ы с ь ц і л а с я. Цэлеш(Ярылау агонь). 2. принимать крещ ение. Ар. Соверш. ахрысьцГцца— принять крещение. Ар. хрышчоны— крещ енны й, принявш ий християнство. Ар. хрышчоны бацька, хрышчоная маці —крестный отец, мать. Ар.; Шсл. Хрышчонага бацьку т рэба паслухацъ, памагчы яму. Ст. Хрыш чэнік прыш оў у госьці да хрыш чонае маткі. Ст. Хрыш чоная матка сказала. Мікольск М.(Демид: Веров., 1896, И, 736). хрышчоны ліст— м етр и ч еск ая выпись рож дения И Крещения. Ст. Акты. хрЫШЧЭНІК-JKtf, предл.-іку, зва т.-ІЧ О, м. — крестник. Шсл.; м іх. Х ры ш чэніку даў пару яец на В ялікадне. Ст. Я свайму хрыш чэніку даў гасьцінца. Міх. хрышчэніца-цы-цб/, ж.— крестница, м іх.; Шсл. М ая хр ы ш ч эн іц а ўж о вялікая; гасьцінца ёй ня т рэба. Ст. Хрытон-оня, п р е д л.- о н у, зват.-оне, м. —Харитон. Бяльсл. У Х ры т она няшчасьце: карова прабілася на кол. імсьц. (Бяльсл.). хто, каго, {о б ла ет.) кага, (Вял.), каму, каго(кага), КІМ, На КІМ, м ест о и м. 1. во п р о си т ельн о е: КТО. 2. н ео п р ед еле н н о е: КТО-ЛИбо. Уст авуемI есьлі бы хт о з прыгоды, страляючы на зьвер, к а го за біў; д р у го е, есьлі бы кам у, страляючы з ручніцы да шапкі, куля, узяўшы похват у бок, каго зраніла, вязеньням каран ня будзець, ведзь жа галаўш чы ну блізкім яго заплаціці 6jў_ дзець павінен. Стт. 407. 3. о т н о си т ельн о е. Ш ч а с ь л І в Ы, хт о ў С в а ІМ к р а ю. хто хоця, каго хоця, каму хоця, зь кім хоця, пры КІМ хоця—кто угодно, кого, кому угодно и т.д. Едзе на карку ў яго хто толькі хоця. ЗСД. 70. За каго хоця, за того в о л ь н а будзець аддаваціся. Стт. 154. Лес раздаюць каму хоця. ЗСД. 237. Апрача мяне, хто хоця бяры. Нсл. ъьь{под апроч). Няхай княжа, хто-хоця. Дзьве Душы, 150. хто-колечы, каго колечы, каму колечы —кто либо, кого-л. и г.д. хто-лень, каго-лень—кто-л. и г.д. хто любя, каго любя, каму любя —любой, любая, любое и т.д. Ар. Бяры із сабою каго любя. Ар. хтось, кагось, камусь, зь кімсь, на КІМСЬ— КТО-ТО. Раст.: Северск. 100; Гсл.; Нсл. 684; Бяльсл.-некто. Камусь аддаў, але ня помню. Нсл. Кімсь паслаў, але ня ведаю кім. Тм. Хтось душыў мяне за горла. Гарун: К. Паўлючонка. I я плыву сваей ракой, жыцьцём якую хтось назваў. Гарун. Ізноў ПУСЬЦІў хтось у рух вашы кроены. Машара (Калосьсе, кн. I, 1935 г.,стр. II). хтосьці, кагосьці, камусьці и т.п. — хтось. Просяць спагады ў кагось. Кавыль: Ростань II. Прыйдзе хтосьці. Кавыль: Пад зорамі 15. хтотака, м е с т о и м. в о п р о с и т е л ь н о е — КТО. Жаноцкі голас папытаў у пусьціню цемных сенцаў: Хтотака?". Адамчык: Арж. колас. Ср. тутака. хвоя, х в о і, мн. ч.. р о д. х в о я ў, ж.—сосна. БНсл.; Мар'янфельд Беш. (Ксл.); Рэч.(Пет., II, 27)— сосна обыкновенная. Шсл. 3 а д н а е х в о і в ы ш л а т р ы б я р в і н е й в е р х а в і н а. Ст. У м еньш. ХВОЙКа- й к І - й ц ы, мн. ч., р о д.- е к ( й к а ў) — сосна. ПНЗ; Растсл.; Шсл. А р а Ц Ь п а й д у па д хв о й к у. Ст. хвойка,—см. под хвоя. ХВОЙНІК-/КЯ, п р е д л А к у, з в а т А ч а, м.— СОСНОВЫЙ лес. Шсл. Хвойнік навокал ды густы, ЯК шчотка. Колас: Грыбы. Хвойнік яшчэ дзяржаў радкую расу, мусіць на дождж. Адамчык: Арж. колас. Знайшлі галаву У Хвойніку. Мікольск М.(Демид-Веров. 96). хваёвы-вая-вае—сосновый. Над ім лёгка калыхаліся ХваёвЫЯ лапкі. Адамчык: Арж. колас. хворасьць-щ, ж.—болезненное состояние. Нсл. 677. За хворасьцю ня можа зрабіць. Нсл. хвоська, хвасток,—см. п од хвост. хворы-рая-рае—больной. Ар.; Нсл. 677. Ён яшчэ ляжыць хворы, мо' зараз паправіцца. Ст. У хворага Пятруся пачырванелі вусны. Чарнагосьці Беш. (Ксл.). Ср. ст. хворшы. Нсл. 677. Тата хворы, стаў хворы, як учора быў. Нсл. ХВОрЫШ-ШЯ, предл. и зв а т.-Ш \\ м.— болезненный припадок. Нсл. 676. Хворыш яго вазьмі. Нсл. хвост-т а, у хв а с ь ц е; мн. ч., д а т.-т о м, мн. ч., п р ед л.-О Х, м. 1. ХВОСТ. Ар
Дадатковыя словы
марянфельд, радкўю, цбі, ікя
4 👁