хаўсьцё 267 хГбіць хаўсьцё-ўя, предл.-ЦЮ, cp. 1. холст плохого качества. Порплішча ля Глыбокага; Варел. Гэта хаўсьцё, хіба, на мяхі згодзіцца. Варсл. 2. (с о б й р.)—бельё, разная ткань, исключая сукно. Бяльсл. Хаусъця ў цябе шмат, ды хаусьцё харошае, ценкае. Хведараўка Краснап.(Бяльсл.). хаўшЧОВІКІ-КЯГ, единст в, ч. н ет.— Ш ТанЫ ИЗ д о м о т к а н о г о хо л с т а. Бяльсл. Хаўшчовікі на к а ленях парваліся. Восаў Краснап. (Бяльсл.) Ср. хаусьцё. хьутухты-ная-нае—погребальный, Нел. 681. похоронный. Хаўтурныя клёцкі, бліны. Нел. хаўтуры, Нел. 681 -раў, е д и н с т в, ч. н е т. —п о х о р о н ы. Растсл.; ПНЗ; Дел. 953. АбвдзьвІ бабы зайшлі на хаўтуры. Ц сп.{под обе). На хаўтурах усяго было досыць. Нел. хацёньне-ня, п р е д л.- н ю, с р.— х о т е н и е, ж е л а н и е, (Нел. 683). На хаценьне ёсьць пацярпеньне. П ослов. (Нел.). хацёць, хачу, хочаш, хочам, хачаце, хочуць—х о т е т ь. Нел. 683; Ар. Ня хочаце таго, што даюць, як хочаце, а болей ня дам. Нел. хацёцца, х о ч а ц ц а, безлич., несоверш., ч а г о, с и н ф и н.—хотеться. Ар. Л у ж а ха ц е л а с я я е п а б а ч Ы Ц Ь. Дзіснакіта 1мсыд.(Бяльсл.). хаця, н а р еч.—сознательно. Варсл. Ён гэта зрабіў хаця. Варел. хаця, хацяб, 1. разрешительный союз. Начинает дополн. предложение, выражающее последнее желание, от которого нельзя отказаться. Свацечкі, галубачкі, просім вас: пераляцела наша птушачка там да вас: хоць вы ёй піці, есьцікі ня дайце, хаця вы яе ў госьцікі пушчайце. Из песни. Щ добра ўсё прыгледзела Насту ля, асабліва Зорку — хаця б сена ўпару падкідала ёй, хаця б добра выдоевала, а то, ня дай Божа, малако перагарЫЦЪ. Марціновіч (Беларус, Но. 159). 2. частица для выражения желания, надежды. Хаця ты гэтага нікому не кажы. Варел. Х&ЩМЫ-МОЯ-мае—жадный. Бяльсл. ХацІмая душа твая, усяго табе мала. Хведараўка Краснап. (Бяльсл.). С м. прагавіты, гальлівы. хацькаль-ля, предл. изват.-ЛЮ, м.— пачкун. Бяльсл. Хацъкаль ты, паглядзі на сябе, як ты ўрабіўся увесь! Хведараўка Краснап. (Бяльсл.). Х Э р ў ў -у в Я, п р е д л.-ў в У, з в а т.-ў в е, м.— Х еруІВИМ. хэруўскі-кая-кае—херувимский. хэўра-ры-ры, ж.—шайка, Ксл.; Войш. группа обьединившихся для преступной деятельности(обыкновенно о людях). Варсл. Хэўраю ластаўкі заляпілі ее раб я. Войш. У вас залатая хэўра. Крамяні Пух. (Шсл.). I тутацькі цэлая хэўра назьбіралася. Доўжа Куз. (Ксл.). Папаў сабе зладзейскую хэўру. Ст. хелькя-лькі-льцы, ж., облает. — бульба. Бяльсл. Малая сёлета хелька ўрадзілася, паку ль на бліны наскрабеш, дык i абедаць пара. Барысавічы Хоцім. (Бяльсл.). хіб, хіба, предл. и зват. хібе, м.—х р еб ет. Шсл. На хібу яшчэ сала дарма. Ст. хі'бя-бы-бе, ж.— о ш и б к а, о п л о т ш о с т ь. БНсл. Х Іба, ч аст ица и сою з. I. част ица, ПНЗ; Растсл. 1. разве. Гсл.; Шсл.; Ар.; Ксл.; Вят., Воет. (Даль). Хіба ты ня прыйдзеш к імне? Вейна Сян. (Ксл.). Хіба ты гэтай скуле ўладзіш? Ст.(Шсл. п од уладзіць). Хіба ж ня сорам так жыць, гэткім нядбайлівым быць? Гарун:(ст. 'Чванку"). 2. вст авное слово—ВерО ЯТН О. Я Н Я Прыйду, хіба, брат прыйдзе. Варсл. За тыдзенъ, хіба, скончым жніво. И. со ю з р а зр еш и т.— р азв е, Нел. 678, ТОЛЬКО, р а зв е что. Хіба двору ня прыйдзеш, а то дам. Нел. Па байрам намазе (араб., малітве) фітрэ(араб., род убожніны) не доходна, хіба сэдэку(араб., род убожніны) даць. Кіт. 21611. хібара, -ры-ры, ж.— х и ж и н а, л а ч у г а. У м еньш. хібарка, (Раст.: Смоленск 148)~ркірцы—так ая "хатка'\ о к о т о р о й мо ж н о ск азать: Ды хіба ж гэта хатка? НК: Очерки, Но. 448.,— лачуга, хи л ая и збен к а, Арл. (Даль) х и ж и н а. Ганутцы ўявілася старэнькая стопка з адным малёнькім аконцам i раптам палятуцелася, быццам яна ўсе яшчэ жывець v тэй хібарцы. Марціновіч(Беларус, Но. 159). Ну, было нёкалі благах ня хата — хата ў войну згарэла, а хібарка. Тм. См. хібура. хібацца-шося-яршгя; п о в е л.- а й с я - а й м а с я, несоверш., во звр.— ош и б а ть ся. Нел. 678. Хібаешся; гэта ня твой конь, а мой свае гадоўлі. Нел. С о в е р ш. сьхібнуцца-ftусянёшея—о ш и б и т ь с я (п р о м а х н у т ь с я, с д е л ать к ак ую -л. ОПЛОШНОСТЬ, С.)- Нел. 678. Сьхібнуўся я, ня тое сказаў. Нел. хібёць-ёю-ёеш-ёе, н ес о в е р ш.— ги б н у т ь, н а х о д и ть ся в за п устен и и. Хібеюць доўга тыя гоні. Колас: Н. 3. XXII. хГбІЦЬ-блю-біш-бе, н е с о в е р ш. 1. О Ш И б а о т ся. Нел. 678. Хібіш ты ў сваіх мысьлях. Нел. 2. д а в а т ь пр о м а х. Нел. 678. 3. св ор ач и в ать с п р я м о го пути, н еп рав и л ь н о де л а т ь. Нел. 678. Хібіш, сьхібіў сахою, узрэх зрабіў. Нел. 4. соверш. и н есо вер ш.— ВЫЯВЛЯТЬ, ВЫЯВИТЬ н е д о с т а т о к в ч ем -л. Шсл. Роўна хунт вагі, ня хібе ані. Ст. 5. соверш.— п р о м а х н у т ь ся. Варсл. М і р он V гэтым гандлю хібіў. Варсл. 6. с о в е р ш.— н е у р о д и т ь. Шсл. ХІбІў НОШ ячмень. Ст. Хібіла бульба. Ст. Жыта сягалета хібіўшы. Ст
Дадатковыя словы
сьхібнўцца-ftуся, хачў, хаўсьцё-^я, хаўтўры, хьўтўхты-ная-нае—погребальный, хэрўўскі-кая-кае—херувимский, хібя, івйм
6 👁