цяцца 1269 ці мала 2. вообще ударить. Ар.; Шсл.; Беліца Сян. (Ксл.). За што ён мяне выцяў? Тм. Выцяў сабаку паленам. Ст. Баба гатуецца, каб качаргой выцяцъ па галаве. я. г-кі: Казкі, Но.2, стр. 18. Вытне ён сабаку палкаю. Сакуны 73. Вартаўнік памог мне, выцяушы прыкладам у сьпіну. Бацьк., Но. 435-436. Выцяў яго кулаком МЯЖ плеч. Сакуны. Ліквідаца прыгону моцна выцяла па капіталістычнай мануфактуры, падарвала Ŭ разбурыла яе. Савецкая краіна, 1931 г., Но. 12, стр. 72. ц я ц ц а, тнуся, тнёшся, тнёцца, тнемея, тніцёся; повел, тніся—удариться сильно. Нел. Цяўся аб вушак, аж іскры пасыпаліся з аччу. Нел. Тніся сам галавою аб сьцяну, як ты мяне цяў. Нел. а д ц я ц ц а, адатнуся, адатнёшея-ёццанёмся-ніцёся, 1. соверш. к адцінацца, 1,2. 2. отделаться от нападений и брани. Нел. 377. Ен зубаты, адатнецца. Нел. а д ц ін а ц ц а -аюся-аешся, 1. отсекаться. Нел. 383. Сухое сучча цяжка адцінаецца. Нел. 2. перен., С.—разлучаться. Нел. 1 ы, сяст.рыца, пойдзеш замуж, борзда ад нас адатнешея. Нел. 3. защищаться(давая меткие резкие ответы или удары, С.) Нел. Як ні адцінайся ад іх нападкаў, ніяк ня можна адцяцца. Нсл. за ц я ц ц а, затнуся, затнешся, соверш. 1. заупрямиться. Дел. 257. Ты зацялася, кабыла — ня хочаш рабіць. Дсл. Несоверш. з а ц ін а ц ц а. 2. ДОЛГО быть сердитым за обиду. Варел. Дзядзъка зацяўся на Алёксу, што той пры дзелъбе яго ашукаў. Варел. Соверш. н а ц я ц ц а, татнуся, натнешея, натнецца, натнемся, натніцёся—решительно приняться за что-н. Нсл. Аканом націнаеца, нацяўся сядні дакасіць луг. Нсл. н а ц ін а ц ц а, 1. решительно приниматься за что-н. Нсл. 2. упорно действовать вопреки. Нсл. Не націнайся рабіць пасвойму! біты будзеш. Нсл. Соверш. н а ц я ц ц а. Нсл. Конь нацяўся ня йсьці, хоць ты яго ПЯЧЫ. Нсл. п р а ц ін а ц ц а - н д ю с я, соверш. п р а ц я ц ц а, пратнуся—проникаться,-нуться. Макрына рантам працялася безнадзейным спалохам. ЗСД 144. с ь ц я ц ц а, затнуся, затнешся, 1. покрыться тончайшим слоем льда. Ар. Невялічкі марозік: вада ў лужы сьцялася. Аш. 2. перен. —__ Сьцялося сэрца, вочы засланілі сьлёзы. Сачанка: Ліст да маці(Беларус, Но. 177). Соверш. в ы ц я ц ц а, вытнус я-тнешс ятнецца—ушибиться, Ар.; Нсл. 101. удариться. У поцемку выцяўся лобам. Нсл. Выцяўся аб вугол. Ар. выцінацца—ушибаться. Нсл. 101. Каторы раз выцінаюся аб гэтую абсаду; дзьверы нізка пастаўлены. Нсл. уцяцца, утнуся, утнешея—отрезать, резко ответить. Мужчыны падсьміхаліся з бабаў, зь іх дробнага, няспорнага завіханьня, ты я стараліся ўцяцца, каб мужчын перагнаць, каб асароміць, пасьміяцца зь іх. ЗСД 146. цячы, цяку, цячэш, цячэцъ, 1.—течь. Ар.; Шсл.; Ксл.; Гсл. Із страхі цячэцъ брудная вада. Гуліна Сян. (Ксл.). Берка цячэцъ ізь бярэзіны. Тм. 2.—протекать. Ар.; Шсл. Кадушка ня годзіцца на капусту: будзе цячы. Ст. В ядро цячэцъ у дне. Ст. Соверш. нацячы —натечь. Ар. Прим, нацёклы, (Нсл.)— натекший. ці, облает, чы. Прежде по большей части употреблялось " ч ы "; теперь решительно преобладает " ц і ", а в литературном ЯЗЫКе еСТЬ ТОЛЬКО " ц і ", 1, распределительный союз — ИЛИ. Ксл.; Шсл.; Ар.; МГсл.,— ИЛИ, при в о п р о с е и л и б е з в о п р о с а, к о г д а дв а и л и н е с к о л ь к о чл е н о в пр е д л о ж е н и я в з а и м н о с е б я и с к л ю ч а ю т. Раст.: Северск. 129; Ар.; Ржэўскі п.(Гринькова: Тудовляне), а) п р и Дв ух в о п р о с а х, в з а и м н о и с к л ю ч а ю щ их д р уг д р у г а: Ц і ж ы ў ё н, ц і па м е р? Щ п о й д з е ш т ы ц і не? Раст..- Северск. 129. Чы м о й ле п ш ы, к а т о р ы п а с т ы р о ў с в а іх с л у х а е ц ъ, ц і т а к і я, к о т о р ы я у п о р н ы я, і м а м а ў с в а іх н я с л у х а ю ц ъ? Кіт. 6665-8. А ш т о, ці б у д з е м б і ц ц а, ЦІ м і р ы ц ц а? Погар(Афанасьев И, 1914, 195). С я д н і па н я д з е л а к ці др у г а д з е н ъ? Н е п а с ъ м е ю ў б а б у с е ч к і па п ы т а ц і, ц і т у т б у д з е на ч а в а ц і, ц і да до м у па е д з е? Водзьвінка імгл.(Косіч 254). Г э т а ц і л ю д з і т а б е к а з а л і, ці т ы с ам з м ы с ь л і ў? Нсл. 213., б) п р и с о ч е т а н и и и с к л ю ч а ю щ их д р уг д р у г а п о н я т и й: Ц і п я н ы, ц і д у р н ы, ц і с у с і м з д у р Э Л Ы. Раст.: Северск. 133. Ц І т ы Я М У к а ж ы, ц і с ъ ц я н е, д ы к у с я р о ў н а. Ст. Щ к у л я ра н і л а, ці м о ' к о с ь ц і ў ж о с т ы г н у ц ъ. Паперня М.(Нарысы", 333). Ц і в І ЛЫ ў б о к, ЦІ с е н а КЛОК. Астроўна ВІЦ. (Ксл.). ЦІ, облает. ЧЫ II, частица вопросительная, 1. ЛИ. Ар.; ПНЗ; Ксл.; Шсл.; Раст.: Смоленск 141. Одним из найболее обычных способов выражения вопроса является употребление частицы ці, ставящейся в начале предложения, напр.: Щ няма ягоў нас? Щ ня бачылі вы, куды ён пабег? Щ ня бацъка твой здурэў? Раст.: Северск., 129. Татухна мой родненькі, выйдзі за вароты, ці шуміць лес-дуброва, ці стогне дарога, ці едуць баяркі? Бародзінка Стдуб.(Косіч 238). Папытаўі "Ці няма тут Чарнышовага?" Дзяніскавічы НЗ.(Шэйн II, 162). Адаме, ЦІ баляцъ зубы ў мертвых? Дсл.( под Адам). Ці ня бачылі вы майго хлапца? Ст. Ці трэба табе саха? Семянцова Беш. (Ксл.). 2. разве. Ap.; Ксл. ЦІ ты Н Я б а ч ы ш? Лужасна Куз. (Ксл.). ці мала— мало ли. МГсл
Дадатковыя словы
адатнўся, тнўся, цякў
4 👁