цяжа 1263 цяляціна цяжа-жы-жы, ж.—тяжесть. Гсл. цяжар-/?у, м., ж. 1. тяжесть, Ксл.; мгсл. (бремя) Гсл. Тры пуды невялікі цяжар. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Такую цяжар на сабе! Навікі Віц. (Ксл.). Вось чаму хочацца к сонейку ясному — хоцъ бы пабачыць, ШЫМ цяжар ЗвалІЦЬ. Гарун: Думы ў чуж. Вы — мая радасьць, цяжар. Машара(Калосьсе, Но. 1,1935 г.,стр. И). Жыцъцё зваліла намяне увесь Свой цяжар. Ю. Жывіца, Но. 1, 10. 2. груз. Яцкава Вал. У мяне цяжар на возе. Яцкава Вал. 3. беременность. Ксл. Блага хадзіць у цяжары. Сян. (Ксл.). цяжарная, -пае—беременная. Гсл. Цяжарна (тяжело), будучи цяжарнай. НК: Бабы а 12. цяжарнасьць-ф, ж.—беременность. МГсл.; Гсл. цяжаршк-/к3, п р е д л. - І к ў, з в а т А ч а; мн. ч.-КІк о ў - к о м - к і - к а м і - к о х, м.—грузовик. Ср. к а л я с ь н і к, с а н ь н і к. цяжяръщъ-ру-рыш-рыць, каго-што —отягощать. Нел. 686. Не па сілах цяжарыт малца. Нел. цяжарыць—тяжелить. Соверш. абцяжарыць, каго-што—отяготить(обременить, С.) Нел. 354. Рознымі падаткамі абцяжарылі нас. Нел. Іншае гора душу абцяжарыла. Гарун: Думы ў чуж. Прич. абцяжараны— отягощенный, Нел. обремененный. Ксл. Людзі абцяжараныя падаткамі. Нел. Янка быу абцяжараны вялікаю сям 'ёю, а цяпер — адзін, як кол. Падрэзы Чаш. (Ксл.). Вялікарускія еяляне, нават будучи больш абцяжараныя павіннасьцямі, чымся беларускія, лепш аднак ставяцца да сваіх паноў. Полымя", 1928, Но. 8, стр. 105. Мякка зваліцца сьнежны камяк із абцяжаранае яліны. Лынькоў:" Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2, 1935 г., стр. 96). Соверш. ацяжарыць, каго-што—отяготить(обременить, С.], Нел. 686. Не па сілах ацяжарыў малца. Нел. 686. Аканом ацяжарыў нас прыгонамі й падаткамі нямернымі. Нел. 387. Прич. ацяжараны — отягощенный, Нел. 387. обремененный. Ксл. Ня можно паправіцца нам ацяжараНЫМ ЛІШНІМІ падаткамі. Нел. Соверш. зацяжарыць—зачать, стать беременной. цяжарыцца, возвр.—принимать на себя лишнюю тяжесть, отягощать себя. Нел. Соверш. ацяжарыцца. Нел. Не цяжарыся, ацяжарыўшыся, борзда стомішся. Нел. ЦЯЖЗЦЪ-ЭЮ-Эеш-Эе; повел.-эй-эйма, несоверш.—тяжелеть. Ар. цяжба-бы, ж.—груз, тяжесть. Ад цяжбы возу дуга зламілася. Бязводзічы імсьц.(Бяльсл. под дуга). цижка, нареч. 1. тяжело. 2. трудно. Цяжка мне твоё слова. Кіт.бібЗ. Цяжка саду без зязюлі, мне цяжэй жа без матулі. Цяжка быці, цяжка жыціна чужыне маладзІЦЫ. Из песни. цяжкі-кая-кое—тяжелый, мгсл.; Ар.; зсд. 65; Нел. 694. Цяжкую рэч нашу. КІТ. 1962. Цяжкі воз, камень. Нел. Ср. ст. цяжшы. Только в мн. ч. цяжкія—печень. Ар. цяжыць-жу-жыш-жа—истязать. Нел. 694. Ня дай Маці Божая, як яго цяжылі, абцяжылі за гэта. Нел. Соверш. абцяжыць. Нел. 694. Прич. абцяжаны—тяжело наказанный. Нел. 355. Абцяжаны ледзь устаў. Нел. Соверш. зацяжыць—засечь, истязать розгами. Нел. 735. Зацяжу, калі ня прызнаешея. Нел. цякоміна-ны-нс, ж.—вещество, обладающее свойством течть и принимать форму сосуда, в котором оно находится, ЖИДКОСТЬ. Ластсл. цякомы-мая-мае—обладающий текучестью. Ластсл. цякава,—см. под ц і к а в а. цякавасьць,—см. под ц і к а в а с ь ц ь. цякавіць,—см. под ц і к а в і ц ь. цякавіцца,—см. под ц і к а в і ц ц а. цякавы,—см. под ц і к а в ы. цякаць,—см. под ц і к а ц ь. цякун-н/2, м. 1. нехолощенный баран. Ар. Ср. ц е к а в а ц ь. 2. белая песковатая почва. Невель(Бузук: Невель II). цякун, 1. мак-самосейка,. Гсл. 2. плаун, рост. мгсл. См. д з е р а з а. цякучы,—см. под ЦЯЧЫ. Прич. наст. вр. ЦЯКуЧЫ—текущий. МГсл. Поток агародны й калодзезь вод цякуЧЫХ. П. П. 4:15(з 12 кніг Б.). ПІЦЬ будуць сукравіцу, зь цел людзкіх цякучую. Кіт. 64а 12. ЦЯлёжКІ-ЛСЯК, единств, ч. нет.—передок телеги с двумя передними колесами. Барс.; Ар.; Менск.; Ксл. П р ы ц я г н І ЦЯ Л е Ж К І. Мікалаёва Куз. (Ксл.). Уменьш. ЦЯлёжачкІ-4/ttTy. Ар. М і х а л і ш к а, Г а р г а л і ш к а, с а м а с а б е па н і, п р о д а л а ця л е ж а ч к і, к у п і л а с а н і. Ар. ЦЯлёш-ШЛ, предл.-шу, зват. Ц Я л ё ш у; мн. ч.ш ы - ш о у - ш о м, н а ц е л я ш о х, м.—пень, ствол дерева. Г н і е м, б ы з т а г о д у б у ц е л я ш ы. Кавыль: Думы, 15. Я к і ця л е ш, т а к і К Л І Н, Я К І б а ц ь к а, т а к і СЫН. Послов.—яблоко от яблони не далеко котится. П а й д у ў л е с, в ы с я к у ця л е ш, з р а б л ю д в а к а р ы т ы, а д з ін к а р эц i ш ы л а к а н е ц.(— ж а л у д). Рапан., Прык. 350. цялё, цяляці-ці, вин. цялё; мн. ч. цялятыят{-ятаўУятам-яты-ятах, с р.—телёнок. Ар. Карова ходзе зь цялём—корова ходит с телёнком. Карова зь целям —корова стельная. цялёпацца—шлепать по грязи. Гсл. ЦЯЛИТНІК—хлев ДЛЯ телят. НК: Очерки, 258. цялятніца-цы-чь* ж-—ухаживающая за телятами. НК: Под. пос., 43. цяляціна-ны-нс, ж.—телятина. Ар.; Ксл. Цяляціна смачная. Алынанікі Беш. (Ксл
Дадатковыя словы
зацяжў, цйжка, цякўн, цякўн-н, цякўчы,—см, цялйтнік—хлев, іttty
2 👁