увяжчы 1252 уцішку уВЯЖЧЫ-дгя, во знач. сущ., юрид.— ДОЛЖНОСт н о е ли ц о, о с у щ е с т в л я ю щ е е в в од и с т ц а в о в л а д е н и е и м у щ е с т в ом о т в е т ч и к а, п о п о в о д у к о т о р о г о в е л о сь с у д е б н о е де л о. С тт. 1529, сл. Тады тот увяжчы, каго будзець увязаваці, маець то чыніці зь людзьмі добрымі, староньнімі. Стт. 1529, сл. увяжчы ліст,—см. под ліст. Возны ад ураду нашага на ўвязаньне старане жалабнай прыданы, маець для таго ўвязаньня да йменьня стараны праціўнае ехаці i старому жалобную подле лісту ўвяжчага ўвязаці. Стт. 270. увялщца,—см. под вяліцца. увярэньне-ня, п р е д л.-н ю; мн. ч.-ні-няў, ср.—в ер а. Імам што ест? — Увярэньне а Пана Бога адзінага. Кіт. 39а7. увярнуцца,—см. под вярнуць. увясну, нареч.— веСНОЮ. Гсл. увіх-ацца-«адя, —см. под віхацца. увГхны-ная-нае—п р о в о р н ы й. Не паможа, не навуча знахар увіхны. С. М узыка 255. увінуць,—см. под вінуць. увішна, нареч. к увішны—б ы с т р о, с т а р а т е л ь н о, у с е р д н о. Плывуць увішна хмараў караваны. Кавыль: Думы 32. Ціха i увішна, абы толькі вышла. Сяднёў. Ср. ст. увішней. Хадзілі увішней войстрыя штыхі. Кавыль: Думы, 2 2.3 кажным днём сьмялей, увішней сонца палкія уколы. К авыль, Бацьк., Но. 496497. Ср. увіхацца( под віхацца). увішны-ная-нае—б ы с т р ы й, с к о р ы й, с т а р а т е л ь н ы й, у с е р д н ы й. Злосьць ейная праходзіла ўборзьдзе, i яна ізноў станавілася Ваяля прагнай, увішнай i пякляна ліпкай. К орзю к. Чакаць віна доўга не давялося; маладая, увішная кельнэрка ў вельмі хуткім часе прынесла кіліхі віна. Ю. Ж ы віца("П ры йсьце", Но. 1). Cp. в ІХ О Ц Ц а, увіхацца. увГтка-кі— к р у ч е н н а я в е т в ь дл я пр и в я з ы в а н и я ре ш е т к и на к р ы ш е, с в я зы в а н и я к о л ь е в в з а б о р е и т.п. Ксл. Прыцягні там палеціну ўвіткай. А зярэцк Сян. (Ксл.). См. вітка. увів-вньне-аны-аць, — см. под віць. увыйсьці,—см. под хадзіць. увышкі, нареч.— ВЫШИНОЮ. Ар. уцёха-хі, ж. 1. у т е ш е н и е. Шсл. Дзеткі іхныя — адна ўцеха. Ст. 2. отрада, удовольствие. Ксл. Адна ўцеха глядзець на яго. Селядцова Беш. (Ксл.). уцёець, уцёю—понять, уразуметь. Гайнін. Няўжо Вам здаецца, што гэткай простой рэчы ня можам уцеець? уцекі-кяу, еди н ст в, ч. нет. — бвГСТВО. Навіны прыкрыя ляцелі барджэй заўцекі жабракоў. К л.: К аліна, 49. Уцекі злодзея. уцёклы-лая-лае—убежавший. Чэлядзь дворная або палоненая, уцеклая, маець быці запавядана й выдавана. Стт. 459. уцём-іць-іцца,—см. под цеміць. уцёрпець,—см. под цярпець. цёрщся, ущрацца,—см. под церці. у ц ё к -ёку, м.—убежение, место, где можно укрыться, скрыться от кого-чегоЛ. Ар. у ц я ж а р ы — в состоянии беременности. Хамінічы Сян. (Ксл.). М а р 'я ў Ц Я Ж а ры ўжо т р ы м е с я ц ы. Тм. у ц я ж к ў, нареч.—в состоянии беременНОСТИ. Гсл. у ц я к а ц ь -аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несоверш. ад каго-чаго, скуль—убегать, м гсл.; А р.; К сл. удирать. Ш сл.; А р. Шайтан... уцякае ад голосу азаннага. К іт. I a li. Уцякай баржджэй, бо дадуць. Селядцова Беш. (Ксл.). Уцякайма, хлопцы, адгэтуль! Ст. Раман уцякаў ад людзёў. Корзю к. Ад ЖЫЦЬЦЯ НЯ ўцякаў а НІдзе. Салавей: Сіла, 49. у ц я к а е з па м я ц і—не удерживается в памяти. Каралішчавічы. у ц я к а ю ч ы - д г д —убегающий. На рынку раілася ад уцякаючых. Тат.: Кво вадыс, 283. Затыбра было поўнае ўцякаючага народу. Тм. 288. у ц я к а ю ч ы -чая-чае, прич. наст. вр.—убегающий. Лучыла на дарозе... лесам уцякаючага злодзея паганіці. С тт. 496. Соверш. у ц я ч ы, уцяку, УЦЯЧЭШ, УЦЯЧЭЦЬ, уцячэм, уцячыцё—убежать, удрать. Ар. Баран уцёк на СЯЛО. СЪишча Сян. (Ксл.). Вось i папаўся — / ўцячы Ъяма куды. Ст. Не магу ад яго ўцячы. Кавыль: П ад зорамі, 8. у ц я ч ы, уцяку да каго—убежать к кому. Вон уцёк да пана Юр 'я Храбтовіча. Гордз. Ак. х у н, 4. у ц я к а ч - t f ча, предл.-ачу, зват.-йчу; мн. ч.-ЧЫчоў-чом, мн. ч., предл.-чох,"М.—беглец, беженец, Гсл. беженец. Ксл. Ён усю войну уцекачом быў. Рыбчына Cip. (Ксл.). уЦЯМ-ІЦЬ-'/ЦЦЯ,— см. под ЦЯМІЦЬ. у ц я м н ё, нареч.—ВПОТЬМЯХ. Нел. 78. С Ь Л Я пуючы, ды яшчэ i ўцямне. Нел. у ц я т ы —усеченный. Гсл. у ц я -ц ъ -ц ц а,—см. под ц я ц ь. у ц Г р ыш -Ш О, предл. и зва т.-ш у; мн. ч., род.шаў, м.—салфетка. Пск., Твер. (Даль). Дзяўчынка бяліла ўцірыш. Горбава Лёз. (Ксл.). у ц Г с к - к у, п р е д л.-к у, м.—угнетение, мгсл. притеснение, гнет. Гсл.; мгсл. у ц і с к а н ь н ік - к а, м.—угнетатель, мгсл. ущьК'Виы-ацъ-нуты-нуцъ,— см. под ціснуць. у ц і с ь н е н ь н е - ш г, предл.-ню, ср.—притеснение. Уцісьненьне... падданых ад старост зямлі жамойцкае... цяжкімі работамі i няізьмернымі падачкЦ устар. твор. падеж, С.) Пресняков: Лекции по рус. ист. II, М. 1939, стр. 127. у ц і с ь н - е н ы,—см. под ціснуць. у ц і ш а ц ь —умиротворять, усмирять, успокаивать. Гсл. у ц і ш к ў, нареч.—ВТИХОМОЛКу. МГсл. Можа таксама плача ўцішку. ЗСД 256. у ць в е р а з і, нареч.—трезвый, Смоленщ. в трезвом состоянии. Тм. Ён прышоў у ЦЬвераЗІ. Смоленщ
Дадатковыя словы
лўчыла, предл.-ачў, съйшча, увяснў, увіх-ацца-«>адя, уцякў, уцішкў, ущьквиы, юрйд, іцця
12 👁