уважыць 1251 увяжчае ціць. Доўжа Куз. (Ксл.). Уважна рабі, чытай. Нсл. Ласкат. уважненька. Нсл. 648. Пакланіся пану уважненька. Нсл. Слухай уважненька, што татулька гавора. Нсл. уважыць,—см. под уважаць. увалока—земельная мера(от 12 до 30 десятин, в зависимости от качества земли, С.) Гсл., площадь земли(около 20 десятин). Ксл. У яго дзьве ўвалокі зямлі. Копцевічы Чаш. (Ксл.). увамнуць,—см. под мяць. увасабляць-яю-яеш-яе; п о в е л.-я й -я й м а, несоверш., перех.— олицетворять. Гсл. От гл. имя сущ. увасабленьне-ня, предл.-ню, мн. ч.н і-н я ў — олицетворение. Гсл.; ЗСД 146, 212. уватавіць,—см. под а т а в іц ь. увавуліць-лю-ліш-ле, повел.-ль-льма, соверш.— много за одним разом влить, всыпать. Ар. уваурэлы-ляя-ляе—сильно вспотевший, облившийся потом. Станіслаў (усьмяглы) уваўрэлы, але здаволіўшыся, варочаў у руццэ абгарэлы цыліндар (каб засіліць вады). Р ам ан о віч (К о н ад н і, Н о. 2, 16). Ср. ваўрэць. уваурэць,—см. под урэць. увачавідкі, нареч. 1. в глаза, м іх. Ён увачавідкі маніць, а ты маўчы й спускай яму. Міх. 2. на виду. К сл. Гэна мне зрабілася ўвачавідкі. Гуліна Сян. (Ксл.). Піпка ўвачавідкі дзесь зьгінула. Демид.: Веров, по. уваччу, нареч. 1.—в глазах, перед глазами(одного человека, С.) Шсл.; Гсл. Вось так уваччу ён i стаіць. Ст. Уваччу палаў зялёны круг. П ысін(Б. Голас, Н о. 70). Аж стала зелена ўваччу. Гсл. 2. на глазах, на виду, Ксл. в глаза. Тут жа ўваччу манІЦЬ. Х ацімш чына Куз. (Ксл.). увёд-ду, предл: и зват.-дзе, м.—испытание(? С.). Смоленщ. увёлькі, нареч.— величиною. Імсьц.; Гсл. Сабака ўвелькі з ваўка. Імсьц. увесял-яць-щь,— см. под весяліць. увесну, нареч.—весной. Увесну, як прыедзем к нам, я першы абыйму цябе. П утча(К алосьсе, Но. 18, 1939, стр. 19). увёсь, уся, усе( облает, усё), мн. ч. усі( облает, усе), местоим.— весь. М Гсл.; Ар. Усе сырое мяса. Н. (Демид.: Веров, 1896, II, 144). Усяе было гэта яго малітвы. мікольск М.(Демид.: Веров. 105). Паб'еш усе непрыяцельскае войска. Н.(Афанасьев I, 1913, 211). Будзьце здаровенькі yci. НК: Ш т., 77. усенька, усенькі,—см. под увесь. усё ЧЫ СТа, мн. ч. усё чыста, ( уменьш., ласкат. чысьценька, увелич. чысьцюсенька)—совершенно всё, абсолютно всё, все, все поголовно. Ар.; Ксл. Бабаедаўскія шляхты пайшлі да касьцёла ўсе чысьценька ў брылёх. П ацкава Сян. (Ксл.). За тры дні ўсё ЧЫСта заваліў. Ржэўскі п.(Афанасьев: Нар. рус. к а зк и, I, 1897, 182). Усё чыста (град) павымалаціў. Севр(Раст.: Северск 157). Будуць на яго ўсе чыста злавацъ. ЗСД 94. увёсь( уся, усё, усе) чыста—совершенно весь. А р.; С е в е р (Р С Б. 157). Усё чыста павымалаціў. С евер(РС Б, 157). Мы заўём вяночкі дый на ўсі сьвяточкі, дый на ўсі сьвятыя. Северш ч.(Косіч 13). Усе чысьцюсенька пагніе. Севершч.(Косіч 38). увётласьць-ц/, ж—вежливость. Ня дзівяцца із супакою нашага i дараванай адно ім уветласьці. Узгоркі. увётлы-ляя-ляе—приветливый, вежливый. НК: Старцы, Но. 16. увёчары, нареч.—вечером. Ксл.; Гсл. Увечары забіў казу, наклаў цяпла, адрэзаў сьцягно, сьпёк i стаў есьці. Дзяніскавічы(НЗ, Шэйн, II, 161). Увечары вЫЛІ ваўкі, а ня ночы. Кузьміно Сян. (Ксл.). Глянуў увечары на ягнё. Севершч.(Косіч 15). Уменьш. увечарочку. Увечары, увечарочку гнала дзевачка каровы. Б арадзінка Імгл.(Косіч 29). увязаньне-ня, предл.-ню, cp.—введение во владение. Увязаньне ў вонае йменьне за рэч асуджаную паступіці. Стт. 274. Увязаньня табе жаднага не паступую. К вятк. 150. Урад наш судовы за суму пенязяй прысуджоную маець увязаныЬ даваці шацункам: за кажную дваццаць коп грошай — у службу або валоку людзьмі аселых. Стт. 276. Пак ліж бы i таковых грунтоў на ўвязаньне за суму прысуджоную не ставала, тагды i ў засеяньне... увязаньне давана быці маець. Тм. у вязаваць- зую-зуеш, несоверш.—ВВОДИТЬ во владение. Соверш. увязаць, увяжужаш-жа, 1. ввести во владение. Пісаў яго міласьць гаспадар наш да мяне, абых я пана Марціна ў тыя сенажаці ўвязаў, i мы пана Марціна казалі ясьчмо ў тыя сенажаці ўвязаці. Квятк. 150. Апанаваўшы ўсе будаваньне, увязаці i старане падаці маець. Стт. 276. 2, — см. под вязаць. увязацца, увяжуся-жашся, общ.—войти во владение. Тот, хто ў іменьня такія шляхоцкія ўвяжацца, ня маець у mae шляхты іменяй адыймаці. Стт. 276. увязка-зкі-зцы, ж.—кусок полотна, которым увязывают пищу в поле(вообще увязывают что-л.). Ксл. Увязку пашукай, як я так гаршкі панясу? Сукрэмна Сян. (Ксл.). увяжчае-ягя, в зн. сущ.—вознаграждение за введение во владение. А п я ц і к оп гр о ш а й са м а а н а а д д а л а ма р ш а л к у па н а в а я в о д зін у ўвЯ Ж Ч ага. Літ. М этр. Кн. суд. дел УІ. а. 32(Барысёнак: А двакатура, 174). А за пр а ц у т а м у ў р а д у с а м о е м у ў в я ж ч а га ад к а пы д в а гр а шы т о т, к а м у а д п р а в у чы н я ц ь, п л а ц іц і м а ец ь. Стт
Дадатковыя словы
пабеш, увамнўць,—см, уваччў, увяжў, увяжўся-жашся
4 👁