усыпаць 1249 утаропіцца усыпаць—у с е я т ь. Гсл. Усыпалася зоркамі неба. Гсл. усіёдах, нареч.—в е з д е, п о в с ю д у. Ксл. Ты ўсюдах пападзеш. С елядцова Беш. (К сл.). Усюдах абшарылі, але не знайшлі. Пяцігорск Беш. (К сл.). См. усюдавах, усюдых, усюды. усюдавах, нареч.— п о в с ю д у, в е з д е. Ксл. Усюдавах цябе доСІЦЬ. К узьміно Сян. (Ксл.). См. усюдах, усюдых, усюды. усюды, нареч.—везде, всюду, повсюду. Ар. усюдых, нареч.—везде, всюду. Н ел. 668; М Гсл.; Троська(А сьвета, 1926, Но. 7, стр. 186); Сакуны 8, 92. Птушша ўсюдых поўна. Сакуны. Усюдых цябе поўна. Нел. Усюдых добра, дзе нас няма. Нел. Нахадзіліся ж гэтыя ножачкі ўсюдых. Шэйн: м. I, и, 679, Но.б. Дарма што малое, а ўсюдых яно табе далезе. Ст. (Шел.), Набрала ўсюдых, дзе Крамы. Віцебшч.(Наш Край, 1929, Но. 8-9, 70). Тыўсюдых зьневажаеш мяне. Нел. 215{под зъневажаць). Жыгаець усюдых, як маланка тая. Нел. 288. Як мітульга лётаець усюдых. Нел. 285( под мітульга). Усюдых завёўся бруд. Ст. Куды ні глянь, усюдых бязладзіца. Н сл.( под бязладзіца). Мы ўсюдых перашуку рабілі, як няма, дак няма. Нел. 412( под перашука). I думае: толькі й гутаркі аб беларушчыне, усюдых, Заўсёды. Д зьвеД уш ы, 111. *уШЛЛОП&ЦЪ-аЮ-аеш-ае, соверш., перех., оскорбительно 1. уразуметь. Шел. Добра ты не ўшалопаў ды кажаш потым няма ведама што. Ст. 2. взять что на ум. Шел. Дурань што ўшалопае ды ляпае. Ст. ушалопацца—о п о з н а т ь с я. Шел. Ушалопаўся ў чужую каніну, узяў яе ды вядзе. Ст. ушанаваць,—см. под шанаваць. Ушэсьце—Вознесение. Гсл. ушчоліць: я духам ушчоліу — в о с т р я л. Халопенічы, Б егам ля(Ю хнавец)— ВСПрЯНуТЬ. Прынятыя П олацка-Барысаўскія словы. ушчалопак-ику, 1. н е б о л ь ш о й б у г о р. На гэтых ушчалопках кепска парасло жыта. 2. п р о с т р а н с т в о, в х о д я щ е е к л и н ом в д р у г и е Пр о с т р а н с т в а. Б арс., Л епле (Ю хн.). Ушчалопак гароху пасеяў. Тм. ушчамГцца-щь, —см. под шчаміць. ушчапщь,—см. под чапаць. ушч&рэпіцця-плюся-пішся—.... Нашыя паганскія багі не захацелі самахоць здавацца, ушчарэпіліся за свае боскія пасады i пастанавілі прыняцъ бой. зед 132. ушчэмлены,—см. под шчаміць. ушчэпнічак-чкя, м.—р у к и, с л о ж е н н ы е в м е с т е. Ксл. Матка прышла к дачцэ з ушчэпнічкам. Запрудзьдзе Сян. (Ксл.). ушчэрбак-бку, м.— у щ е р б. Гсл. ушчухнуць,—см. под чухаць. ушчун-евацца-/цця,— см. под шчуняць. у ш ч у к а ц ь, -аю-аеш-ае—перестать(о дожде), Растсл. переставать. у с к л а с ь ц і,—см. под класьці. у с к л і к а н ь н е - н я, ср.—восклицание. М Гсл. уСКЛЫЧ-аНЫ'ЬЩЬ, — см. под клычыць. у с к л ь і ч ы ц ц а,—см. под клычыцца. у с к р а б н у ц ь,— см. под скрабаць. у ш ч ў к —перестал(дождь). пнз. ушчун-етл-еваць-іць,— см. под шчуняць. у ш ч у в а ц ь -аю-аеш-ае, несоверш. — шчуняць. Ня сьміяўся дзед з Сымонкі, ня ўшчуваў яго ні-ні. С. М узы ка I. Як іх толькі ня ўшчуваюць: вараць іх чарты ў катлох, скуру кіпцямі зьдзіраюць. С. М узыка 80. у ш ч ы к н у ц ь,—см. под шчыкаць. у ш ч ы п — ЩИПОК. Гсл. у ш ч ы р к, нареч. 1. рОВНО С краями. Нел. 73. Мераць ушчырк. Нел. 2. под меру. Нел. 73. Жаўнеры ўшчырк стаяць, адзін над адзін. Нел. у ш ч ы р к н ў ц ь,— см. под чыркаць. у ш ы р к і, нареч. — ВШИрИНу, ШИРИНОЮ. М Гсл.; Ар.; Шел.; Ры бчы на Cip. (Ксл.). Палатно ўшыркі будзе локці два. Ст. у Т О, уТ О Ж, нареч., облает.— о ч е н ь, ВОТ. Ар. У то я гэтыя малыя цяляткі люблю. Ар. Утож добра! Тм. у т о й м - д * \ пр е д л.-ме, м.—успокоение. Няма ўтойму узбуджанай крыві. Кавыль: Думы, 4. уток, утку, предл. утку, зват. вутча, м.—уток, поперечные нитки в полотне. Ар.; Шсл.; Ксл. Ня стала ўтку даткаць кроены. Лятоўш чына Куз. (Ксл.). Нітак стала толькі на адзін уток. Ст. у т о к а -окі-оццы, ж.—устье реки. Ж учк.: Топонимика, 14; Варе. Ср. затока, прытока. у т о р ы -раў, мн. 4. 1. выемка, желобок в клепках бочки (и т.п., С.) для того, чтобы вставить дно. Г сл. За ўторы падняў бочку. Багушэвіч. 2. нижний венчик(глиняной, С.) посудине, края у дна. Горадна(Полесье 192). у т о ў п і ц ц а,—см. под тоўпіцца. у т о ў ш к і, нареч.— В ТОЛЩИНу. Растсл. уточкл-чкі-чцы, ж.—цевка с навитою на нее ниткою, т.е. готовая для помещения в челнок. НК: Очерки, Но. 363. утайку, нареч.— таЙКОМ. Нел. 75; М Гсл. утаЙМЯ, нареч.— таЙКОМ. Цс. Бароўскае Ельн. у.(Раст.: Смоленск 140). у т а л о п і ц ц а - л л / о с я —уставиться, вперить взор на кого-либо или на что-либо. Войш.; Ар. Чаго ты ўталопіўся? Войш. Ну, чаго ты ўталопіўся i глядзіш? Прыбег пытаюся? К орзю к. См. утаропіцца. Круглыя дзяціныя вочачкі ўталопяцца на вас. Гарэцкі: Песьні, 17. ут&ршшща*ў - п л ю с я - ni ш с1 л—во зриться, Гсл. уставиться не сводя глаз, неподвижно" смотреть на кого-л., что-л. Ар. Р ы ж а н ь к і з ь в я р о к на с у к у ў га р ы с я д з і ц ь, у т а р о п і ў СЯ, г л я д з І Ц Ь. Гэлевіч: Здарэньне ў варэхах. Ну, к у д ы т ы ў т а р о п і ў с я? С. М узыка, 8. У я г о
Дадатковыя словы
аныьщь, вўтча, уткў, ушчўн-етл-еваць-іць
3 👁