Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

в а р т а с ь ц ь 1 1 9 4 з а в а р а в а ц ь вартасьць-ці; м н. ч., род.-цяў, ж. 1. стоимость (, выраженная в деньгах ценность чего-л. или величина затрат на ЧТО-Л., С.) Н ел. 44; Г с л.; М Г сл. Подле вартасьці работы заплачу табе. Нел. Вартасьць каня. Нел. ценность, М Гсл. соотношение по курсу(о деньгах, ценных бумагах). 3. цена, ценность, значимость, достоинство кого, чего-л. Гэта ня мае ніякае вартасьці. Ст. вартавое-огя, ср.—платеж за стражу. Нел. 44. Вартавога яму не аддана. Нел. вартаваць,— тую-туеш-туе, несоверш. —стеречь, караулить, Гсл.; Ар.; М Гсл. сторожить. Ш ел. Паслаў той гаспадар сына вартаваць. Н. (Афанасьев: Сказки, I, 1913, 209). Сядні мой рад вартаваць. Ст. Соверш. прывартаваць—подстеречь, подкараулить. Нел. 497. Прич. прывартаваны—подкарауленный. Н ел. 496. Злодзеі прывартаваны. Нел. Рой не прывартаваны. Нел. вартаўнік-гк*7, предл.-іку, зват Ача, мн. ч., дат.-КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—сторож, Гсл. караульщик, Шсл.; Ар.; Зямкевічы Сян. (Ксл.). караульный, часовой. Г с л.; А р. Вось вартаўнік: сам сьпіць, а коні нейдзе ходзяць. С т. Паставіць вартаўнікоў навокал двара. Нсл. 44. вартаўнічы-чягя, в знач. сущ.—начальник над стражей. Нсл. 44. Няхай вартаўнічы рассудзе. Нсл. Стары вартаўнічы ходзе з клякоткаю. Гарун: Варажба. (ДумкІ) ПОЛЯцелі ў даль, дзе няма гэтых гор — вартаўнічых няволі. Гарун(ст. "М ае Д умкі"). варты-тая-тае—достойный, стоющий. Нсл. 44. Варты чалавек. Нсл. Усіх роўна дзеле, вартага й ня вартага. Нсл. варты ганеньня—предосудительный, варушыцца, -шуся-шышся, несоверш. —шевелиться, двигаться. Шсл. Варушыся ты барзьдзей. Ст. варушыцца-ь/цуа—быть трогану, перевёрТЫВаему. НК.: Очерки, 279. Однкрат. зварухнуцца —пошевельнуться. Шсл. Ляжыць І не Зварухнецца. Ст. Соверш. заварушыцца—зашевелиться. Шсл. Дзяцё заварушылася ды ськінулася з лаўкі. Ст. Соверш. разварушыцца—расшевелиться. Шсл. Паку ль разварушыўся, — а тады, як бачыьи, работа пашла/. Ст. варушыць- ш ў - ш ы ш - ш а, несоверш.—воротить, шевелить, Шсл.; Растсл. трогать, перевёртывать. Н К.: О черки, Н о. 589. Н а г у м н і ш ч у в а р у ш а ць с е н а. Ст. М а л а ц ь б і т ы в а р у ш а ць с н а п ы. НК.: Очерки, 279. У Н Э М а з е т э к р уг (а р а б і з м ы) т о е с т: ру к а м і б я з п р ы ч ы н ы в а р у ш ы ц ь. КІТ, 83611. Однкрат. зварухнуць—пошевельнуть. Шсл. Соверш. зварушыць, 1. сдвинуть с места, Гсл. тронуть. Шсл. З в а р у ш ы ў г а д з і н ь н і к, д ы к ц я п е р ня хо ч а й с ь ц і. Ст. 2. взволновать, тронуть, растрогать. Гсл. Соверш. паварушыць-шу—пошевелить. Палцам у пуп паварушыць. Ют. 71614. Яна ня можа паварушыць ні рукамі, ні нагамі. Соверш. разварушыць—расшевелить. Шсл. Разварушы яго, хай прачыхаецца ды ўстаець. Ст. варчак-кя, м.— пристяжная лошадь, Нсл. пристяжка. Гсл. Падгані варчака. Нсл. варчаковая—пристяжная. Гсл.; МГсл. варых, меж дом ет.—выражающее быстрое раскачивание. Гсл. Варых, варых! ды з човена ў ваду. Гсл. варыхаць—раскачивать, колебать. Гсл. варыхацца—раскачиваться. Гсл. варыянт-my, м.—вариант. Ш чакаціхін, 35. варызгаць-яю-ясш-яс—говорить ерунду, бессмыслицу. Міх. П 'яны варызгае, разьбярэш яго там. Міх. Сьцяпан варызГаў, што ваша будзе. Міх. Ср. чаўпсьці. варыстая хата—изба, в которой варят, кухня. Пархв. варыва-вя, предл.-ве, ср. 1. кислые бураки в рассоле, Растсл. овощи вообще, как в огороде, так и в погребе. Ар. Пудоў з дваццаць варыва зыбралі. А зярэцкСян.(Ксл.). Сяголета ў нас свайго будзе на зіму варыва. Ст. 2. ботва огородных овощей. Ксл. Надабе назьбіраць варыва сьвіньням. Рыбчына Cip. (Ксл.). варыуня-ш, ж.—холодная летом и теплая зимою кладовка для овощей (варыва"), клубневых плодов и т.п. Войш. Трэба агледзіць на зіму варыўню. Ст. Схадзі ў варыўню na буракі. Кузьміно Сян. (Ксл.). Чакаў раніцы ў сваёй варыўні ŭ Л я в ОН Г у Ж Э в І Ч. Д удзіцкі(Бацьк., Но. 49-50/435436) 3 цеснай варыўні выносяць жорны. Танк (Калосьсе, Но. 3, стр. 130). Уменьш. варывёнька-кі-цы. С т. Увесь будынак пагарэў, толькі адна варывёнька засталася. Ст. влрыць-ру-рыш-ра; повел.-ры-рыма, несоверш., трех.— варить. Ар. Матуля вара буракі. Ар. Отгл. имя сущ. варЭНЬНt -Н Я, предл.-ню— варка пищи. Ар. Мусіць не дачакацца твайго варэньня. Ст. Соверш. звар ы ц ь чаго— сварить. Ар.; Шсл. Мужык, узяўшы тыя рыбкі, аддаў жонцы, каб Зварыла. Н. (Афанасьев, У, 1914, 9). Зварылі булёну. Ст. Соверш. н авары ц ь ч а г о — сварить много, наварить. Дурань кашы навара, калі крупы ёсьць. Послов. Северщ. (Косіч 53). паварыць, соверш. 1. варить некоторое время, поварить. Ар. Паварыла крыху ды кінула. 2. перен.—сварить всё. Ар. Паварыла ўсю гародніну. З Я В а р Л В Я Ц Ь - р у ю - р у е ш - р у е, несоверш. 1. к з а в а р ы ц ь,—заваривать. 2. к заварыць 2—закаливать что-л. железное. Нсл. 161. Завараваць, заварыць сякіру. Нсл