Беларуска-расійскі (вялікалітоўска-расійскі) слоўнік (1989). Я. Станкевіч

страціць 1160 атрэсьці 5. издерж ивать, употреблять на м ал оважные предметы. 6. лиш ить ж изни. Нел. Р азбойн ікі, не б а ю ч ы ся Б о га, т р а ц я ц ь лю д зёў. Нел. Соверш. страціць, 1. потерять. Нел.; Ксл. Залат ы час ст раціў. Нел. С т рац іў т ы сваё здароўе. Кузьміно Сян.(Ксл.). 2. истратить. Шел., утратить. Гсл., иметь убы тк и. Г р о ш а ў ст р а ц іў, а к а р ы сьц і мала. Ст., потратить. Дзмітр. п. Арл.(Жив. Старина, 1910, ІУ, 327, 328). П рич. СТрачаны — потерянный, утраченный. Нел. С т рачанага часу ня вернет. Нел. 3. издерж ать, употребить на маловажны е п р ед м ет ы. Нел. Ц я п ер ты с т р а ц іш грот ы, а пот ым б уд зет ж алець. Нел. 617. 4. лиш ить ж изни. Нел. Ім (разбой н ік ам) ст раціць чалавека, я к мух у забіць. Нел. О т гл. им я сущ. страценьне-ня, 1. см ертная казнь. Нел. А с уд зіл і на ст раценьне. Нел. 2. отсечение. Нел. Галаву, р у к у дам на ст раценьне, к алі не д а д зер ж у слова. Нел. т р э ', нареч., сокращ. от т р э б а — НуЖНО, надо. Ксл.; Шел.; Гсл. Ц япер яна ня т р э ' мне. Пісараўка Імгл. (Сержп.: Отчет, 7). Т р э ' купіць у вапт эццы ры цы ны. Буй Сян. (Ксл.). Н я плю й у ваду, б о сам ом у напіцца т р э ' б у д зе. Послов. Самін Пух. (Шел.). А т ут б а гн а, т р э ' п а ўзьц і, х в о р а га цягн уц ъ. Калосьсе, Но. 18, стр. 8. трэба, 1. в зн. безл.—нужно. Нел. 638, надо, п н з, н уж н о, н а д о (т р еб у ет ся, Шел.) Ар.; Пылькі Аз.(Ксл.); Шел.; МГсл. КалІ Ізграт ы ў, т р эб а па к ут а ва ц ь. П ослов. Нел. Т р эб а зрабіць, калі каж уць. Нел. Т рэба гэт а, як са б а к у п ят ая нага. Ст. 2. в знач. л и чн ого гл.—нужну быть. Нел. Ты м не ня т рэба. Нел. Тут ня вож ка т рэба, а за до ўга. Нел. 3. в знач. нескл. сущ.— НуЖДа, н е о б х о д и м ость. Нел. Т рэба каж а ехаць, а т о не п аехаў бы. Нел. Тр э'бала — тр эб а было. Шел. Т рэ б а л а папы т ацца ў лю дзёў. Ст. тр эй ц а ты -га а я -тя е — т р и д ц а т ы й. Н а т рэйц ат ым годзе. Сакуны 42. тр эй ц я е,—см. под перт ае. тае. трЭЙЦІ-ЦЯЯ-ЦЯС—третий. Рэч.(Пет. И, стр. 3); Чарнегаушчына(Курилло: Матеріяли); Сакуны 41. П а т о ў ён у трэй ц яе еяло. Дзяніскавічы НЗ(Шэйн и, 182). 3 гэт ы м і д зеўк а м і цяпер адн а р а сп уст а: на еяле ўж о трэй ц яя х о д зе з пузам. Ст.( п од расп уст а). Т рэйці бы ў дробн енькі. Цэлеш: Ярылаў агонь. А б т рэйцяй, дзяўчы н ка, скаж у, т т о ян а — д р у го е ня зн о й д зет — на сьвеце адна. Гарун:ст. Ноктурно".. ГрЫНевІЧ Іт оў уж о т рэй ц і дзень. Гарун: Пан Шаб. Н а двары ўж о трэй ц і дзень, я к каж а м аці, т алеЮЦЬ. ЧЗрцІ. Вышынскі: Хата пад ліпою(Беларус, Но. 155). А тр э й ц і(к а ж а): "З м о г с я? С уп а ч ы н ьГ Салавей: Сіла, 78. П іт у т а б е ўж о трэй ц і ліст. Пушча(Калосьсе, Но. 18,1939, стр. 17). Т рэйці го р ад да ic арат ы м і. П. Бярэзнае на Чарнегаўшчыне(Курило: Матеріялн). У т рэй ц ю ю тр у б у заграю. п. Стольнае, тм. Т рэйц юю часьць. Вюнішча, тм. Трэйцяга, т р эй ц я м у зьм ет н я ў. Тм. Д а трэй ц я е хат ы. Казылеўка, тм. Т рэйц Ідзень. Шабеліняў, тм. трэйчы, нареч.—троекратно. Шсл., трыжДЫ. Вішнева Вал.; Ашмяна. Т рэй чы nepaхры сьціўся. Ст. Трэйчы перабірала з р у к іў р у к у. Дудзіцкі(Бацькаўшчына, Но. 376-377). Р ы м ары ха т р эй чы п ац алавала я го н а е целца. Тм. Трэйчы пераказаць. Харобрычы (Курило 88). трэска-к7-і*ы, ж.—щепа(щепка, Ap.; Ксл.) Шсл.; Нсл. 639; Гсл. Т рэска зы рка гарыць. Пятніцкая Беш.Ксл. П адлажы т р эс к у на ком ін ак. Ст. П адбяры трэскі. Нсл. Д зе сякуць, а дзе т р эск і лят уць. Гсл. Уменьш. трэсачка-ч/d— щепочка. Ap.; Нсл. Зьм яці з л а ўк і гэт ы я т рэсачкі. Нсл. С обир. трэскуньне-ня, предл.-Н Ю. Сакуны 41. трэскат-my, м.—треск. Яцкава(Шакун). трэскацца—лопаться. Гсл. трэскавы-ва я -ва е— от щепы происходящий. Нсл. Т рэскавая т опля ня цёпла. Нсл. Т рэскавы ж ар. Нсл. трЭСЬНІК-/кЯ, п р е д л.- І к у, с о б и р.— Куча "т рэсак"—щепок. С ахорам ускоп ую ц ь перагнілы трэсьнік. Сакуны, 27. трэсьці, Ар.; Шсл., трЭСЬЦЬ. Нсл., т расусёт -сёць-сём -сіцё; прош. вр. т рос, т рэсла, т рэсьлі, несоверш., nepex. 1. ТрЯСТИ(деревЬЯ, обыкновено фруктовые, С.) Шсл.; Нсл. 639; Ар.; Гсл. П ай ду т рэсьці ігрут ы. Ст. Н я р ут б абін ы х ігр ут; свае m paci ды бабе нясі. П о с л о в. Нсл. о д н к р. трасануць-ну-нгешнёць-нём, к а го -т т о — тряхнуть. Нсл. Трасануць яблы ну. Нсл. Трасані ты сваю м ат он ку, м ож а й вы т расет тт о! Нсл. Соверш. затрэсьці— затрясти. Ар. Н ет т а ц я б е ЦЯЦЮХа зат рэсла. Пацкава1мсьц.(Бясл/). С оверш. патрэсьці( патрэсьць, Нсл). Трэсьць, пат рэсьць яблы ну. Нсл. Трэсьці, п ат рэсьц і ка го за валасы. Нсл., дёргать, дернуть за волосы. П ат рэсьці кіт аню. Нсл.—дать, выдать деньги. 2. трэсыді гной—разорасывать равномерно по полю кучи навоза. Ар. Бабы пай т лі гн о й трэсьці. Ар. 3. вызывать дрожь. Я го трасець т расца. Вейна Сян.(Ксл., п од т расца). 4. производить обыск. Ар.; Шсл.; Гсл. М Ш ца пры ехала ў еяло т рэсьці, каб знайсьці сам ат уж ку. Ст. С оверш. абтрэсьці— обыскать. Дел. А б т рэсьл і м алцам паст аньня i знайт лі яблы ка. Дел. атрасаць-аю -dem -de, н есоверш.— отряхивать. У восень вецер ат расаў зь яблыны пачарнелае лісьце. Полымя, 1967, Но. 8, 244. С оверш. атрэсьці—отряхнуть, атрэсьці—отряхнуть, атрасаць(атрэсьці, С.) р у к і— отказываться от забот и попечения о ком. Дел. А цец-м аці р у к і ат расае ад свайго дзіцяці. Дел