Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

АД РЭДАКЦЫЙНАЙ КАЛЕГІІ Ж бУІШ НЬКІ... Памянш.-ласк. да жбуты... Назоўнікі, якія абазначаюць асоб жаночага полу i ўтвораны ад назоўнікаў мужчынскага роду, вызначаюццапахыпу:Жан. д а,.. Напрыклад: ATPAHĆM KA... Жан. да аграном... K ACfPM A... Жан. да касір... Простая форма вышэйшай ступені параўнання прыметніка (прыслоўя) вызначаецца па тыпу: Выш. ст. да... Напрыклад: ДАЎЖЗИШЫ... Выш. ст. да доўгі... ДУЖ ЗИ...Вы ш. ст. да дуж а... Тыпавыя азначэнні выкарыстоўваюцца толькі ў тых выпадках, калі слова, з якім суадносіцца азначаемае, таксама ёсць у Слоўніку. Часта словы тлумачацца шляхам сістэмы адсылак. Так, калі групе слоў уласціва сэнсавая, граматычная i стылістычная тоеснасць, a адрозненні датычаць фанемнага саставу кораня, то семантыка іх раскрываецца пры адным, больш ужывальным слове; астатнія вызначаюцца па тыпу: Toe, штоi..., напрыклад: Д ЗЯРБбШ К... Дранік... Д ЗЯ РГбН ІК... Toe, штоi д з я р б б н і к. д з я р д з ё н ік... Toe, што i д з я р б б н і к. Аналагічным чынам афармляюцца аднакарэнныя словы, аднолькавыя або блізкія значэннем, але якія маюць адметныя словаўтваральныя афіксы: ПРЫ КАРАТКА... Караткавата... ПРЫКАРАЦЬ... Toe, што i п р ы к а р а т к а. ісінонімы: А Б ІЙ К І... Абутак на драўлянай падэш ве... ДЗБРАВИКІ... Toe, што i а б і й к і. ДЗЕРАВИНКІ... Toe, штоi а б і й к і. ДЗЕРАВИНІКІ... T o e,штоі а б і й к і. Кожнае ca значэнняў мнагазначнага слова выдэелена ў Слоўніку арабскімі лічбамі: гА ф тКА... 1. Пятля для кручка... 2. Дзірачка для гузіка... Адценні значэння аддзяляюцца знакам //. Пераносныя знячэнні слоў вызначаюцца пасля прамых i суправаджаюцца паметай перан. Нярэдка пасля асноўнага тлумачэння слова ў дужках прьгаодзяцца дадатковыя звесткі пра значэнне слова, сферы яго ўжывання, спалучальнасці i інш., напрыклад: ВІТУШ КА... Абора (да лапця)... ВУЗГАЛАЎКА... Вузгалаўе (у возе)... АБАБРАЦЬ... Зняць, сабраць (рой, жукоў)... Калі словы аднаго разраду знаходзяцца ў поўнай сэнсавай адпаведнасці, але адрозніваюцца граматычнымі катэгорыямі, то афармляюцца яны па тыпу адсылкі: РАЗАБРАЦЬ зак. Разрабаваць... РАЗБІРАЦЬ. Яезак. да разабраць... Аналагічна афармляецца семантычная сувязь дзеяслова з яго формамі - дзеепрыметнікам i дзеепрыслоўем: ПРЫБЯЛЩЬ зак. Закрасіць рэдкую страву малаком... ПРЫБЁЛЕНЫ дзеепрым. зал. np. ад прыбялГць... ПАРАСПАЎЗЛУШЫСЯ дзеепрысл. зак. np. ад параспаўзацца... Пры болынасці слоў іншамоўнага паходжання ў канцы слоўнікавага артыкула ў дужках прыводзяцца адпаведныя паралелі.з мовы-крыніцы: АФІЦиНА ж. Флігель, падсобнае памяшканне для служачых у панскім м аёнтку... (польск. oficyna 'тс*). АРУД м. Засек... (літ: arŭodas 'тс*). У выпадку, калі загалоўнае слова ўжываецца толысі ў пэўным выразе, пасля загалоўнага слова ставіцца двухкроп'е, а пасля яго ідзе даны выраз. Напрыклад: Ад*ёду: ад*еду няма... У Слоўніку ўлічаны i паказаны ўсе выяўленыя ў матэрыяле фразеалагічна звязаныя значэнні слоў. Фразеалагічна звязаныя значэнні слова прыводзяцца пасля свабодных з ромбам 0. Фразеалагізмы, таксама як i свабодныя словы, маюць тлумачэнні i пашпартызаваныя ілюстрацыі. Напрыклад: ББГАЦЬ незак. Заляцацца. Старэйшы бегая за маёй унучкай, палюбшся. Вялисая Вуса Уздз. 0 Мурашкі па скуры бегаюць — адчуваць дрыжыкі ад жудасці, страху. Цяпер як гляну; як ліцяйь аўтобусы ці таксі гэдак шыпка, дык аш мурашкі па скуры бегаюць. Станькі Віл. # Калі ў слове, пры якім падаецца фразеалагізм, у свабодным ужыванні дыферэнцыяль