АД РЭДАКЦЫЙНАЙ КАЛЕГІІ 7 ліку; дзеясловы - у неазначальнай форме i г. д. 3 граматычных памет для назоўнікаў указваецца род i лік. Родавая характарыстыка слова паказана паметамі м. (мужчынскі род), ж. (жаночы род), н. (ніякі род). Назоўнікі агульнага роду маюць паметум. i ж. Зборныя назоўнікі i лічэбнікі ўжіўваюцца з паметай зб., напрыклад: ВАГОНКА... э5. ВОСЬМБРА...зб. i г. д. Пры назоўніках, якія маюць форму толькі аднаго ліку — адзіночнага ці множнага, ставяцца паметы толькі абз. або толькі мн. напрыклад: КАН А голмсі адз.... КАМ ЯКІ голью мн.... Калі назоўнік выступав пераважна ў форме множнага ліку, але магчыма i форма адзіночнага ліку, то ў загаловак выносіцца форма множнага ліку, пры ёй адзначаецца форма адзіночнага ліку з адпаведнай паметай: ВЯЗБНКІмн.;адз. вязонкаж.... Паметамі зак., незак. адзначаюцца трыванні дзеяслова. Безасабовыя дзеясловы i безасабовыя формы асабовых дзеясловаў падаюцца ў форме інфінітыва: РАССТОЯЦЦА, СУТбНЬВАЦЦА або ў форме 3-й асобы адзіночнага ліку цяперашняга часу: ВАРЫЦЬ, ПРЫПЯКАЕ і суправаджаюцца паметай беэас. Пры аднакратных дзеясловах тыпу СМАЛЬНУЦЬ, СТРЗЛЬНУЦЬ стаіць памета аднакр. Для іншых слоў, акрамя назоўнікаў i дзеясловаў, сродкам граматычнай характарыстыкі ў Слоўніку з'яўляюцца паметы, што абазначаюць прыналежнасць слова да канкрэтнага граматычнага класа: прым. (прыметнік), ліч. (лічэбнік), займ. (займеннік), дзеепрым. (дзеепрыметнік), дзеепрысл. (дзеепрыслоўе), прысл. (прыслоўе), прыназ. (прыназоўнік), злучн. (злучнік), часц. (часціца), выкл. (вьпслічнік). Пры назоўніках i дзеясловах паметы падобнага характеру не даюцца: іх ролю выконваюць паметы роду, ліку для назоўнікаў, трывання — для дзеясловаў. Калі тое ці іншае слова выступав ў функцыі іншай часціны мовы, у Слоўніку такое слова суправаджаецца спецыяльнымі паметамі: у знач. наз. (y значэнні назоўніка), у знач. прым. (y значэнні прыметніка), у знач. прысл. (у значэнні прыслоўя). Стылісіычная характарыстыка слова. Слоўнік складаецца амаль вьпслючна з гутарковай лексікі, словы якой у пераважнай большасці з'яўляюцца стылістычна нейтральнымі. Нейтральныя словы i выразы ў Слоўніку спецыяльнай паметай не адзначаюцца: абагіаіцца 'абараніцца ад каго-н.', буба 'замужняя жанчына', бацин бусел', дэёўка дзяўчына', даць волю каму-н. 'не абмяжоўваць дзеянні каго-н.э, дэень у дэень штодзень', лапатлівы 'гаваркі, балбатлівы', лацвёй 'лягчэй*, легкав&с 'легкавы аўтамабіль'. Пэўная частка гутарковай лексікі экспрэсіўна афарбаваная; экспрэсія выражаецца як caмім значэннем кораня, так i лексіка-граматычка, з дапамогай суфікса. Такія словы коратка i трапна характарызуюць асобу, падзеі, з'явы, прадметы i суправаджаюцца паметамі ласк. (ласкальнае): касатка... ласк. Чалавек добрай душ ы...; пагард. (пагардлівае): лабідуда... пагард. Абібок, лодыр...; груб, (грубае): липа... груб. Рот... i іншымі паметамі, якія перадаюць ступень экспрэсіўнасці (гл. умоўныя скарачэнні). Частка памет указвае на сферу ўжывання слова: пчал. (пчалярства), ткац. (ткацтва), рыб. (рыбалоўства), ганч. (ганчарная справа), кулін. (кулінарнае), олыг. (плытніцкае) i інш. Паметай гіст. (гістарычнае) пазначаюцца словы, якія называюць рэаліі, паняцці мінулых эпох, напрыклад: AKĆHAM... гіст. Службовец у панскім маёнтку, які кіраваў гаспадаркай... Сэнсавая хцракхцхыстыка слова. Істотную частку слоўнікавага артыкула складае азначэнне семантыкі слова. Значэнне большасці слоў раскрываецца шляхам адпаведнага літаратурнага эквівалента, напрыклад: габвы 'лясшк*, дэехцярык дыфтэрыя', раІцпГнтіе вяснуішсі' i інш. Значэнне слова можа раскрывацца i сінонімамі, напрыклад:- екатанне н. Ёкат, лямант, брэх, в іс к...; гудасны лрьш. Агідны, непрыемны... У выпадках адсутнасці літаратурнага эквівалента даецца разгорнутае тлумачэнне на аснове матэрыялу картачкі-цытаты. Напрыклад: дэёршчык м. Той, хто выкідае гной ca стойла; дуддэё н. Сцяблы збожжавых раслін з неналітым коласам; дулыса ж. Пыл з утрыманнем дробных частак валакна i інш. Пры тлумачэнні назваў птушак, звяроў, насякомых, рыб, раслін, грыбоў пасля падачы літаратурнага адпаведніка прыводзіцца тэрміналагічная лацінская назва, напрыклад: АШ іАЎКА... бат. Сыраежка (Russula)... ЕДРАНЁЦ... бат. Бядрынец (Pimpinella)... Дэмінутыўныя формы назоўнікаў i прыметнікаў вызначаюцца па тылу: Памянш. д а..., Павел, да..., Памянш.-ласк. д а..., напрыклад: ДЗЯЦ&НАЧАК... Памяти, да дзяцёнак
Дадатковыя словы
б^ба, бацйн, вблю, вязбнкаж, г^дасны, дўлыса, зявы, зяўляюцца, лйпа, ўжі^ваюцца
33 👁