Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

Б БАБА 31 АХТАМАТ а*. Аўтамат. А паставілі пулямёт пры хаця, а самі с ахтаматамі, „выхадзі ў пуньку [прышоў немяц] тры*. Вышлі тры нашыя, гэтыя старыкі, дык аччынілі хлеў, у хлеу я к ухадзілі, пулямёт затрашчаў i ахтаматы, — / пабілі іх. Сваткі Мядз. АХЩ часц. Няўжо. А хці праўда, што кіншчык зазСвирэў? Кіно ні пакажуць? Халопенічы Круп. АЦАПЩЬ зак. Акружыць, размясціцца ланцугом вакол, закрываючы выхады. Ішлі блакада цэп'ю, ацапілі дзярэўню, na тры сядзелі кругом дзярэўні. Сваткі Мядз. АЦВСЛІВЫ прым. L Не пульхны, глёўкі (пра хлеб, булку). Нешта ў вас сёньня хлеп ацесьлівы, за зубы бярэцца, нясмачны, мяккі, што на пальцах вада відаць. Клетнае Барыс. 2. перан., зневаж. Недапечаны. Некі ён я к ацесьлівы, ідэе i чуць варочаяцца. Дукора Пух. АЦЭГАЦЦА зак. Адпаіцца (малаком, пойлам), паправіцца на целе. Худзенькая-худзенькая была цялушачка, адны косьці. Але сталі паіць малачком, ацэгалася i цяпер, кап ты паглядзеў якая! Савоні Стаўб. АЦЮЧЗРЫЦЦА зак. Экспр. Ачуняць. Я к сталі ўколы даваць, патроху ацючэрыўся. Кухцічы Уздз. АЦЯЛЯГАВАЦЦА неэак. Марудзіць, агінацца. Дёллыя дзянькі сталі, думаю, няма чего ацялягавацца i чакаць з мора пагоды. Порычы Валож. Скарэй хадзі, што ты там ацілягаваісься, лець паварочваісься. Рабунь Чэрв. АЦЯРбБКІ толькі мн. Абрэзкі ад гародніны. Занясі ацяропкі карове. Рудня Віл. АЧАЛАВЁЧЫЦЦА зак. Ажаніцца. Ачалавечыўся б ён, а то ходзіць як блуднъи Каменка Уздз. АЧАСЛЦЬ зак. Аддзяліць кужаль ад пачасся А мы гэтай шчэткай ачэійым, i гэта ўжо добрая пачасься, гэта ўжо як кужаль. Папоўка Мядз. АЧУЦШЬ зак. Прывесці да прытомнасці. Яны раскідалі гэты амбар ~ i зваліўсё. Казалі, іскусьцьвяно дыханё рабілі, прыводзілі ў чуства — ачуділі. Савоні Стаўб. АШАВУРАКм. Аскабалак, палка. Я к скіня ён сваю капоту, я к хваця ашавурак ды за собакам сьледам. Забрэжжа Валож. АШАЛАМУЦІЦЦА зак. Ашаламіцца, згубіць кірунак. Я к перайшла ўся гэта калона фашыстаў, яна'ўстала ŭ ні ведая, ашаламуцілася, ні ведая, куды йсьці. Чырвоны Пасёлак П ух. АШАЛАПЁЦЬ зак. Страціць (на некаторы час) здольнасць рэагаваць. Я к увайшла ў хату, дык i ашалапела: усё паччышчана з шафы - i сукенкі іабрусьи Клетнае Барыс. АШАМОТАКм. Слаба звіты качан капусты. Добрыя качаны особенна склала, ашамоткі карові парэжам. Вялікая Byca Уздз. АШАРАііШАЦЦА незак. Здзіўляцца. Прыходжу дамоў i ашарашваюся: усё кругом naраскідавана, усюды беспарадак. Кухцічы Уздз. АЩАРАШЫЦЬ зак. Зрабіць моцнае ўражанне, здзівіць. H y i ашарашыў жа ён мяне, я к сказаў, што жэніцца на гэтай дзяўчыне. Каменка Уздз. АШЛАП m. Верхние бервяно ў зрубе будынка, якое кладуць на бэлькі. Самы верхні вянок, на які ставяць страпілы, - ашлапы, у яго ўпускаюцца кроквы. Мікалаеўшчына Стаўб. АШЛЁПКІ толькі мн. Падношаны, абшарпаны абутак. Што гэта за ашлёпкі ў цябе на нагах?Бытта купіць чаравікі табе німа за што? Узгурск Чэрв. АШМОТАЦЬ зак. Парваць на шматкі. Я к станя тхор качку цягнуць, ён жа ні выцягня яе пат падрубу, галаву аткусіць, а ш куру гэтую ашмотая i кіня. Мікалаеўшчына Стаўб. АШ бМ АКм. Toe, што i а ш а м о т а к. Я к лісьця паскладаецца, a галоўкі самой няма, то капуста не ўрадзіла, a ўся у ашомкі пайшла. Мікалаеўшчына Стаўб. Б БАБА1 ж. 1. Жанчына. Туг у нас баба одна померла за тыдзянь перад вашым прыездам. Нешто зрабіласё, спарыжавало ўсю, мову отняло бабі — и к абеду памылі ўжо. Савоні Стаўб. 2. Жонка. Калі маладая, то жонка, годы - баба, а я к пастарэя, то старая. Ігрушка Круп. Пагуляйце, дзевачкі, мая баба сычас прыдзе. Рудня Чэрв. 3. Замужняя жанчына. У „Прамені" [назва раённай газеты] ест апавяданьне пра нашу вёску, здымкі. Много здымкаў. На здьшках бабы, много іх там, усе замужнія, дзевушак тут німа. Савоні Стаўб. 4. уст. Бабка, павітуха. Рушнік бярэш пат паху, ну й ідзеш к бабі. Бабі у руку пацалуяш; „от, бапка, йдзеця ка мне, у мяне рой радзіўся*. Ну, тая бапка бярэ [некалі палатно бралх] хустку, палатно, хто на шапачку, як дзеўка, дак ленту бярэ, пялёначку сваю бярэ. Ідзе дзіця мыць. Таўкачэвічы Уздз. 5. Як зварот да старой кабеты. - Хадзем, баба, я завяду вас, памагу дайсьці. Вязынка Маладз. б. перан., іран. Мужчына нерашучы, бесхарактерны. — Што ты раскрычаўся, як глушак у лесіі Вазьмі сябе ў рукі, ні буцъ бабаюі Горкі Стаўб. БАБА2 ж. Гатунак груш. Ігрушка баба — крупноватая, жаўклявая, плод сопкі. Ляшчынск Мядз. БАБА3 ж. Бочка ці тоўстая калода, умарожаная ў лёд. У одну пролубку апускаюць сетку под лёд, а конец вяроўкі наматваюць на бочку, якая бабай называіцца, круцяць вяроўку на бабу i проз другую выцягваюць сетку з рыбой. Нарач Мядз