Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

ЗАШЧЫТАК 3 кволым, тонкім (пра расліны). Сёлета гуркі заўсём зашчырэлі, вядома, халады несусьветныя ўвесь час стаялі. Баяры Маладз. ЗАШЧЫТАК м. Франхон. Палес зашчытак красіць djii скінуўся. Вецярэвічы Пух. ЗАШЫЦЦА зак. Не справіцца з работай у пэўны тэрмін, закапацца. Работы было шмат, i яна зашьілася зь ёй. Каменка Уздз. ЗАШЭРХНУЦЬ зак. Зацвярдзець, пакрыўшыся тонкім слоем лёду або падсохшы (аб гразі, глебе). Сталі марозікі, грась зашэрхла. Вецярэрічы Пух. ЗАЮ ДЗі'АНЫ дзеепрым. Запэцканы, брудны. Заюдзёаная адзежа ад гразі аж ломіцца, а кап пачысьціць, дык рук німа. Аляхновічы Маладз. ЗАЯДА м. i ж. Неадабр. Злосны, задзірысты чалавек — жанчына або мужчына. Я к шчэпяцца, то ні развесьці, абоя ладныя заяды. Лісіцы Мін. ЗАЯДУХА ж. Асудж. Злюка, задзіра. Гэто ёй усё мало! Зь ім памерЬавацца можно, а ёй усё мало, заядуха гэта. Савоні Стаўб. ЗАЯНЯТКАн. Памянш.-ласк. Зайчанятка. Aŭ, сёньня відзелі малінькіх заянятак, але не злавілі. Ляшчьгаск Мядз. ЗАЯРЫ ЦЬзак. Экспр. Шпурнуць з лютай сілай. Я к заярыў ката сь печы, дык бедны аш дзешку сь цестам перавярнуў. Вялікая Byca ЗАЯЎЛЁННЯ ік. Заява. Нада напісаць заяўленьня, штобы дровы палучыць на зіму. Бытча Барыс.; параўн. рус. заявление тс'. з Ая ц -ш а р а к. Шэры заяц. У нас усё кажуць заяц-шарак. Мікалаеўшчына Стаўб. зАячы гл. заёчы ЗБАГАЦЁЦЬ зак. Разбагацець, абжыцца. Гэны ўжо як збагацеў, дык на людзі i вочы не кожа. ГілікіВалож. ЗБАДАЦЬ зак. Прызнаць, устанавіць. Збадалі востры гастрыт. Палажылі ў бальніцу. Залазоўе Віл.; тіараўн. польск. zbadać 'даследаваць, абследаваць хворага'. ЗБАДЗИЦЦА зак. Застаўшыся нявыкарыстаным, прыйсці ў непрыгоднасць. Рас Рыгор мой кажыць, каб мы, Стэтіка, тую канюшыну прадалі, што табе цесь прывёз, усё анно яна збадзяецца бес толку. Язні Віл. Бярыце, дзяўчаткі, малако есьця, ŭ то ўсё роўна збадзяецца, я ш адна яго ня зъем. Баяры Маладз. ЗБАЁДАЦЬ зак. Марна патраціць, перавесці. Гадасъцъ ты! Збаёдаў усе гроты ды яшчэ мала. Дзе ж набрацца табе! Бяларучы Лаг. ЗБАН м. 1. Вялікі бітон на ваду, малако. Павезьлі збан вады косцам. Бальцары Маладз. 2. Плецены выраб для захавання збожжа. Няма збаноў, не пашыў, прыдзецца ў мяхах дзяржацъ. Х ожава Маладз. ЗБАЯЦЦА зак. Пабаяцца. Яна дзяцей ні збаялася i вышла на дзеці. Цялякава Уздз. ЗБАя ДЬ зак. Расказачь. Бабушка, збай басьню. а не дык каску. Хожава Маладз. ЗББДНІЦЦА зак. Заснуць, скурчыўшыся. А яна ўжо збеднілася, не будзі, хай сьпіць. Хожава Маладз. ЗБЁРАЦЬзак. Сабраць. Масла зьбераш, панясеш прадасі. Калі зьберуць што, то добра. Ляшчынск Мядз. з б ів А ць незак. О Мышы лбы збіваюць пуста. А гэты толькі хваліцца багацьцім, а бывала, я к вісна прыходзіць, дык у засіках мышы лбы збіваюць. Язні Віл. з б ір А ц ц а незак., безас. Хмарыцца, зацягвацца хмарамі. Ёсь такая прымета народная: холанна ды на дошч зьбіраяцца - грат высытгля. Мікалаеўшчына Стаўб. ЗБІЦЦА зак. 0 Збіцца з дарогі — пачаць весці няправільны спосаб жыцця. Паттрымаць у бядзе чалавека абізацельна трэба, а то глядзі i саб'ецца з дарогі. Дукора Пух. ЗБІЦЬ зак. 0 ЗІбіць з дцфогі каго-н. — уз~ дзейнічаючы пэўным чьгаам, схіліць каго змяніць паводзіны ў горшы бок, штурхнуць на нядобрае. A потым што. Бацькі вазналі, шго рана ўнучка радзілася. Я к намогся, як стаў бацька гаварыць сыну, што дачка ні т в о я зьбілі сына з дарогі, стаў той сын воўкам глядзець на маладзіцу. І во трэці год жывуць na сабе. Савоні Стаўб. Збіць на (чорную) порхаўку — бязлітасна збіць. Тады што рас болей стаў бясіцца, сам ні веда, дзе што положа, а я ўсё, бедная, вінавата — саб'е мяне на nopхаўку на чорную. Аляхновічы Маладз. ЗБЛАЖАЦЬ зак. Схуднець, змарнець. І чего гэта ты так золажала, я к пугаўё станчэла; можа хворая ці зь ім, мужам, дачушка, няважна жрівеце? Узгурск Чэрв. ЗБЛІЗКА прысл. 3 тутэйшых мясцін, з блізкай мясцовасці. Дзьве нявесткі ў мяне: адна з Беразіна, а другая тутака, золіска. Дрычын ПУХ* .. ЗБЛ0ЦЩ Б зак. Папсаваць, зглуміць. Не золоць сукенкі, як пойдзіш гуляць, буць акуратная. Пугачы Мядз. ЗБЛУДЗЩ ЦА зак. Зблудзіць. H y, ён ca страху золудзіўся, выбіўся ў другі бок, папаўся чуць ні ў фашысцкія рукі тожа. Чырвоны Пасёлак Пух, ЗБЛУДЗЩ Ь зак. Экспр. Памыліцца. Гэта ш ты золудзіла: мацеолы на дзень закрываюцца. Баяры Маладз. ЗБЛУТАЦЬ зак. Зблытаць. Я к хітры заяц, то як золутае сьляды, дык i ні знайдзеш, npaпаў сьлет i ўсё тут. Мікалаеўшчына Стаўб. ЗБЛЗНКАЦЦА зак. Экспр. Нахадзіцца, натупацца. Гэтак ужо сёньня золэнкаліся, ногі чуць дацягнулі. Станькі Віл. ЗБОЙКІ мн.; адз. эбойка ж. Ткац. Збоічы, клінкі. Збойкі пазаганяй, а то кроены твое