Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

ЗАЙЦАЎ 3 Болъшы стукнуў малой па галаве банкай, а тая i зайшлася. Жораўка П ух. 2. Памерці. Бацькі зайшліся ад гора. Што ж вы думаяця? Пахавацъ кармільца на старасьці гот. Горкі Стаўб. Ф Аж сэрца зайшлося - сціснулася, замёрла ўсё ўнутры. А потым ні выдзяржала, паклікала. Чакаю. А ў самой аш сэрца зайшлося. Залазоўе Віл. ЗАЙЦАЎ прым. О Зайцева капуста — кісліца звычайная (Oxalis). Зайцева капуста ў леся расъце, яе як шчоўе есьці можна. Вецярэвічы Пух. Зайцева салата — тое, што i з а йца ва к а п у с т а. Зайцава салата квітніць белінькімі кветкамі, расъцець па кустах, у яе лісьця як тры лапачкі. Рудня Лаг. Зайцаў баравік (барвік) — заячы баравік (Xerocomus subtomentosus). Зайцаў баравік на тонкай носцы з маленькай шапачкай. Рудня Лаг. Зайцаў барвік [яго яшчэ палявым завуць] зьверху рудзенькі, a зьнізу зялёнінькі ў дзірачкі рэдзінькія, сітаваты падысподам. Нядаль Барыс. Зайцаўгарох- тое, што i заёчы га р б ш а к. На дзірванах расъцець многа зайцава гароху. Ляшчынск Мядз. ЗАЙЧЫ прым. Заячы. Гулялі на лыжах, дык зайчыя съляды бачылі, настаўнік нам naказаў, я к чытаць іх. Рабунь Віл. О Зайчая капуста — тое, што i зай ц ав а к а п у с т а; гл. зайцаў. Зайчай капусты ў лясох шукаць трэба, у зайчай KanycTŚt кісьлянькі смак, цьвіцё белым иъветам. Хожава Маладз. Ты зайчаю капусту еў? Паплавы Бярэз. Зайчаю капусту зьбіраюць i варацъ. Ляшчынск Мядз. Зёйчы гарох — тое, што i заёчы га р б х. У зайчым гароху маленькія чорнінькія бубачкі. Зайчы гарох цьвіце чырвонінькімі кветачкамі. Хожава Маладз. ЗАЙЧЫК м. Кулін. Маленькі хлябок з рэштак цвета з мясной начынкай або без яе. Натасцы зайчыка сьпяку, добра? Горкі Стаўб. з а к а б Ай ч ы к м. Няроўнасць у выглядзе зморшчынкі (на шапачцы грыба). Смаршкі дужа зморшчаныя грыбы. У рупчыкі ўвесь, у закабайчыкі такія, канаў/кі. Нядаль Барыс. ЗАКАБЛУК м. Абцас. На закаблуках у ботах прыбіваюць падкоўкі. Ваўкалатка Докш. ЗАКАЖ ЗННБ н. Заражэнне. Яна так у дарозе ŭ сканала, бо пашло ў яе закажэньне ад нагі. Гілікі Валож.; параўн. польск. zakaźenie тс. ЗАКАЛЕЦ m. Рэшткі пітва ў шклянцы. Хто пакідае закаліц, той не жадае дабра гаспадару. Мехаўка Чэрв. ЗАКАЛЁЦЬ зак. Груб. Памерці. Мужык адной бабы з нашай вёскі закалеў на сінавале. Жызнава Віл. ЗАКАЛЗАц Ь зак. Укласці каню ў рот цуглі. Іван, закалзай каня, бо панясе. Сырмеж Мядз. ЗАКАЛ бЦ Ьзак. Toe, што i загнаць. Заколола паляц шчэпкай. Пруднікі Валож. ЗАКАЛЮТЫ толькі мн. Вулічны лабірынт. Я чуць не золудзіў у закалютах, лець нашоў патрэбную вуліцу. Баравая Пух. ЗАКАМЛІСТЬІ прым. 3 тоўстым камлём. Закамлістьгя дрэвы растуць каля болота. Taкарышкі Іўеў.ф ЗАКАНДРЫЧЫЦЦА зак. Груб. Заўпарціцца, праявіць нязгоду. Я к закандрычылася, дык мусіў адзін на госьці ехаць: не захацела i ўсё тут. Клетнае Барыс. ЗАКАНЛЫБАЦЦА зак. Унадзіцца. Закандыбалася ліса да нашых хутароў, пералавіла нашых курэй. Барок Стаўб. ЗАКАНЧЭННБ н. 1. Пачастунак цеслярам пасля збудавання зруба. Я к кроквы пастаояць, тады робяць заканчэньне i добра замочваюць зруп. Малмыгі Віл. 2. Выпускны вечар. Сёнъня ў Сьмілавічох нашы дзеці гуляюць заканчэнъне. Турын Пух. ЗАКАПБЩЩ Ь зак. 0 Закапыліць губы загневацца, надзьмуцца, пакрыўдзіцца. Яна такая ганаровая, чуць што, закапыліць губы ŭ пайшла. Цялякава Уздз. ЗАКАРЭЎШЫ у знач. прым. Закарэлы. А якая няраха ты! Спадніцу адзеўшы, ласьне кажучы, адымачку, на прыпячку рандэлькі i патэльні закарэўшыя. Чаму ты так пусьцілася?! Забрэжжа Валож. ЗАКАСІЦЬ зак. Закасаць. Закасі рукавы, а то намочыш. Вецярэвічы Пух. ЗАКАТ м. Франтон, забіты не дошкамі, а закладзены тонкімі бярвеннямі. Зашчытак дошкамі забівалі, акенца ў зашчытку. А бывала, закаты былі, то ніхто тых акенцаў i не рабіў. Закат закладалі бярвеньнямі, так як съцяну, уверх вузей i вузей. Бяларучы Лаг. ЗАКАТАЦЦА зак. Абматацца, загарнуцца. А адна жанчынка закаталася ізь дзяцямі ў мох, i каровы церазь яе перайшлі, i сабакі neрайшлі, ні пачулі яе i карнікі. Чырвоны Пасёлак Пух. ЗАКІўАРАК гл. заўарак ЗАКІДАЦЬ1 незак. 1. Закрываць, закладаць праём ў хляве. Шчыт забіваюць дошкамі, a ў хляве закідаюць зь бярвеньняў катушкі, закідаюць катушкі ў хляве. Такарышкі Іўеў. 2. перан. Зрывацца з вуснаў. Гэтых беларусаў, што з Беласточчыны пераехалі, усё раўно пазнаеш: не-не дый закідае своё слаўцо, іх у нас„керысямі* дразъняць. Арцюхі Стаўб. ЗАКІДАЦЬ2 зак. Укідаць (y бёрда). Пасьля ніта ніткі асновы закідаюць у бёрда, у одну трасьуіну дзъве ніткі. Даўгінава Віл. ЗАІСІДКІ мн. Куточак на вышках, дзе гаспадыня складае непатрэбныя рэчы. Туфлі во з закідак дастала, нарамантавала, i во добра на работу насіць. Бяларучы Лаг. ЗАКІЛЗЫ мн. Цуглі. Улажы каню закілзы