ЗА 3 спосабу дзеяння. Маруська добра гуляя польку, с патскокам. Ляхавічы Дзярж. Вераб'я дзеўкі танцавалі з прыпяваньням: „Верабей, верабей, не клявай канапель". Дукора Пух. Рускага танцавалі с прысяткай, польку тожа. Ігрушка Круп. Я к пусьціцца цераз нагу гуляць, ды с прытопам, аш дом трасецца. Паплавы Бярэз. ЗА прыназ. I. з він. 1. Ужываецца пры указаны! на прамежак часу, праз які адбудзецца дзеянне. Праз. Ягат у гэтым году многа, але шчэ зялёныя, за які тыдзень будуць. За тыдзень ужэ будзе клубніка, можно будзе на варэньня браць. Узяліся яны за хату, еынасілі с кухні лам'ё, за тыдзень - ж пазнацъ хаты: вычысьцш, вытынкавалі, позмывалі лавы, навялі парадак. Арцюхі Стаўб. За дзьве нядзелі па покровах [пакровы 1 кастрычніка пастарому] бабіно лето. Савоні Стаўб. От прышлі ў сватэ са сватам, з бацькамі, п 'юцъ гарэлку, сватаюцца — за тры нядзелі згаварылі рабіць свадзьбу. Заямнае Стаўб. 2. Ужываецца пры абазначэнні прычыны дзеяння. 3-за. Пасварыліся за мех, а ў мяху сьмех. Перагаварылася с сусеткай за куры. Савоні Стаўб. Чатыры бункеры соломы далі за прэстарэласьць. Горкі Стаўб. 3. Ужываецца пры абазначэнні прадмета размовы, дум кі, пачуцця. Аб, пра. І за старадуб [лекавая расліна] пытаўся зь Вільні доктор, як дачка егдзіла. Няровы Валож. 4. Ужываецца пры ўказанні спецыяльнасці, прафесіі, якой авалодвае хто-н. На. — А за што яна вучыцца? - За фэльчара-акутэра. Савоні Стаўб. Сын вучыцца за лёччыка, будзя ляйцянант-інжынер. Варацішча Стаўб. 5. Ужываецца пры абазначэнні роду дзейнасці. Сінанімічнае канструкцыі з тв. без прыназ. Калі было мне гадоў дванаццацъ, дык забраў мяне брат у Шцярбурх. Гот пабыў у брата за няньку, а тады аддаў у кніжны царкоўны магазін за мальчыка. Дзевяць рублёў у месяц палучаў. Тады кінуў у гэтым магазіне i паступіў у Международны камерчаскі банк, ізноў за мальчыка. Палучаў дзесяць рублёў, тры фунты сахару i абедаць давали Ілья Віл. П. з тв. 1. Ужываецца пры абазначэнні прадмета як мэты руху. Па. Паехаў у лес за мохам. M iкольцы Мядз. У гэтым месцы людзі езьдзілі за лесам на будаўніцтва бункераў. Задубенне Віл. 2. Ужываецца пры абазначэнні асобы, якой аддаюцца клопаты, жыццё. Адпавядае канструкцыі з дав. без прыназоўніка. Цешча згодна за дачкою даць,новую хату, жаніся й жыві. Арцюхі Стаўб. ЗА А ГРЭХ аі. Toe, што i а б м і н а к. Колькі заагрэхаў на полі, залежыць ат хазяіна i ат аратага. Забалоцце Смал. ЗАБАВА ж. Вечарынка. А як дзе-нібуць якая вічарынка, ці забава, як палякі казалі, дык бацінкі абувалі. Вязынка Маладз.; парсун. польск. zabawa 'тс*. з а б а л т А ць зак. Замяшаць. Я ўсё сама прыгатавала, дзеці толькі забалтаюць i аднясуць у хлеў поросятам. Гілікі Валож. ЗАБАРСКІмн. Забарсні. Абулася ў лапці i забарскі крэпка заціснула. Рудня Чэрв. Аборы ўцягваюць у вуш кі, або ў забарскі. Забалоцце Смал. ЗАБАЎКА ж. Песня-калыханка. Я заўсёды паю сьіну забаўкі перат сном. Бытча Барыс. ЗАБАЧЭННЕ н. Спатканне. Цікава, Змітрок, хадзіў ты да яе на забачэньне? Мядзел Мядз.; параўн. польск. zobaczenie 'тс\ з а б ів А ць незак. 0 Забівае воздух - не хапае паветра. Забівая воздух мяне ў гораЬзі, німа чым дыхаць. Каменка Уздз. ЗАБЩ ЦБ н. Забойства. І там нас разлучылі: муж'ёў пакінулі, а нас, бап i малых дзяцей, павезьлі, мы думалі, што нас вязуць на забіцця. Сівіца Валож. ЗАБ1ЯКА м. i ж. Задзіра, буян. Вот ужо забіяка, німа таго дня, каб ён c кім ні пабіўся. Паплавы Бярэз. Мая Стасюня забіяка, a Эдзік трусьлівы. Арцюхі Стаўб. ЗАБбИШЧЫК м. Чалавек, што забівае жывёлу на мяса. У нас кажуць забойшчык на таго, хто жывёлу забівая. Вецярэвічы Пух. ЗАБбЛБНЫ дзеепрым. у знач. прым. Хворы. У міне заболяны нервы. Каменка Уздз. ЗАБбЛЮ ВАЦЦА незак. Захворваць. Мой хлопяц заболюваяцца. Цялякава Уздз. ЗА БбР1 м. Плот, агароджа. Трэба ставіць новы забор, гэны зусім згніў. Бытча Барыс. Усё ж дабіўся досак нарэзаць на забор. Вецярэвічы Пу х. ЗАБбР2 м. О Пад заборам — пад уладай. Да 1939 году Красное было пад заборам Полыичы. Краснее Маладз.; параўн. польск. zabor 'захоп, захопленая тэрыторыя'. ЗАБИРЫ мн. Зборкі. Спадніцы хто шыя у склаткі, а хто — у заборы. Бясяды Лаг. Бабы ткалі сабе разнацьветнай пражы спадніцы, шылі ў заборы, у тры полкі. Пагост Бярэз. ЗАБОТШ ВЫ прым. Тое, што i заботны. Я к заботлівы чалавек, дык ям у аб усём ест забота. Малмыгі Віл. ЗАБбТНЫ прым. Клапатлівы, рупны. За-. ботны ў яемуж ык. Рудня Лаг. ЗАБбЦПЩ А незак. Клапаціцца, рупіцца. Я к была молодая, то й гора ні знала. А цяпер i ап сямЧ забоціцца трэба i па гаспадарцы. Ігрушка Круп. в ЗАБРАСШ мн. Тое, што i з і б а р с к і. Забрасьні трэба рабіць адразу, як i лапці. Паплавы Бярэз. Калі былі забрасьні, дык аборы прадзяваліся праз хх. Вялікая Byća Уздз. з а б р а т А ц ь, з а б р ы т Аць зак. Закілзаць, зацугляць. Забратаць каня гэта ня кожны т о жа. Дукора Пух. Я к пудлівы конь, каюры нясе, надо цуглямі забрытаць. Паплавы Бярэз
Дадатковыя словы
верабя, заббйшчык, забйры, ламё, мужёў
15 👁